بهترین روزی پاداش دائمی پروردگار است.
«أَمْ تَسْأَلُهُمْ خَرْجاً فَخَراجُ رَبِّكَ خَيْرٌ وَ هُوَ خَيْرُ الرَّازِقِينَ* وَ إِنَّكَ لَتَدْعُوهُمْ إِلى‏ صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ* وَ إِنَّ الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ عَنِ الصِّراطِ لَناكِبُونَ؛ 1آيا تو از آنها (در برابر دعوتت) مزدى خواسته‏اى؟ با اين كه پاداش دائمى پروردگارت بهتر، و او بهترين روزى دهندگان است. و قطعاً تو مردم را به راه راست دعوت مى‏كنى. و همانا كسانى كه به آخرت ايمان نمى‏آورند، از راه راست منحرفند.»

.قسمتی از پایان نامه خانم محبوبه طاهری (طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)

1.المؤمنون (23)، آيات 72 تا 74

در آیات شریفه قرآن گاهی در بیان معنی احسن از خود واژه احسن استفاده شده است ولی در بیشتر موارد از جمله برخی نمونه های زیر معنای افعل تفضیل به کار رفته است مثلاً گاهی واژه خیر در بردارنده معنی افعل التفضیل و منظور احسن بودن فعل یا امری است.
با دقت در برخی آیات قرآن، به نظر می رسد که خداوند انسان را به سوی بهترین ها هدایت می کند. «آنها كسانى هستند كه ما بهترين اعمالشان را قبول مى‏ كنيم، و از گناهانشان مى‏گذريم، و در ميان بهشتيان جاى دارند، اين وعده صدقى است كه وعده داده مى‏ شدند.»1

.قسمتی از پایان نامه خانم محبوبه طاهری (طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)

1.الأحقاف (46)، 16

منظور از احسن درقرآن

دفع بدی به بهترین راه
«ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ» اين جمله استينافى و سخنى نو است مى‏فرمايد: «بدى را به بهترين راهش دفع كن.» و معناى آن اين است كه: بدى را با خصلتى كه مقابل آن است دفع نما، مثلا باطل آنان را با حقى كه نزد تو است دفع كن، نه به باطلى ديگر، و جهل آنان را با حلم و بدي هايشان را با عفو، و همچنين هر بدى ديگرشان را با خوبى مناسب آن دفع كند.
آن گاه خداى سبحان دفع به أحسن را تعظيم و مدح كرده، به بهترين نقطه و بليغترين مدح، و فرموده است: «وَ ما يُلَقَّاها إِلَّا الَّذِينَ صَبَرُوا وَ ما يُلَقَّاها إِلَّا ذُو حَظٍّ عَظِيمٍ؛ يعنى كسى اين سفارش را نمى‏پذيرد، مگر تنها آنهايى كه داراى صفت صبرند، و آنهايى كه بهره‏اى عظيم از كمال انسانيت و خصال نيك دارند.»

قسمتی از پایان نامه خانم محبوبه طاهری (طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)

منظور از احسن درقرآن

پیروی از احسن
«وَ اتَّبِعُوا أَحْسَنَ ما أُنْزِلَ إِلَيْكُمْ مِنْ رَبِّكُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَأْتِيَكُمُ الْعَذابُ بَغْتَةً وَ أَنْتُمْ لا تَشْعُرُونَ»
مراد از پيروى کردن از بهترين چيزى که خدا نازل كرده است چیست؟
اين خطاب عام است و مانند دیگر خطاب‏هاى قرآن هم شامل مؤمن و هم كافر مى‏گردد، زیرا قرآن عزيز برای هر دو گروه نازل شده است. و در اين آيه دستور مى‏دهد از بين آنچه از ناحيه خدا نازل شده، بهترینش را پيروى كنند، «بعضى گفته‏اند: مراد پيروى احكام آن از حلال و حرام است، نه داستانهاى آن. بعضى ديگر گفته‏اند: منظور پيروى عزائم يعنى واجبات و محرمات آن است، (نه مستحبات و مكروهات)، بعضى ديگر گفته‏اند: مراد دستوراتى است كه بدان امر و از آن نهى كرده، چون بجا آوردن واجبات و مستحبات و اجتناب از محرمات و مكروهات. بعضى ديگر گفته‏اند: پيروى ناسخ آن است، نه منسوخ. و بعضى ديگر گفته‏اند منظور از جمله «ما أنزل» تمامى كتابهاى آسمانى است، و منظور از «احسن؛ بهتر» آنها قرآن است. پس پيروى از بهترين دستورى كه نازل شده همان پيروى از قرآن است.»1

1.قسمتی از پایان نامه خانم محبوبه طاهری (طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)

«الَّذِي أَحْسَنَ كُلَّ شَيْ‏ءٍ خَلَقَهُ» راغب مى‏گويد: كلمه «حسن» عبارت است از هر چيزى كه بهجت آورد و انسان به سوى آن رغبت كند، و اين حالت سه قسم است، يكى اينكه چيزى مستحسن از جهت عقل باشد، يعنى عقل آن را نيكو بداند، دوم اينكه از نظر هواى نفس نيكو باشد1، سوم از نظر حسى زيبا و نيكو باشد. البته اين تقسيمى است براى زيبايى از نظر ادراكات سه‏ گانه انسان.

