در طول تاريخ بشريت, كم تر انسانى وجود دارد كه مانند پيامبر اسلام تمام خصوصيات زندگى اش به طور واضح و روشن بيان و ثبت شده باشد.
خداوند متعال در قرآن كريم ـ كتابى كه خود حافظ اوست₍₁₎ و بدون هيچ تغييرى تا قيامت باقى است ـ با زيباترين عبارات و كامل ترين بيانات, آن حضرت را معرفى نموده و با عالى ترين صفات ستوده است.

خداوند متعال مى فرمايد: (انك لعلى خلق عظيم); ₍₂₎ اى پيامبر! تو بر اخلاقى عظيم استوار هستى.

نيز مى فرمايد: (محمد رسول الله و الذين معه اشداو على الكفار رحمإ بينهم. ) ₍₃₎ محمد^{( ص)} فرستاده خداست و كسانى كه با او هستند در برابر كفار سر سخت و در ميان خود مهربانند.

محققان، تاريخ نويسان و دانشمندان در ابعاد گوناگون زندگى حضرت محمد^(ص) سخن گفته اند. اما ائمه ^{(عليهم السلام)} با نگاهى ژرف و دقيق سيماى آن شخصيت بى نظير و دريكتاى عالم خلقت را به تماشا نشسته, به معرفى زندگى, مبارزات و آموزه هاى آن حضرت پرداختند. دراين نوشتار برآنيم تا گوشه هايى از زندگى وشخصيت حضرت محمد^(ص) رااز نگاه امام صادق^{( عليه السلام )} به تماشا بنشينيم.

تولد نور

امام صادق^{(عليه السلام)} به نقل از سلمان فارسى فرمود: پيامبر اكرم^(ص) فرمود: خداوند متعال مرا از درخشندگى نور خودش آفريد ₍₄₎

 نيز امام صادق^{(عليه السلام)} فرمود: خداوند متعال خطاب به رسول اكرم^(ص) فرمود: (اى محمد! قبل از اين كه آسمان ها, زمين, عرش و دريا را خلق كنم. نور تو و على را آفريدم…). ₍₅₎

 ثقه الاسلام كلينى^{(ره )} مى نويسد: امام صادق^{(عليه السلام)} فرمود: (هنگام ولادت حضرت رسول اكرم^(ص) فاطمه بنت اسد نزد آمنه( مادر گرامى پيامبر) بود.
يكى از آن دوبه ديگرى گفت: آيا مى بينى آنچه را من مى بينم؟

 ديگرى گفت: چه مى بينى؟

 او گفت: اين نور ساطع كه ما بين مشرق و مغرب را فرا گرفته است!

 در همين حال, ابوطالب^{(عليه السلام)} وارد شد و به آن ها گفت: چرا در شگفتيد؟ فاطمه بنت اسد ماجرا را به او گفت.

 ابوطالب به او گفت: مى خواهى بشارتى به تو بدهم؟

 او گفت: آرى.

 ابو طالب گفت: از تو فرزندى به وجود خواهد آمد كه وصى اين نوزاد خواهد بود ₍₆₎

 نامهاى پيامبر

 كلبى, از نسب شناسان بزرگ عرب مى گويد: امام صادق^{(عليه السلام)} از من پرسيد: در قرآن چند نام از نام هاى پيامبر خاتم^(ص) ذكر شده است؟

 گفتم: دو يا سه نام.

 امام صادق^{(عليه السلام)} فرمود: ده نام از نام هاى پيامبر اكرم در قرآن آمده است: محمد , احمد ,عبدالله , طه , يس , نون , مزمل, مدثر, رسول و ذكر.
سپس آن حضرت براى هراسمى آيه اى تلاوت فرمود. نيز فرمود: (ذكر) يكى از نام هاى محمد^(ص) است وما (اهل بيت) (اهل ذكر) هستيم. كلبى! هر چه مى خواهى از ما سوال كن.

