كَانَ [الصَّادِقُ] عَلَيْهِ السَّلَامُ دَائِماً يَعِظُ بِهَا النَّاسَ كَانَ عَلَيْهِ السَّلَامُ يَقُولُ: امام صادق علیه السلام دائما مردم را به ده چرایی که بیان می کنیم موعظه می کرد .
1) إِنْ كَانَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى قَدْ تَكَفَّلَ بِالرِّزْقِ فَاهْتِمَامُكَ لِمَاذَا؟ اگر خداوند رازق و متکفل رزق انسان است پس تلاش بیش از حد برای رزق و روزی برای چی ؟ و چرا بیش از حد برای بدست آوردن رزق و روزی تلاش می کنید تا باعث فوت کارهای دیگر درزندگی شود و ترک وظایف دیگر . به مقدار وظیفه باید کار و تلاش کرد و به کارهای دیگر زندگی هم برسیم خداوند رزق انسان را می رساند
2) وَ إِنْ كَانَ الرِّزْقُ مَقْسُوماً فَالْحِرْصُ لِمَاذَا؟و اگر رزق از طرف خداوند قسمت شده است پس چرا باید انسان حرص بزند.؟
3) وَ إِنْ كَانَ الْحِسَابُ حَقّاً فَالْجَمْعُ لِمَاذَا؟ و اگر حساب و کتاب اعمال حق است پس جمع کردن مال برای چی ؟
4) وَ إِنْ كَانَ الْخَلَفُ مِنَ اللَّهِ حَقّاً فَالْبُخْلُ لِمَاذَا؟و اگر انسان انفاق کند و خداوند چند برابر پاداش می دهد پس بخل کردن در انفاق مال و علم و وقت و جان برای چی ؟.( البته مالی را باید انفاق کند در راه خیر که از راه خیر هم بدست آمده باشد و نیز حلال باشد)
5) وَ إِنْ كَانَتِ الْعُقُوبَةُ مِنَ اللَّهِ النَّارَ فَالْمَعْصِيَةُ لِمَاذَا؟ و اگر عقوبت کردن از طرف خداوند آتش دوزخ است پس گناه کردن برای چی ؟
6) وَ إِنْ كَانَ الْمَوْتُ حَقّاً فَالْفَرَحُ لِمَاذَا؟ و اگر مردن حق است پس خوشحالی که انسان را از یاد مرگ و قیامت غافل کند برای چی؟.
7) وَ إِنْ كَانَ الْعَرْضُ عَلَى اللَّهِ حَقّاً فَالْمَكْرُ لِمَاذَا؟واگر اعمال بر خداوند عرضه می شود و در محضر او بسر میبریم پس مکر و حیله زدن به مومنان و مسلمانان برای چی .؟
8) وَ إِنْ كَانَ الْمَمَرُّ عَلَى الصِّرَاطِ حَقّاً فَالْعُجْبُ لِمَاذَا؟ واگر عبور از پل صراس حق است پس عجب و خود پسندی برای چی؟
9) وَ إِنْ كَانَ كُلُّ شَيْءٍ بِقَضَاءِ وَ قَدَرٍ فَالْحُزْنُ لِمَاذَا؟و اگر هر چیزی به قضا و حکم خداوند و قدر و اندازه خداوند است پس غم و اندوه برای چی ؟
10) وَ إِنْ كَانَتِ الدُّنْيَا فَانِيَةً فَالطُّمَأْنِينَةُ لِمَاذَا؟.[1] و اگر دنیا فانی و از بین رفتنی است پس اطمینان و دلبستگی به آن برای چی ؟
[1] - عيون الحكم و المواعظ (لليثي) ؛ ص344
دکتر علی حق شناس (استاد مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)