اهمیت و فواید زهد و قناعت در بیان روایات

ارزش و اهمیت زهد و قناعت

اسناد و روایات ما درباره ی زهد و قناعت مباحث بسیاری را مطرح کرده و برای آن ارزش و اهمیتی فوق العاده قائل شده اند که در این قسمت به چند نمونه ی آن اشاره می کنیم:

1- در مورد ارزش زهد در کتب روایی ما آمده است: خداوند عز وجل به موسی علیه السلام وحی کرده است به راستی بندگان من با چیزی به من تقرّب نیافتند که در نزدم محبوب تر از این سه چیز باشد:… زهد در دنیا، پرهیز از نافرمانی من و گریه از خشیت من. موسی علیه السلام پرسید: خداوندا برای این امور چه پاداشی است؟ خداوند فرمود: زاهدان در دنیا در بهشت اند؛ گریه از ترس من؛آن ها را به درجه ی بالایی از رشد می رساند که احدی را در آن شرکتی نباشد و اما پرهیزکاران از حرام در وضعی قرار دارند که من از همه بازپرسی درباره ی دنیا را دارم، اما برای آنان نه(کافی، ج2، ص483)

2- زهدداری، خوی ثابت تقواداران است.(شرح غررالحکم، ج1، ص275(

3- هم چنین فرمودند: خداوند کل خیر را در خانه ای واحد قرار داد که کلید آن خانه زهدداری در دنیاست. جعل الخیر کلّه فی بیت واحد و جعل مفتاحه الزهد فی الدنیا(همان، ص128)

4- درباره ی قناعت فرمودند: القناعه مال لاینفذ. قناعت ثروتی بی پایان است.(نهج البلاغه، قصار350)

5- و الرضا بالکفاف من دعائم الایمان(هدایه العلم، ص119). راضی بودن به میزان کفایت، از ستون های ایمان است.

6- قناعت داری، جامعه را از خطرها می رهاند، زیرا در آن زمینه سازی برای حیات دیگران است. به خصوص اگر مازاد قناعت در راه نیت الهی هزینه شود، از حالت وبال بودن خارج می شود. علی علیه السلام فرمود: المال وبال علی صاحبه الّا ما قدّم منه(غررالحکم درآمدی، ج1، ص86)

فوائد زهد و قناعت

رعایت زهد و قناعت دارای فواید و آثاری بسیار وسیع و پردامنه است که در این جا به اختصار به برخی از آن ها اشاره می کنیم:

در ارتباط با زهد، حداقل فایده این است که عزت نفس و همّت آدمی را بلند و والا می سازد و نفس او را از وابستگی و دل بستگی شدید می رهاند. کمترین فایده ی رعایت قناعت نیز این است که جمع بیشتری را بر سر سفره ی جامعه می نشاند و تا حدودی مرز فقر را می شکند. از مازاد غذایی و از قناعت ما بسیاری از گرسنگان سیر می شوند و ما شاهد چهره های افسرده و رنگ پریده ی محرومان و مستضعفان نخواهیم بود.

احادیث و روایات در این زمینه بسیار و از آن جمله اند:

1- ثمره القناع العزّه. حاصل قناعت، ارجمندی و عزت است(غررالحکم)

2- من قنع لم یغتم. آن کس که قناعت پیشه کند، دچار غم نخواهد شد.(همان)

3- من اقتصر علی بلغه الکفاف فقد انتظم الراحه(روضه ی کافی، ج2، امام باقر علیه السلام). آن کس که به میزان کفاف قناعت ورزد، به آسایش و راحت خواهد رسید.

4- و بالاخره؛ امام امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: اذا اراد الله بعبد خیراً والهمه القناعه و اصلح له زوجه(غررالحکم، 4115). به هنگامی که خداوند به بنده ای بخواهد اراده ی خیر کند، قناعت را به او الهام می کند و همسرش را در خط صلاح قرار می دهد.

ماهنامه آموزشی تربیتی پیوند/وزارت آموزش و پرورش/خرداد1389