ترسیم گویایی از حال منافقان ضمن دو مثال زیبا:
قرآن مجید، برای مجسّم ساختن وضع منافقان دو تشبیه گویا در آیات فوق بیان می کند: در مثال اوّل می گوید:

آنها مانند کسی هستند که آتشی (در شب ظلمانی افروخته تا در پرتو نور آن راه را از بیراهه بشناسد و به منزل مقصود برسد (مَثَلُهُمْ کَمَثَلِ الَّذِی اسْتَوْقَدَ نَاراً).

ولی همین که این شعله آتش اطراف آنها را روشن ساخت، خداوند آن را خاموش می سازد، و در ظلمات رهایشان می کند، به گونه ای که چیزی را نبینند (فَلَمَّآ أَضَآءَتْ مَا حَوْلَهُ ذَهَبَ اللَّهُ بِنُورِهِمْ وَتَرَکَهُمْ فِی ظُلُمَاتٍ لَّایُبْصِرُونَ).

آنها فکر می کردند با این آتش مختصر و نور آن می توانند با ظلمتها به پیکار برخیزند، امّا ناگهان بادی سخت برمی خیزد و یا باران درشتی فرو می ریزد، و یا بر اثر پایان گرفتن مواد آتش افروز، آتش به سردی و خاموشی می گراید و بار دیگر در تاریکی وحشت زا سرگردان می شوند.

سپس اضافه می کند:

آنها کر هستند و گنگ و نابینا، و چون هیچ یک از وسایل اصلی درک حقایق را ندارند از راهشان باز نمی گردند (صُمٌّ بُکْمٌ عُمْیٌ فَهُمْ لَایَرْجِعُونَ).

چه مثال دقیق و گویایی! در زندگی انسان بیراهه فراوان است، امّا خطّ مستقیم که به سر منزل مقصود به پیش می رود یکی بیش نیست، ولی خطوط انحرافی بی نهایت است؛ و از آن گذشته، پرده های ظلمت و طوفانهای وحشتناک و حوادث گوناگون در طول این راه فراوان است؛ چراغ پر فروغی که از این حوادث مصون باشد، لازم است تا پرده های ظلمت را بشکافد و در برابر طوفانها مقاومت کند، و آن چیزی جز چراغ عقل و ایمان و خورشید وحی نیست.

مختصر شعله ای که انسان موقتاً می افروزد چه کاری در این راه طولانی و پر از طوفان از آن ساخته است؟!

مشاهده شده توسط سليماني(نويسنده وبلاگ) در كتاب چهره منافقان در قرآن با استفاده از تفسیر پر ارزش نمونه، ص: 30