عقد فعلی ( عقد رضايی )

 اصل رضايی بودن عقود در قرآن
قرآن کریم حلیّت تصرّف در اموال مردم را به تحقّق تراضی منوط دانسته و این را به مثابه یک قاعده کلی مطرح نموده است « یا ایها الذین امنو لا تاکلوا اموالکم بینکم بالباطل الا ان تکون تجاره ؛ عن تراض منکم .»[1] ترجمه : ای اهل ایمان مال یکدیگر را بنا حق نخورید؛مگر آن که تجارتی از روی رضا و رغبت کرده باشید.

این آیه دلیل بر این است که هر معاوضه ناشی از رضایت طرفین ، حلال بوده و تصرّف در مورد آن صحیح است . درآیه دیگری هم طیب نفس و رضایت ، اساس حلیّت تصرّف در اموال تلقی شده است : «وآتوا النسا صدقاتهن نحله فان طین لکم عن شی منه نفسا فکلوه هنیئا مریئا ».[2] ترجمه  و مهر زنان را در کمال رضایت و طیب خاطر به آنها بپردازید ، پس اگر چیزی از مهر خود را از روی رضا و خشنودی به شما بخشیدند ، برخوردار شوید که آن شما را حلال و گوارا خواهد بود. بنابراین اصل تراضی ، اصلی حاکم و اساسی در فقه اسلامی است که مبنای تعامل میان افراد دانسته شده است. محکمه اسلامی از تمام قراردادهایی که به موجب تراضی منعقد شده ، حمایت کرده ؛ بدون این که شکل خاصّی راشرط بداند ، امّا این روشن است که قصد و رضا ، امری مخفی و پنهان است که باید به نحوی ابراز و اعلام شود و ممکن است وسیله اعلام و ابراز همان لفظ یا هر وسیله مناسب دیگر باشد ؛ از این رو در تشریع اسلامی انعقاد عقود و تعهّدات بدون نیاز به هر شکلیّتی محقّق می شود و اگر در بعضی از مذاهب در انعقاد عقود توجّه عمده ای به الفاظ می شود ، دلیل براعتقاد به نوعی شکلیّت و تقدیس الفاظ نبوده و تنها نشانه ای است بر این که الفاظ بهترین و قوی ترین و ساده ترین دلیل و کاشف از امر درونی بوده و رضایت باطنی را اعلام می نماید.

قسمتی از پایان نامه خانم باقری(طلبه ی مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)

[1] - نسا ، آیه 29.
[2] - نسا ، آیه 4.