آیه 152 بقره

فَاذْكُرُونِي أَذْكُرْكُمْ وَ اشْكُرُوا لِي وَ لا تَكْفُرُونِ‏

ترجمه

پس مرا ياد كنيد تا شما را ياد كنم، و براى من شكر كنيد و كفران نورزيد.

تفسیر

امام باقر عليه السلام در ذيل اين آيه، يكى از مصاديق ذكر خدا را، تسبيحات حضرت‏ زهرا شمردند كه 34 مرتبه الله اكبر، 33 مرتبه الحمد لله و 33 مرتبه سبحان‏الله مى‏باشد[1]

دلیل قرآنی برای خواندن تسبیحات حضرت زهرا بعد از نماز

سوره اعراف آیه 29

قُلْ أَمَرَ رَبِّي بِالْقِسْطِ وَ أَقيمُوا وُجُوهَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَ ادْعُوهُ مُخْلِصينَ لَهُ الدِّينَ كَما بَدَأَكُمْ تَعُودُون‏

ترجمه

بگو: پروردگارم به ميانه‏روى [در همه امور و به اجتناب از افراط و تفريط] فرمان داده، و [امر فرموده‏]: در هر مسجدى [به هنگام عبادت‏] روى [دل‏] خود را [آن گونه‏] متوجه خدا كنيد [كه از هر چيزى غير او مُنقطع شود]، و او را در حالى كه ايمان و عبادت را براى وى از هر گونه شركى خالص مى‏كنيد بخوانيد؛ همان گونه كه شما را آفريد، [پس از مرگ به او] بازمى‏گرديد

تفسیر

مرحوم طبرسى، «وَ ادْعُوهُ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ» را امر به دعا و تضرّع خالصانه پس از نماز مى‏داند. امام صادق عليه السلام فرمود: «تسبيح حضرت‏ زهرا عليها السلام بعد از هر نماز، بهتر از هزار ركعت نماز است».[2]

(أَقيمُوا وُجُوهَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ که دلالت بر اقامه نماز دارد و یا دلالت بر اقامه نماز در مسجد دارد پس وقتی بعدش خداوند فرموده وَ ادْعُوهُ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ اشاره دارد که بعد از نماز خداوند را بخوانید)

شعرا -«227»     

إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ وَ ذَكَرُوا اللَّهَ كَثِيراً وَ انْتَصَرُوا مِنْ بَعْدِ ما ظُلِمُوا وَ سَيَعْلَمُ الَّذِينَ ظَلَمُوا أَيَّ مُنْقَلَبٍ يَنْقَلِبُونَ

ترجمه

مگر آنان (شاعرانى) كه ايمان آورده و كارهاى نيكو انجام داده و خدارا بسيار ياد مى‏كنند، و پس از آن كه مورد ستم قرار گرفتند (به دفاع از خود) يارى مى‏طلبند (و با شعر از مظلوميّت خود دفاع مى‏كنند) و كسانى كه ظالمند، به زودى خواهند دانست كه به كدام بازگشتگاه باز خواهند گشت‏

تفسیر

به گفته‏ى روايات: ذكر كثير، تسبيحات حضرت‏ زهرا عليها السلام، يعنى سى و چهار مرتبه «الله اكبر»، سى و سه مرتبه «الحمد لله» و سى و سه مرتبه «سبحان الله» است.[3]

اسراء - 28

وَ إِمَّا تُعْرِضَنَّ عَنْهُمُ ابْتِغاءَ رَحْمَةٍ مِنْ رَبِّكَ تَرْجُوها فَقُلْ لَهُمْ قَوْلًا مَيْسُوراً  

ترجمه

و اگر به انتظار رحمتى از پروردگارت كه به آن اميدوارى، از آنان اعراض مى‏كنى، پس با آنان سخنى نرم بگو.

 تفسیر

اين آيه، درباره‏ى برخورد مناسب با مردم است. لذا پيامبر حتّى آنگاه كه در انتظار گشايش و رحمت الهى بود، اگر كسى از ايشان چيزى درخواست مى‏كرد كه حضرت آن را نداشت، برايش دعا مى‏كرد و مى‏فرمود: خداوند، ما و شما را از فضل خويش روزى دهد.  

فاطمه‏ى زهرا عليها السلام هنگامى كه براى كمك در كارهاى خانه‏ى خود، از پيامبر كنيزى درخواست كرد، حضرت فرمود: در مسجد 400 نفرند كه لباس و غذا ندارند، اگر چنين نبود، خدمتكارى برايت تعيين مى‏كردم. آنگاه تسبيحات معروف به «تسبيح حضرت‏ زهرا» را به او آموخت.

قرآن درباره‏ى نحوه‏ى سخن گفتن با مردم، دستورهايى دارد، از جمله اينكه با آنان سخنى نرم، ملايم، آسان، استوار، معروف و رسا گفته شود. «قَوْلًا مَيْسُوراً»، «قَوْلًا لَيِّناً» « طه، 44.»، «قَوْلًا كَرِيماً» « اسراء، 23.»، «قَوْلًا سَدِيداً» « نساء، 9.»، «قَوْلًا مَعْرُوفاً» « نساء، 8.»*، «قَوْلًا بَلِيغاً نساء، 63.» [4]

حجت الاسلام دكتر علي حق شناس(استاد مركز تخصصي تفسير و علوم قرآني نرجس خاتون سلام الله عليها)

[1] - تفسير نورالثقلين، ج 1،ص 140.
[2] - تفسير مجمع‏ البيان.
[3] - تفسير نور، ج‏6، 381    
[4] - تفسير نور،ج‏5، 47