فتنه معنایش این است که یک عده‌ای بیایند با ظاهرِ دوست و باطنِ دشمن وارد میدان شوند، فضا را غبارآلود کنند؛ در این فضای غبارآلود، دشمن صریح بتواند چهره‌ی خودش را پنهان کند، وارد میدان شود و ضربه بزند. _{۱۳۸۸/۱۰/۲۹}

واژه «فتنه» و مشتقات آن در قرآن مجید، ده ها بار ذکر شده و در معانى مختلفى به کار رفته است:
گاه به معنى آزمایش و امتحان است، مانند: «اَ حَسِبَ النّاسُ اَنْ یُتْرَکُوا اَنْ یَقُولُوا آمَنّا وَ هُمْ لا یُفْتَنُونَ»؛ (مردم گمان مى کنند، همین که گفتند: ایمان آوردیم، رها مى شوند و آزمایش نخواهند شد)._{عنکبوت، آیه 2}
گاه، به معنى فریب دادن، چنان که مى فرماید: «یا بَنِى آدَمَ لا یَفْتِنَنَّکُمُ الشَّیْطانُ»؛ (اى فرزندان آدم، شیطان شما را نفریبد). _{اعراف، آیه 27}
گاه، به معنى بلا و عذاب آمده مانند:«یَوْمَ هُمْ عَلَى النّارِ یُفْتَنُونَ * ذُوقُوا فِتْنَتَکُمْ»؛ (آن روز که آنها بر آتش، عذاب مى شوند و به آنها گفته مى شود: بچشید عذاب خود را)._{ذاریات، آیات 13 و 14.}
گاه، به معنى گمراهى آمده، مانند: «وَ مَنْ یُرِدِ اللّهُ فِتْنَتَهُ فَلَنْ تَمْلِکَ لَهُ مِنَ اللّهِ شَیْیاً»؛ (کسى که خداگمراهى او را بخواهد (و از او سلب توفیقکند) هیچ قدرتى براى نجات او، در برابر خداوند نخواهى داشت)._{مائده، آیه 41.}
و گاه به معنى شرک و بت پرستى یا سدّ راه ایمانآورندگان، آمده مانند آیهمورد بحث، و بعضى آیات بعد از آن که مى فرماید:«وَ قاتِلُوهُمْ حَتّى لا تَکُونَ فِتْنَهٌ وَ یَکُونَ الدِّینُ لِلّهِ»؛ (با آنها پیکار کنید تا شرک از میان برود، و دین مخصوص خداى یگانه باشد)._{سوره بقره، آیه 193.}

ولى ظاهر این است: تمام این معانى به یک ریشه برگردانیم (همان گونه که غالب الفاظ مشترک چنین حالى را دارند)؛و آن اینکه فتنه در اصل لغت از  قرار دادن طلا و نقره در آتش، براى خالص سازى، یا جدا کردن سره از ناسره است، در هر مورد که نوعى فشار و شدت وجود داشته باشد این واژه به کار مى رود، مانند امتحان که معمولاً با فشار و مشکلات همراه است، و عذاب که نوع دیگرى از شدت و فشار است، و فریب و نیرنگ که تحت فشارها انجام مى گیرد و همچنین شرک یا ایجاد مانع در راه هدایت خلق که هر کدام متضمن نوعى فشار و شدت است.

(حضرت زهرا سلام الله علیها خطاب به فتنه‌گران سقیفه)

…شما را با فتنه خواباندن چه‌کار؟ به‌راستی چه می‌کنید و چه دورغ‌ها می‌بافید، با اینکه کتاب خدا میان شماست و دستوراتش پر نور و احکامش درخشنده، نشانه‌هایش آشکار، نواهی‌اش ظاهر و اوامرش واضح و روشن است، ولی شما آن را پشت سر افکنده‌اید! آیا واقعاً از آن رخ برتافته‌اید؟ یا به‌غیر آن حکم می‌کنید؟ ستم‌پیشگان چه جایگزین بدی برای قرآن برگزیدند. هرکس آیینی غیر از اسلام برگزیند، از او پذیرفته نخواهد شد و در آخرت زیانکار خواهد آمد.

آن چنان شتابزده شتر خلافت را در اختیار گرفتید که حتی درنگ نکردید رام گردد و تسلیم شما شود. ناگهان آتش فتنه‌ها را دامن زده و آنها را شعله‌ور ساختید و ندای شیطان گمراهگر را پذیرا شدید و انوار تابان آیین خدا را خاموش و به از میان بردنِ سنت‌های پیامبر پاک الهی(ص) همت گماردید. به بهانه‌ی گرفتن کف از شیر، آن را به طور کامل و مخفیانه نوشیدید، برای منزوی کردن خاندان رسول خدا(ص) و فرزندان او به کمین نشستید، ما نیز چونان کسی که خنجر بر گلو و نوک نیزه بر دلش نشسته باشد، چاره‌‌ای جز صبر و شکیبایی نداریم…

رفته رفته همه جا پیچید که حضرت زهرا سلام الله علیها دخت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم بر ابوکر خشمگین شده و با او سخن نمی گوید. این خبر به گوش همه مردم درون و بیرون مدینه رسید و در این باره از یکدیگر به پرس و جو پرداختند. بدین سان، هر روز بر تنفر آنان از خلیفه افزوده می شد.

حضرت زهرا سلام الله علیهاکوشید تا با خطابه ای بلیغ و شیوا و سپس با رفتار و کردار (سخن نگفتن با فتنه گران) به مسلمانان هشدار دهد و به آنان بفهماند که در دام فتنه گرفتار آمدند، زن مسلمان و هوشیار امروز می تواند با الگو گیری از آن بزرگوار در خانواده و چه بسا در جامعه به روشنگری علیه فتنه گرانی که با ظاهرِ دوست و باطنِ دشمن وارد میدان می شوند، بپردازد.

گردآوري شده توسط نويسنده وبلاگ:

از تفسیر نمونه، آيت الله العظمي مکارم شيرازي، دار الکتب الإسلامیه، چاپ بیست و ششم،1373 ج 2، صص17-18

درسنامه و سیره زندگانی حضرت زهرا سلام الله علیها،حکیم،سید منذر،قم،هاجر،1391،صص228-227

بیانات مقام معظم رهبری مد ظله العالی، ۱۳۸۸/۱۰/۲۹