✴️تکریم فرزند در بیان امام سجاد(علیه السلام)

امام چهارم(علیه السلام) در مسیر تربیت فرزندان همیشه با محبّت و احترام رفتار می نمود. هنگام نصیحت کردن تحقیرشان نمیکرد، تا مبادا غریزه ی کمال جویی آنان سرکوب شود. حضرت زین العابدین(علیه السلام) به عنوان یک مربّی و نیز معلّم به نقش دعا، مناجات و نیز غذای پاک و حلال، و انتخاب دوستان نیک برای فرزندان را توصیه میفرماید:
خدایا عمرشان را برای من دراز گردان، و مدت زندگانی شان را بسیار نما، و خردسالانشان را برای من پرورش ده و ناتوانانشان را نیرومند ساز، و تنهای ایشان و آیینها و خوهایشان را برای من سالم بدار، و در جانها و اندامشان و در هرچه از کار ایشان میکوشم تندرستی ده، و روزیهایشان را برای من و به دست من فراوان گردان، … .

 امام(علیه السلام)، یکی از ادعیه ی صحیفه را به فرزندان اختصاص داد و در آن از خدا درخواست نمود که در تربیت و تأدیب و نیکی به فرزندان، او را یاری کند: وَاَعنّی عَلی تَربیتِهِم و تأدیبِهم و بِرّهم.

 امام با استعانت از خداوند برای تربیت فرزندان بر اهمیّت آن تأکید میکند، و از این طریق مربّیان و والدین را به این امر مهم فرا میخواند. گرچه امام(علیه السلام) به عنوان مربّی، تمام شرایط یک مربّی خوب را داراست، اما مقصود از این جملات تعلیم شیوه ی درست تربیت کودکان است. از نظر امام(علیه السلام) نقطه ی آغاز تربیت، توکل بر خدا و تربیت خویشتن است، و کسی میتواند مربّی خوبی باشد که پیش از دیگران به تربیت خود بپردازد. همچنان که در رساله ی حقوق میفرماید:
 حق فرزندت این است که بدانی او از تو است و خوبی و بدی او در دنیا بستگی به تو دارد و تو که سرپرستی او را به عهده گرفته ای مسؤول تربیت و راهنمایی اش به سوی خداوند و اطاعت او هستی، پس درباره ی او مانند کسی عمل کن که کارش را در این دنیا به حسن اثر خویش آراسته می کند، …..

 احترام امام سجاد(علیه السلام) به فرزندان و کودکان در مسیر تعلیم و تربیت است. این شیوه برای مربّیان و متربیّان درس آموز و بهترین اسوه ی عمل است. حاصل تکریم فرزندان در سیره ی امام چهارم(علیه السلام) شخصیّتهای بزرگی همچون امام محمدباقر(علیه السلام) است که خود نیز به عنوان معلّم و مربّی بزرگ تعلیم و تربیت انسانها به شمار می آید. آن هنگام که امام(علیه السلام) قصد معرفی فرزند خویش (امام پنجم) را به فردی دارد، ضمن اشاره به ایشان می فرماید: إنّه وصیّی و وارِثی وَ عیْبَةُ عِلمی وَمعدِنُ العِلمِ و باقِر العِلم؛ او وارث، جانشین (امام بعد از من) و صندوق علم من و شکافنده ی علم است.

 مهمترین اثرات تکریم شخصیت فرزندان عبارت است از:

1. اعتماد به نفس را در فرزندان برانگیخته و تقویت میکند.

2. موجب اعتماد بیشتر فرزند به مربّی شده و اوامر و نواهی او را به گوش جان میخرد.

3. فرزند با دلگرمی و با میل در مسیر زندگی قدم بر میدارد و به والدین و مربّیان، خوش بین میشود.
4. فرزند از همکاری با کسی که شخصیّتش را گرامی میدارد، هراسی ندارد.

جان مرا جانان علی هجر مرا پایان علی
درد مرا درمان علی جانم علی جانم علی
ای جان جانانم علی
از مهر تو دارم نشان عشق رخت دارم بجان
نام تو دارم بر زبان جانم علی جانم علی
ای جان جانانم علی
من عاشق تو دلربا من بینوا تو پادشاه
شاها نظر کن بر گدا جانم علی جانم علی
ای جان جانانم علی
جانم فدای روی تو دل شد اسیر موی تو
باشم گدایی کوی تو جانم علی جانم علی
ای جان جانانم علی
مهر جبین من توئی نقش نگین من توئی
آئین و دین من توئی جانم علی جانم علی
ای جان جانانم علی
عشق تو را دیوانه ام گنج تو را ویرانه ام
شمع تو را پروانه ام جانم علی جانم علی
ای جان جانانم علی
کی دل ز مهرت بر کنم با نام تو دم میزنم
زنجیر تو بر گردنم جانم علی جانم علی
ای جان جانانم علی
ای اسم نیکویت دوا ای ذکر دلجویت شِفا
ای مظهر لطف خدا جانم علی جانم علی
ای جان جانانم علی
راز و نیاز من توئی سوز و گداز من توئی
آگه براز من توئی جانم علی جانم علی
ای جان جانانم علی
از هجر تو دارم بسی ای دوست دارم مطلبی
باز آ مرا بر سر شبی جانم علی جانم علی
ای جان جانانم علی
افتاده دل در دام تو مستی من از جام تو
جانم فدای نام تو جانم علی جانم علی
ای جان جانانم علی

تاج لو،لاک، روی سر داری
شیرمردی، أمیر و سرداری
ذوالفقار آمد و خدا فرمود
باید، این را فقط تو برداری
در حدیث آمده که پشت نداشت
زرهی،بر تنت اگر داری
بی سبب نیست ترسِ دشمنِ تو..
اسداللهی و جگر داری
عجز الواصفون عن صفتک
ما عرفناک حق معرفتک

 از اخبار معراجیه هست که از جانب خدا وحی شد:

ای احمد(ص)! آیا می دانی چه وقت بنده، عابد می شود؟ حضرت(صلی الله علیه و اله) فرمود: خیر، خدای تعالی.

خدا فرمود: وقتی که هفت خصلت در او جمع باشد؛

تقوائی که مانع از گناه شود.
سکوت از سخنان بیهوده.
 ترسی که هرروز به گریه او بیفزاید.
 حیائی که در تنهائی از من شرم کند.
 قناعت به غذای ضروری.
 دشمنی دنیا برای اینکه من آن را دشمن دارم.
 دوستی نیکان.

منابع: المواعظ العددیه، باب هفتم، ص195، فصل دوم
زبده الاحادیث، جلداول، ص144