حقوق وتکالیف زوجین در قرآن

یکی از نشانه های اهمیت یک موضوع میزان پرداختن به آن موضوع در متون دینی است لذا اینکه خانواده چه میزان موضوع مباحث قرانی است از جمله نشانه های اهمیت خانواده در قران واوستاست. با رجوع به قران که کتاب دینی مسلمانان سراسر جهان است پی خواهیم برد که یکی از مباحثی که کانون توجه آیات کریمه ی قرآن است مبحث بیان حقوق وتکالیف افراد خانواده نسبت به یکدیگر است.
قرآن جهت حفظ بنیان این کانون ارزشمند برای هریک از افراد خانواده حقوق وتکالیفی را بیان فرموده که معمولاً آنچه در رابطه با حقوق پدر ومادر وفرزندان بیان شده بیشتر جنبه ی اخلاقی وآنچه در ارتباط با حقوق همسران بیان شده ،معمولا جنبه ی جزائی وقضائی دارد .
همچنین از جمله مطالبی که به ما در فهم جایگاه خانواده در هر دینی کمک می کند نگاهی است که هر دین به حقوق وجایگاه تک تک اعضاء خانواده به ویزه زنان دارد .زن حقيقتي است كه در طول تاريخ، فراز و نشيب‌هاي فراواني را تحمل كرده و از زنده به گور شدن تا خدايي شدن را به خود ديده است.لذا باتوجه به متأثر بودن حقوق خانواده از باورهای جنسیت شناختی ،بویژه درباره ی زنان ،اینکه نگاه هر کدام از ادیان به زنان چگونه است تأثیر به سزایی در فهم جایگاه و به تبع حقوق هر یک از اعضای خانواده دارد.
قرآن با تعبیر بسیار ظریف وهنرمندانه ای هم مرد را لباس زن معرفی می کند وهم زن را لباس مرد.تولید مثل را نیز درخواست وتقاضای مشترک آدم وحواء عنوان می نماید . لذا قران آشکارا این تلقی ابزارانگارانه را که زن وسیله ای بیش برای تولید نسل واطفاء هوس مرد نیست ،مردود ساخته وآشکارا می فرماید :«خداوند خلق را برای انس ومودت با هم ،جفت (زن ومرد) آفرید» . ازطرف دیگر قران درآیه ای دیگر این اندیشه ی تقابل گرایانه را که زن از نوع جنس مرد نیست ،به چالش می کشاند ومی فرماید:«یکی از آیات لطف الهی این است که برای شما از جنس خودتان همسری آفرید» .ودر سوره ی نساءآیه ی 1 می فرماید : « اوکسی است که همه ی شما را از یک انسان آفرید وهمسر اورا نیز از جنس او خلق کرد.»
از نگاه قران نقش وارزش زنان در جهان هستی درست مساوی با نقش مردان است لذا قران زنان را نیمه ی مکمل بشریت در جهان هستی معرفی می کندومی فرماید : «زنان شما کشتزار شمایند» . در این آیه ،زنان به کشتزاری تشبیه شده اند که بذر مرد را در دورون خود پرورش می دهند. همانطور که کشتزار برای بقای بذر لازم است ، همچنین اگر زنان نباشند ، نوع انسان دوام نمی یابد نسلش قطع می شود .
بنابر این زنان وسیله ی هوسبازی نیستند بلکه رمز بقای نسل بشرند.بذر وزمین هر دو در تولید ، نقش مهمی دارند، وهمسر مناسب همچون مزرعه ای مناسب است وسلامت بذر ،شرط تولید بهتر است . از دیگر امتیازات قران در ارتباط با نگاه ویژه به زنان که قطعاًمی توان گفت ، این نگاه ویژه به زن در تمام کتب آسمانی منحصر به فرد است سفارش ویژه در رابطه با جایگاه مادر است .
خداوند در دوآیه ،سفارش ویژه در ارتباط با مادر دارد : «انسان را درباره ی پدر ومادرش توصیه نمودیم بویژه که مادرش با ضعف وزحمت طاقت فرسا اورا در رحم خود پروراند ودر دوسال او را شیر داد،که مرا وپدر ومادرتان را شکر وسپاس گذارید که حرکت شما به سوی من است . لذا هر چند اسلام به لحاظ حقوقی زن ومرد را یکسان قرار نداده ولی به لحاظ جایگاه انسانی همچنانکه آیات مربوطه به عنوان شاهد بیان شد زن ومرد با یکدیگر کاملاًبرابرند.

برگرفته از پایان نامه خانم رضوان اكبري(طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)