مصاديق بركت در قرآن و روايات

مکان های مبارک

کعبه

 یکی از مکان هایی که در قرآن با وصف مبارک از آن یاد شده، کعبه میباشد:

«إنَّ أَوَّلَ بَيتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِی بِبَکَّــةَ مُبَارَکاً وَهُدًی لِلعَالَمِينَ»[1]

نخستین خانه ای که برای مردم قرار داده شد، همان است که در سرزمین مکه است، که پر برکت…

لفظ بکّه به معنای ازدحام است و می فهماند که مردم برای طواف و نماز و سایر عبادات و مناسک، پیرامون این خانه (کعبه) که برای پرستش خدای سبحان ساخته شده است، ازدحام می کنند و اگر آن را «بکّه» خوانده از باب تبدیل میم به بهء است. بعضی گفته اند بکّه غیر از مکه است؛ مکه نام شهر است ولی بکّه نام حرم است. بعضی دیگر گفته اند نام مسجد الحرام است و برخی دیگر آن را مخصوص محل طواف دانسته اند.[2]

بر اساس آیه مذکور این گونه برداشت می شود که سرزمین مکه هم شهری پر برکت و مبارک است و هم این که موجب هدایت عالمیان می شود و لذا به همین دلیل عدهای لفظ مبارک را به برکات دنیوی و مادی و لفظ هدایت را به برکات اخروی تعبیر کرده اند.

علامه طباطبایی در تفکیک معانی مبارک بودن و هدایت گر بودن سرزمین مکه معتقد است مراد از مبارک بودن، افاضه برکات دنیوی است که عمده آن وفور ارزاق و بسیار شدن انگیزه ها برای عمران و آباد کردن آن، با حضور و تجمع در آن برای زیارت و عبادت و نیز انگیزه  داشتن برای احترام آن است و اما هدایت بودنش به این است که خدای تعالی با تاسیس آن و تشریع عباداتی در آن، سعادت آخرتی مردم را به ایشان نشان دهد و علاوه بر آن ایشان را به کرامت و قرب خدا برساند.[3]

امام علی(علیه السلام) در پاسخ مردی که کعبه را اولین خانه دانسته بود، آیه را این گونه تفسیر فرموده اند:

«پیش از آن نیز خانه هایی بود؛ لیکن آن، اولین خانه ای است که برای مردم، برکت نهاده شده است؛ که در آن، هدایت و رحمت و برکت است. اولین کسی که آن خانه را ساخت، ابراهیم(علیه السلام) بود و سپس طایفه ای از عرب از قبیله جرهم،سپس خراب شد، پس قریش آن را باز ساخت.»[4]

قسمتی از پایان نامه خانم خدارحمی

[1]- آل عمران (3) آیه 96
[2]-محمد بن احمد، قرطبی، الجامع لأحکام القرآن، ج11، چاپ دوم، تهران، نشر ناصر خسرو، 1364ش، ص202؛ سید محمد حسین طباطبایی، همان کتاب، ج3، ص351-350؛ فضل بن حسن، طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج7، تهران، نشر ناصر خسرو، 1372ش، ص 89
[3]-محمد حسین طباطبایی، همان
[4]-محمد بن علی، ابن شهرآشوب مازندرانی، مناقب آل ابی طالب علیهم السلام، ج2، قم، نشر علامه،1379ق، ص43