نفقه چیست؟
نفقه عبارت است از مسکن و البسه وغذا و اثاث خانه که به طور متعارف با وضعیت زن متناسب باشد.
از نظر اسلام تأمین بودجه ی کانون خانوادگی ، از آن جمله مخارج شخصی زن به عهده مرد است.از نظر اسلام با اینکه بودجه ی زندگی زن جزءبودجه ی خانوادگی وبر عهده ی مرد است ،مرد هیچ گونه تسلط اقتصادی وحق بهره برداری از نیرو وکار زن ندارد و نمی تواند او را استثمار کند اسلام باصراحت با برداشتن مسئولیت تأمین بودجه ی خانوادگی از دوش زن ،او را از هر نوع الزام واجبار برای دویدن به دنبال آن معاف کرده است وحقیقت این است که اسلام نخواسته به نفع زن وعلیه مرد قانونی وضع کند .اسلام نه جانبدار زن است ونه جانبدار مرد .اسلام در قوانین خود سعادت زن ومرد وفرزندانی که باید دردامن آنها پرورش یابند وبالاخره سعادت جامعه ی بشریت را در نظر گرفته است.اسلام راه وصول زن ومرد وفرزندان آنها وجامعه ی بشریت را به سعادت ،در این می بیند که قواعد وقوانین طبیعت واوضاع واحوالی که به دست توانا ومدیر خلقت به وجود آمده نا دیده گرفته نشود.
طراح ومدبرهستی همچنانکه رنج وزحمات طاقت فرسای تولید نسل را به عهده ی زن گذاشته ،تأمین مخارج زندگی ،از جمله مخارج شخصی زن را به عهده ی مرد گذاشته است.چرا که این زن است که باید این بیماری ماهانه را تحمل کند ،سنگینی دوران بارداری وبیماری مخصوص این دوره را به عهده بگیرد،سختی زایمان وعوارض آن را تحمل نماید ،کودک را شیر بدهد وپرستاری نماید.
اینها همه از نیروی بدنی وعضلانی زن می کاهد ،توانایی او را درکار وکسب کاهش می دهد .اینهاست که باعث می شود زن ومرد از لحاظ تأمین بودجه در وضعیت مشابهی قرار نگیرندواگر قران به حمایت از زن برنخیزد زن وضع رقت باری پیدا خواهد کرد.به علاوه زن از لحاظ نیروی کار وفعالیتهای خشن تولیدی واقتصادی ،مشابه مرد آفریده نشده است لذا نمی تواند به تنهایی خود را به پای مرد برساند .1
درضمن آیه ی 233 از سوره ی بقره به وجوب پرداخت نفقه ی زوجه امر می کند و می فرماید:« وصاحب فرزند (زوج) خوراک وپوشاک آنهارا به شایستگی عهده دار است و هیچ کس بیش از توانش مکلف نمی شود . مراد از« صاحب فرزند»پدر است زيرا فرزند در فقه اسلامی ملحق به پدر است يعنى در مدت شیر خوارگی برعهده ی پدر است كه نفقه و پوشاک مادر را تأمین کند حتی اگر زوجه از شوهر خود جدا شده باشدچه به طلاق رجعى و چه به طلاق بائن و مادر علاوه بر نفقه ميتواند مطالبه اجرت در مقابل شیر دهی كند.و گرنه رزق و پوشش زوجه جزء نفقات واجبه بر زوج است و اختصاص بحالت شیر دادن و غير آن ندارد همچنین زن حق دارد كه آنچه متعارف است و پوشش مطالبه كند و زائد بر آن را حق ندارد .2
همچنین در آیه ی 19 از سوره ی نساءمی فرماید:«یا ایها الذین امنو…….. وعاشروهن بالمعروف».یعنی با همسرانتان به صورت شایسته معاشرت کنید. مصادیق معاشرت معروف ،پرداخت نفقه به زوجه است.و لو قلباً از آنها رنجش پيدا كنند، و مراد از معروف اينست كه در حقوق آنها كوتاهى نكنند از نفقه و سكنى و ساير حقوق آنها و لذاوجوب نفقه به همسر، از جمله ضروریات فقه است که آیات مذکور مبین آن می باشد .3
در روایات اسلامی نیز به صراحت امر به انفاق بر همسر ومعاشرت نیکو با ایشان شده است ؛ شخصی از امام صادق عليه السّلام پرسيد حقّ زن بر شوهرش چيست؟ فرمود: آنكه او را سير گرداند و پيكرش را بپوشاند، و اگر خطائى از او سرزد بر وى ببخشد .
برگرفته از پایان نامه خانم رضوان اكبري(طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)
1. مرتضی مطهری، همان ،بخش هشتم،ص206-209
2. سید عبدالحسین طیب، همان ، ج2، ص: 472
3. فضل بن حسن طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القران،تهران ،انتشارات ناصر خسرو ،1372 ، ج3، ص: 41 ،احمد بن مصطفی بلاغی، تفسير المراغى، ج4،چاپ اول ،بیروت ،ناشر :دار احیاء التراث العربی ، ص: 214،باقر ایروانی ،دروس التمهیدیه فی الفقه الاستدلالی علی المذهب الجعفری ،ج 2 دوم عقود وایقاعات ،چاپ دوم ،قم ،مؤسسه ی فقه ،1385 ،ص373