 كلبى مى گويد: (از ابهت صادق آل محمد^(ص) به خدا سوگند! تمام قرآن را فراموش كردم و يك حرف به يادم نيامد تا سوال كنم. ₍₇₎
برخى چهارصد نام و لقب پيامبر^(ص) كه در قرآن آمده است, را بر شمرده اند. ₍₈₎

 عظمت نام محمد (ص)

 جلوه نام محمد^{(ص )} براى امام صادق^{( عليه السلام)} به گونه اى بود كه هر گاه نام مبارك حضرت محمد^{( ص )} به ميان مىآمد , عظمت و كمال رسول خدا^{(ص )} چنان در وى تإثير مى گذاشت , كه رنگ چهره اش گاهى سبز و گاهى زرد مى شد, به طورى كه آن حضرت در آن حال, براى دوستان نيز نا آشنا مى نمود.₍₉₎ امام صادق^{(عليه السلام)} گاهى بعد از شنيدن نام پيامبر^(ص) مى فرمود: جانم به فدايش.

اباهارون مى گويد: روزى به حضور امام صادق^{(عليه السلام)} شرفياب شدم. آن حضرت فرمود: اباهارون! چند روزى است كه تو را نديده ام.

 عرض كردم: خداوند متعال به من پسرى عطا فرمود.

 آن حضرت فرمود: خدا او را براى تو مبارك گرداند چه نامى براى او انتخاب كرده اى؟

 گفتم: او را محمد ناميده ام.

 امام صادق^{( عليه السلام)} تا نام محمد را شنيد( به احترام آن حضرت) صورت مباركش رابه طرف زمين خم كرد ,نزديك بود گونه هاى مباركش به زمين بخورد. آن حضرت زيرلب گفت: محمد, محمد, محمد. سپس فرمود: جان خودم، فرزندانم، پدرم و جميع اهل زمين فداى رسول خدا^(ص) باد! و باز فرمود او را دشنام مده! كتك نزن! بدى به او نرسان! بدان! در روى زمين خانه اى نيست كه در آن نام محمد وجود داشته باشد، مگر اين كه آن خانه در تمام ايام مبارك خواهد بود. ₍₁₀₎

 سيماى محمد^(ص)

 امام جعفر صادق^{( عليه السلام )} فرمود:امام حسن^{( عليه السلام )} از دائي اش (هند بن ابى هاله) ₍₁₁₎ كه در توصيف چهره پيامبر^(ص) مهارت داشت, در خواست نمود تا سيماى دل آراى خاتم پيامبران ^(ص) را براى وى توصيف نمايد.

 هند بن ابى هاله در پاسخ گفت: ( رسول خدا ^{( ص)} در ديده ها با عظمت مى نمود, در سينه ها مهابتش وجود داشت . قامتش رسا ,مويش نه پيچيده ونه افتاده , رنگش سفيد و روشن , پيشانيش گشاده , ابروانش پرمو وكمانى و ازهم گشاده , در وسط بينى برآمدگى داشت. ريشش انبوه, سياهى چشمش شديد, گونه هايش نرم و كم گوشت.دندان هايش باريك و اندامش معتدل بود. آن حضرت هنگام راه رفتن با وقار حركت مى كرد. وقتى به چيزى توجه مى كرد به طور عميق به آن مى نگريست. به مردم خيره نمى شد, به هر كس مى رسيد سلام مى كرد, همواره هادى و راهنماى مردم بود. براى از دست دادن امور دنيايى خشمگين نمى شد. براى خدا چنان غضب مى نمود كه كسى او را نمى شناخت. اكثر خنديدن آن حضرت تبسم بود.
برترين مردم نزد وى كسى بود كه, بيشتر مواسات و احسان و يارى مردم نمايد…) ₍₁₂₎

پی نوشت ها

(1) حجر, آيه 9. (انا نحن نزلنا الذكر و انا له لحافظون)

(2) قلم, آيه 4.

(3) فتح, آيه 29.

(4) مصباح الشريعه, ترجمه زين العابدين كاظمى, ص 126.(خلقنى الله من صفوه نوره. ..)

(5) جلإ العيون. ص 11.

(6) همان, ص 36.

(7) بحار الانوار, ج 16, ص101.

(8) مناقب, ج 1, ص 150.

(9) سفينه البحار, ج 1, ص 433.

(10) بحار الانوار, ج 17, ص 30,

(11) هند بن ابى هاله, فرزند حضرت خديجه(س) از شوهر قبلى اش بود كه در خانه پيامبر اسلام رشد و نمو نمود.

(12) بحار الانوار, ج 16, ص 148 ـ 147.