فواید و آثار امتحانات الهی

آزمایش های الهی و امتحانات او آثار گران سنگی در پی دارد که به چند مورد مهم آن ها اشاره می شود:

1) پرورش روح استقامت و پایداری

بلاها و حوادث ناگوار، روح مقاومت و پایداری را در انسان زنده می کنند. امیرمؤمنان علی علیه السلام می فرماید:«ان الشجره البریه اصلب عودا والرواتع الخضره ارق جلودار والنابتات العذیه اقوی وقودا وابطاء خمودا؛ (نهج البلاغه، محمد دشتی، نامه45، ص544) درخت بیابانی چوبش سخت تر، و درختان کناره جویبار پوستشان نازک تر است. درختانی که با باران سیراب می شوند، آتش چوبشان شعله ورتر و پردوام تر است.»

2) تنبّه و آگاهی

یکی از آثار آزمایشات الهی، تنبّه و آگاهی است. رفاه دائمی و غرق شدن در مواهب زندگی، مایه غرور و سبب غفلت از ارزش های اخلاقی است. زندگی آرام و فارغ از هر نوع فراز و نشیب و خالی از هر نوع طوفان و حوادث تکان دهنده، کاملاً خواب آور است؛ در حالی که حوادث ناخوشایند و ناگوار، موجب کاهش غرور و بیداری از غفلت و پیدایش نقطه عطفی در زندگی افراد می گردد. قرآن از یک سو می فرماید:«ان الانسان لیطغی ان راه استغنی»؛انسان آن گاه که خود را بی نیاز بیند طغیان می ورزد.(علق/6-7) و از سوی دیگر گرفتاری ها و بلاها را مایه بیداری او معرفی می کند و می فرماید:«و ما ارسلنا فی قریه من نبی الا اخذنا اهل ها بالباساء و الضراء لعلهم یتضرعون»؛ هیچ پیامبری را به نقطه ای نفرستادیم، مگر این که مردم آن جا را با فقر و سختی مواجه ساختیم تا تضرّع کنند.

(اعراف/94)

امام علی علیه السلام فرمودند:«اذا اراد الله بعبد خیرا فاذنب ذنبا تبعه بنقمه و یذکره الاستغفار»؛(محمدی ری شهری، منتخب میزان الحکمه، سیدحمید حسینی،قم؛ دارالحدیث، 1380،ص81، روایت898) هر گاه خداوند نسبت به بنده ای اراده خیری داشته باشد، پس آن بنده گناهی کند، به دنبال آن گرفتاری ای پیش می آید و استغفار را به یادش می آورد.

3) پاک سازی گناهان

از دیگر آثار بلاها و سختی ها، پاک سازی گناهان انسان است. علی علیه السلام می فرماید:«الحمد لله الذی جعل تمحیص ذنوب شیعتنا فی الدنیا بمحنتهم لتسلم بها طاعاتهم و یستحقوا علیها ثوابها؛ سپاس خدایی را که پاک کردن گناهان شیعیان ما را در دنیا به وسیله رنج و محنت آن ها قرار داد، تا بدین وسیله طاعاتشان سالم بماند و بر طاعات، استحقاق ثواب یابند.»

4) ترفیع درجه و رسیدن به مقامات بالاتر

گاهی بلاها و حوادث تلخ زندگی، برای دست یافتن به مقامات و درجات برتر و عالی است. گرفتاری ها و رنج و بلای انبیاء، ائمه، اولیاء و پاکان از این طریق قابل توجیه است، و جمله معروف«البلاء للولاء؛ بلا برای دوستی است»، در این وادی قابل فهم و درک است.

5) صبر و استقامت در مقابل بلاها

اولین وظیفه در مقابل بلاها، صبر و بردباری است. قرآن کریم می فرماید:«و بشر الصابرین الذین اذا اصابتهم مصیبه قالوا انا لله و انا الیه راجعون»؛ (بقره/155و156)

امام هفتم علیه السلام فرمودند«لن تکونوا مؤمنین حتی تعدوا البلاء نعمه و الرخاء مصیبه و ذلک ان الصبر عند البلاء اعظم من الغفله عند الرخاء؛ مؤمن نخواهید بود مگر آن که بلا را نعمت بدانید و راحتی را مصیبت، و راز آن این است که صبر و بردباری در هنگام بلا برتر از غفلت در وقت راحتی است.»

مجله مبلغان/شماره50/مقاله: بلاها و حوادث ناگوار