همه چيز نياز به برنامه دارد مخصوصا بهره‏گيرى از كتاب بزرگى همچون قرآن، به همين دليل در خود قرآن براى تلاوت و بهره‏گيرى از اين آيات آداب و شرائطى بيان شده است:

1- طهارت معنوی و ظاهری

نخست مى‏گويد: لا يَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ:” قرآن را جز پاكان لمس نمى‏كنند” اين تعبير ممكن است هم اشاره به پاكيزگى ظاهرى باشد كه تماس گرفتن با خطوط قرآن بايد توام با طهارت و وضو باشد، و هم اشاره به اينكه درك مفاهيم و محتواى اين آيات تنها براى كسانى ميسر است كه پاك از رذائل اخلاقى باشند، تا صفات زشتى كه بر ديده حقيقت بين انسان پرده مى‏افكند، آنها را از مشاهده جمال حق محروم نگرداند .

2-پناه بردن به خداوند

به هنگام آغاز تلاوت قرآن بايد از شيطان رجيم و رانده شده درگاه حق، به خدا پناه برد، چنان كه در آيات فوق خوانديم” فَإِذا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطانِ الرَّجِيمِ".

در روايتى از امام صادق ع مى‏خوانيم كه در پاسخ اين سؤال كه چگونه اين دستور را عمل كنيم؟ و چه بگوئيم؟ فرمود بگو:استعيذ بالسميع العليم من الشيطان الرجيم‏

نا گفته نماند اين پناه بردن نبايد محدود به لفظ و سخن باشد بلكه بايد در اعماق روح و جان نفوذ كند به گونه‏اى كه انسان هنگام تلاوت قرآن از خوهاى شيطانى جدا گردد، و به صفات الهى نزديك شود، تا موانع فهم كلام حق از محيط فكر او برخيزد و جمال دلاراى حقيقت را بدرستى ببيند.

3- ترتیل خواندن

قرآن را بايد به صورت” ترتيل” تلاوت كرد، يعنى شمرده، و توام با تفكر وَ رَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِيلًا (مزمل آيه 4).

در حديثى در تفسير اين آيه از امام صادق ع مى‏خوانيم:

ان القرآن لا يقرأ هذرمة، و لكن يرتل ترتيلا، اذا مررت بآية فيها ذكر النار وقفت عندها، و تعوذت باللَّه من النار:

” قرآن را تند و دست و پا شكسته نبايد خواند، بلكه بايد به آرامى تلاوت كرد، هنگامى كه به آيه‏اى مى‏رسى كه در آن ذكر آتش دوزخ شده است توقف مى‏كنى (و مى‏انديشى) و به خدا از آتش دوزخ پناه مى‏برى"! 4- علاوه بر ترتيل، دستور به” تدبر و تفكر” در آيات قرآن داده است آنجا كه مى‏گويد: أَ فَلا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ:” آيا آنها در قرآن نمى‏انديشند"؟ (نساء- 82)

و در حديث ديگرى از پيامبر ص مى‏خوانيم:اعربوا القرآن و التمسوا غرائبه‏: قرآن را فصيح و روشن بخوانيد و از شگفتيهاى مفاهيم آن بهره گيريد” [1]

و نيز در حديث ديگر از امام صادق نقل شده:لقد تجلى اللَّه لخلقه فى كلامه و لكنهم لا يبصرون:” خداوند خود را در كلامش به مردم نشان داده است، ولى كوردلان نمى‏بينند” [2] (تنها روشن ضميران آگاه و انديشمندان با ايمان جمال او را در سخنش‏مشاهده مى‏كنند).

صفحات: 1· 2