در خصوص حدّ همسایگی، رسول اکرم(ص) فرموده اند:تا چهل خانه از روبرو، پشت سر، طرف راست و سوی چپ همسایه محسوب می شوند.(1) بر اساس این روایت در روستاها و شهرهای کوچک، محلات مسکونی، شهرک ها و بلوک های ساختمانی افراد کثیری با یکدیگر همسایه اند و لازم است حقوق متقابل خویش را مراعات نمایند اگر سفارش مؤکّد اسلام در این نواحی بین ساکنین آنان عمل گردد مردمی که تا مسافتهای قابل توجّهی با هم زندگی می کنند بسیاری از دشواری های اجتماعی، اخلاقی،امنیتی و تربیتی را پشت سر نهاده و از زندگی آمیخته به مودت بهره مند می گردند، چنین پدیده ای در رشد عاطفی و بهبود ساختار اقتصادی اجتماعی مناطق مسکونی تأثیری قابل ملاحظه خواهد گذاشت. بنا به فرمایش خاتم رسولان الهی همسایگان به سه دست تقسیم می گردند. نخست همسایه ای که در سه محور بر گردن ما حق دارد: حق همسایگی، حق خویشاوندی و اسلام(برادر دینی و ایمانی)؛ دوم همسایه ای که دارای دو حق است: حق همسایگی و حق برادر ایمانی؛ سوم همسایه ای که صرفاً دارای حق همسایگی است و آن حق افراد غیر مسلمان از اهل کتاب است.(2) بنابراین حقوق هم جواری را باید حتی در مورد همسایه ای که در اعتقادات و باورها با ما وجه اشتراکی ندارد، مراعات نمود.

مجاورت خانه های مسکونی برای صاحبان آنها تعهد بوجود می آورد. از خصوصیات حق همسایگی این است که مزایای متقابل دارد و بین مردم جریان یافته است چنین نیست که همسایه ای حقوقی بر عهده دیگران داشته باشد ولی خودش نسبت به مجاورین حقی را تعهد نکند. در واقع هر کس که تصور می کند به گردن دیگری حق دارد در همان حال باید متوجه این حقیقت گردد که او هم مدیون است. امام صادق(ع) می فرمایند: آیا مردی از شما شرم نمی کند که همسایه اش حق هم جواری را در خصوص او رعایت کند ولی او این حقیقت را نشناسد.(3)

در روایتی حضرت رسول اکرم(ص) فرموده اند: حق همسایه آن است که اگر در بستربیماری قرار گرفت از وی عیادت نمایی و اگر مرگش فرا رسید در تشییع جنازه او حضور یابی و اگر از تو قرض خواست از پرداخت آن امتناع ننمایی و اگر سرور و شادی در زندگیش رخ داد بر او تبریک و تهنیت گویی و در مصائب و ابتلائات با او هم دردی نمایی. ساختمان محل سکونت خود را از خانه او بالاتر نبرده و او را از نسیم فرح زا و هوای خنک محروم نکنی.(4)

در حدیث دیگری آن مرد آسمانی توصیه نموده اند: چون میوه ای خریدی مقداری به همسایه ات هدیه کنی و در غیر این صورت آن را پنهانی به منزل ببری. فرزندت را در حالی که میوه می خورد به بیرون از خانه نفرست که مبادا بچه همسایه آزرده شود و نیز بوی غذای تو، وی را ناراحت ننماید(امکان دارد آن را نتواند تهیه کند) مگر این که مقداری برایش بفرستی.(5)

امام زین العابدین (ع) حقوق متقابل همسایگان را این گونه بیان فرموده اند: حق همسایه ات این است که او را در غیابش حفظ کنی و در حضورش به وی احترام بگذاری. اگر ستمی وی را تحت فشار قرار داد، به امدادش بشتابی و در رفع ستم از وی بکوشی. در عیوب او تجسّس ننموده و اگر ناگواری از همسایه دیدی نادیده تصوّر کنی…و با عزّت و شادمانی با او معاشرت کنی و قادری جز خداوند تبارک و تعالی نمی باشد.(6)

1.کافی، ج 2،ص 669، وافی، ج1، ص 359.

2. المحجة البیضاء فی تهذیب الاحیاء، فیض کاشانی، ج3، ص 422.

3. الروضة من الکافی، ج 1، ص 214 ؛ آثار الصادقین، احسان بخش، ج2، ص 379.

4. نهج الفصاحه، ص 291

5. مستدرک الوسایل، میرزا حسین نوری، ج 2، ص 79، بحار، ج 82، ص 93.

6. بحارالانوار، ج 74، ص 7؛ میزان الحکمة، ج 2، ص 195.

دیده شده توسط نویسنده وبلاگ در کتاب تبلیغ