1.حسین بن محمد راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق محمد گیلانی، چاپ دوم، بیروت: دارالمعرفه، 1374، ماده (حسن)

قسمتی از پایان نامه خانم محبوبه طاهری (طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)

مساله اختیار از قديمى‏ترين مسائلى است كه در ميان دانشمندان مطرح بوده گروهى طرفدار آزادى اراده انسان، و گروهى طرفدار جبر بوده‏اند و هر كدام دلائلى براى اثبات مقصد خود ذكر كرده‏اند.
ولى جالب اين است كه هم «جبريين» و هم «طرفداران اختيار» در عمل اصل اختيار و آزادى اراده را به رسميت شناخته، و پذيرفته‏اند، يا به تعبير ديگر تمام اين جر و بحثها در دائره مباحث علمى بوده نه در مقام عمل، و اين به خوبى نشان مى‏دهد كه اصل آزادى اراده و اختيار فطرى همه انسانها است، و اگر پاى وسوسه‏هاى مختلف پيش نيايد همه طرفدار اصل آزادى اراده ‏اند.

قسمتی از پایان نامه خانم محبوبه طاهری (طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)

اختيار، در مباحث نظرى، به چند صورت و در چند مورد بكار مى‌رود:
1 ـ در مقابل اضطرار: مثلاً در فقه مى‌گوييم اگر كسى از روى اختيار بخواهد گوشت مردار بخورد، جايز نيست امّا از روى اضطرار، اشكال ندارد؛ يعنى اگر نخورد جانش به خطر مى‌افتد يا ضررى بسيار شديد به او روى خواهد آورد:
«إِنَّما حَرَّمَ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةَ و…فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ باغ وَلا عاد فَلا إِثْمَ عَلَيْهِ إِنَّ اللهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ.»
2 ـ در مقابل اكراه: اين مورد، بيشتر در امور حقوقى كاربرد دارد مثلاً مى‌گوييم: «بيعُ مُكْرَه» باطل است [اگر قائل به بطلان بيع مكره باشيم] مى‌گوييم يكى از شرايط بيع آنست كه با اختيار انجام شود. اكراه آنستكه شخص ،تهديد به ضرر شود و به خاطر تهديد غير، كار را انجام دهد و اگر تهديد در كار نبود، انجام نمى‌داد و اختيار نمى‌كرد. فرق اضطرار و اكراه اينست كه در اضطرار، تهديد غير، در كار نيست و شخص در اثر شرايط خاصّ و استثنايى، خود ناگزير است كارى را انجام دهد.
3 ـ اختيار به معناى قصد و گزينش: در فلسفه، فاعل فعل را به اقسامى تقسيم كرده‌اند كه يكى از آن اقسام،«فاعل بالقصد» نام دارد و او، كسى است كه راههاى مختلف و متعدّدى پيش روى دارد، همه را مى‌سنجد و يكى را انتخاب مى‌كند. اين قصد و گزينش، گاهى به نام اراده و اختيار ناميده مى‌شود و اختصاص دارد به فاعلهايى كه مى‌بايست كار خودشان را قبلاً تصوّر كرده باشند و نسبت به آن شوقى پيدا كنند و آنگاه تصميم به انجام آن بگيرند؛ هر چند اين گزينش به دنبال تهديد غير يا در شرايط استثنايى اتّخاذ شود.
4 ـ اختيار در مقابل جبر: گاهى اختيار، در معنايى وسيع بكار مى‌رود و آن اينست كه كارى از فاعل، تنها از روى ميل و رغبت خودش، صادر شود بى‌آنكه از سوى عامل ديگرى تحت فشار قرار گيرد.
تعريف ما از اختيار انسان در اين بحث اين شد كه انسان، داراى جاذبه‌هاى درونى مختلفى‌است كه مى‌تواند با فعاليّت درونى خود، يكى را بر ديگرى ترجيح دهد و آنرا انتخاب كندو اين اختيار، ملاك تكليف است. هرجا تكليفى نبود، دليل است بر اينكه چنين اختيارى وجود ندارد؛ هر چند اختيار بمعناى ديگرى وجود داشته باشد. 1

قسمتی از پایان نامه خانم محبوبه طاهری (طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)

1- محمدتقی یزدی، همان، ج3، ص 369-368.