مفاخر قم

محمدبن‏ على‏ بن‏ الحسين‏ بن‏ بابويه ‏قمى،معروف ‏به صدوق

او در شهرستان قم، تولد يافت و وجود او به بركت دعاى حضرت صاحب الامر صلوات‏اللَّه‏عليه بود، كه به درخواست پدر محترم او از امام عليه‏السّلام صورت گرفت. 

و در شرح حالات شيخ صدوق اول، جريان دعاى امام زمان را ذكر كرديم و دنبال همان قضيّه دارد كه شخصى به نام حسين بن عبيداللَّه گفته است: “من شنيدم كه ابوجعفر - شيخ صدوق - مى‏فرمود: من به دعاى صاحب ‏الامرعليه ‏السّلام ولادت ‏يافتم و بدين مطلب افتخار مى‏ كرد.”

آن بزرگوار در قم، رشد يافت و از علما و مشايخ عصر خود در قم استفاده وافر برد و به درخواست اهل رى به آنجا مهاجرت كرد، تاريخ مهاجرتشان به صورت مشخّص ذكر نشده است، اما طبق استظهارى كه محقق جليل مرحوم آيت اللَّه‏حاج شيخ عبدالرحيم ربانى شيرازى رحمةاللَّه‏ عليه از مواضعى از كتابهاى عيون اخبارالرضا و خصال و امالى - كه هر سه از تأليفات شيخ صدوق است - كرده ‏اند، مهاجرت ايشان به رى بعد از ماه رجب سال 339 ه’ق و قبل از رجب 347 ه’ق بوده است.

آثار و تأليفات آن مرد بزرگ بسيار زياد است و ظاهراً در ميان علماى اماميّه كسى مانند ايشان در كثرت تأليف نداريم. 

نجاشى در حدود دو ورق اسامى كتاب‏هاى شيخ صدوق را ذكر كرده است. 

و در حالات او آمده است كه در سال 355 ه’ق وارد بغداد شد. شيوخ طايفه از او استماع حديث و مطالب مى‏كردند و حال آنكه او خود تازه سال بود. مصنفات او بسيار است و در ميان قميين كسى مانند او در حفظ حديث و روايت و مطالب و كثرت علم ديده نشده است.  مباحثات و مناظرات او بسيار ارزنده است و در مقام مناظره بسيار قوى و نيرومند بوده است. 

بر اثر شدت اعتماد علما بر روايات و نقلهايش، اشتهار به صدوق پيدا كرد و او را رييس المحدّثين خوانده‏اند. 

شيخ عبدالجليل قزوينى رازى در جواب يكى از علماى سنّى كه شيعه را متهم كرده كه ايشان را درسى نباشد، مى‏ گويد: “…و فضل و بزرگى شيخ كبير، ابوجعفر بابويه، رحمةاللَّه‏ عليه، را خرد چگونه انكار توان كرد از تصانيف و وعظ و درس و از رى تا بلاد تركستان و ايلان، اثر علم و فضل و بركات زهد و امانت او پوشيده نيست.”

و در جاى ديگر در جواب سخن ديگرى از آن منحرف مى‏گويد: ” و ابوجعفربابويه، شيخى بزرگوار است و استاد همه طايفه.”

و نيز مى‏ گويد: ” ابوجعفر الكبير بابويه، مصنف سيصد مجلّد از اصول و فروع.”

و بالاخره آن بزرگوار در سال 381 هجرى قمرى در حالى كه عمر شريفش به هفتاد و چندسال رسيده بود از دنيا رفت و قبر شريفش در شهر رى نزديك قبر حضرت عبدالعظيم حسنى مى‏ باشد و داراى قبّه و بارگاه و حرم و صحن است و دلدادگان مكتب على آل على عليهم‏ السّلام به زيارتش مى‏ روند و بدان تبرّك مى‏ جويند.

دیده شده توسط نویسنده وبلاگ(سليماني) در کتاب بانوی ملکوت/167