همه چيز نياز به برنامه دارد مخصوصا بهرهگيرى از كتاب بزرگى همچون قرآن، به همين دليل در خود قرآن براى تلاوت و بهرهگيرى از اين آيات آداب و شرائطى بيان شده است:
1- طهارت معنوی و ظاهری
نخست مىگويد: لا يَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ:” قرآن را جز پاكان لمس نمىكنند” اين تعبير ممكن است هم اشاره به پاكيزگى ظاهرى باشد كه تماس گرفتن با خطوط قرآن بايد توام با طهارت و وضو باشد، و هم اشاره به اينكه درك مفاهيم و محتواى اين آيات تنها براى كسانى ميسر است كه پاك از رذائل اخلاقى باشند، تا صفات زشتى كه بر ديده حقيقت بين انسان پرده مىافكند، آنها را از مشاهده جمال حق محروم نگرداند .
2-پناه بردن به خداوند
به هنگام آغاز تلاوت قرآن بايد از شيطان رجيم و رانده شده درگاه حق، به خدا پناه برد، چنان كه در آيات فوق خوانديم” فَإِذا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطانِ الرَّجِيمِ".
در روايتى از امام صادق ع مىخوانيم كه در پاسخ اين سؤال كه چگونه اين دستور را عمل كنيم؟ و چه بگوئيم؟ فرمود بگو:استعيذ بالسميع العليم من الشيطان الرجيم
نا گفته نماند اين پناه بردن نبايد محدود به لفظ و سخن باشد بلكه بايد در اعماق روح و جان نفوذ كند به گونهاى كه انسان هنگام تلاوت قرآن از خوهاى شيطانى جدا گردد، و به صفات الهى نزديك شود، تا موانع فهم كلام حق از محيط فكر او برخيزد و جمال دلاراى حقيقت را بدرستى ببيند.
3- ترتیل خواندن
قرآن را بايد به صورت” ترتيل” تلاوت كرد، يعنى شمرده، و توام با تفكر وَ رَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِيلًا (مزمل آيه 4).
در حديثى در تفسير اين آيه از امام صادق ع مىخوانيم:
ان القرآن لا يقرأ هذرمة، و لكن يرتل ترتيلا، اذا مررت بآية فيها ذكر النار وقفت عندها، و تعوذت باللَّه من النار:
” قرآن را تند و دست و پا شكسته نبايد خواند، بلكه بايد به آرامى تلاوت كرد، هنگامى كه به آيهاى مىرسى كه در آن ذكر آتش دوزخ شده است توقف مىكنى (و مىانديشى) و به خدا از آتش دوزخ پناه مىبرى"! 4- علاوه بر ترتيل، دستور به” تدبر و تفكر” در آيات قرآن داده است آنجا كه مىگويد: أَ فَلا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ:” آيا آنها در قرآن نمىانديشند"؟ (نساء- 82)
و در حديث ديگرى از پيامبر ص مىخوانيم:اعربوا القرآن و التمسوا غرائبه: قرآن را فصيح و روشن بخوانيد و از شگفتيهاى مفاهيم آن بهره گيريد” [1]
و نيز در حديث ديگر از امام صادق نقل شده:لقد تجلى اللَّه لخلقه فى كلامه و لكنهم لا يبصرون:” خداوند خود را در كلامش به مردم نشان داده است، ولى كوردلان نمىبينند” [2] (تنها روشن ضميران آگاه و انديشمندان با ايمان جمال او را در سخنشمشاهده مىكنند).
صفحات: 1· 2
