توصیه های اسلام در راستای تقویت حیا درجامعه:

پرهیز ازخودآرایی وتبرج:
یکی ازویژگی های مهم زنان خصیصه تبرّج وخودنمایی است که به صورت غریزی درآنان وجود دارد.این خصیصه ازنظرمنابع اسلامی نیزموردتأییداست؛ ازآن جمله سخن امیرالمؤمنین(علیه السلام) که می فرماید«خداوندزنان را ازسرشت مردان آفریده؛ ازاین روتمام همت خودرا درجذب مردان ونزدیک شدن به آنان صرف می کنند»(کلینی، 1407ق،ج5،ص337)ازاین روآموزه های اسلامی ازاین ویژگی زن غفلت ننموده وبا دستورات مکرّر جنسی برزینت داشتن وآرایش نمودن زن برای همسرش درمحیط منزل به این غریزه پاسخ مناسب داده است(صدوق،1376،ص396)اما ازآن روکه ممکن است این ویژگی زن رابه سوی افراط درتبرج بکشاندوبه سمت خودنمایی وبه نمایش گذاشتن جاذبه های جنسی مرد دربرابرنامحرم سوق دهد، قرآن کریم در دوآیه(احزاب /23ونور/60) ضمن سخن گفتن ازتبرّج وخودنمایی زنان آن را محدود محیط خانواده وهمسرکرده وتأکیدمی کند: «ودرخانه های خودبمانند وهمچون جاهلیت نخستین (درمیان مردم)ظاهرنشوید)»(احزاب/33.)
آزادبودن زن درخودآرایی وبه نمایش گذاردن جذابیت های زنان می تواندعاملی برای ایجاداختلالات روانی درزن شودبه تعبیربرخی نویسندگان:
وقتی زن مکشوف وآرایش کرده دربین مردان ظاهرمی شود، طبعاً عده ای خوششان می آیداورا مورد تکریم وتحسین (ظاهری)قرارمی دهندبه همین دلیل سعی می کنندوضع ظاهری خودرا طوری قرار دهدکه بیشترموردپسندآنهاواقع شود.معمولاً اینگونه زنان ودختران برای اینکه زیباترشوندهرروزوقت زیادتری را صرف آرایش وتقلیدازمدهای جدید می نمایند.این روندمی تواندناراحتی های روانی زیادی برای آنان ایجادکند؛زیرابه دلیل اینکه همیشه کارهابه دلخواه پیش نمی رود، باعث بروزنگرانی هایی برای آنها می شودبرای مثال، این تصورکه آیاباصرف این همه وقت وهزینه مالی توانسته اندجلب نظردیگران بکنندوموردپسندآنان واقع شوندیابه عکس موردتمسخر وتحقیرآنانند،می تواند دایم ذهن آنهارا به خودمشغول کندوآنهارا به موجوداتی نگران تبدیل نماید.دلیل دیگری که می تواندبه نگرانی آنهابیفزایداین تصوراست که هرلحظه ممکن است رقیبی زیباترازراه برسدوشکارآنهارا برباید.وسرانجام.دلیل دیگری که باعث ناراحتی واسترس برای آنها می شوداین است که می بینندبه مرورزمان، اززیبایی هایشان کاسته می شودوزنان جوان تروزیباترجای آنهارا می گیرندونقش آنها در ربودن دل هاکمترمی کنند(رجبی1383)
اینگونه است که افراط درخودنمایی بامصادیق متعددش می تواندتعادل روحی روانی زن را برهم زده وآرامش را ازاوسلب نمایداکنون باتوجه به این توصیفات فلسفه ی توصیه اسلام وبه حجاب وپوشش مناسب زن درمقابل نامحرم روشن می شود، زیرا حجاب سبب ایجادآرامش درزن وبرحذرماندن ازبسیاری ازنگرانی هامی شود.

قسمتی از پژوهش خانم آمنه مدنی فرد(طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)

توصیه های اسلام در راستای تقویت حیا درجامعه:

پرهیز از نگاه های هوس آلود:
کنترل نگاه های هوس آلود،یکی اززمینه های تقویت حیا درجامعه است وبه گفته برخی نویسندگان:«سنگ بنای بسیاری ازروابط نامشروع،یک نگاه شهوت آلوداست؛چراکه نگاه شهوانی وبه تعبیردیگرنگاه خیره ومتمرکزبرچهره ی زیبای زن، قوه لذت جوی مرد را بیدارمی کندوذهن شروع به تصویرسازی نموده و ویژگی های ظاهری فردموردنظررا به سرعت درمغزمی پروراند؛حالت راه رفتن ، نمای چشم ، لب، اندام، لباس ویک تصویرکامل ازخصوصیات پیداوپنهان زن به مغزمخابره شده ومغزمانندرایانه آن هارا به هم پیوندمی زند وتصویرموردنظراورا می سازد.دراین حالت مردبیننده باآنچه می بیندتماس بدنی نداردولی ذهن دردنیا ی خیالات خود می تواندباآنچه چشم دیده هرطورکه بخواهدرابطه برقراکند.درچنین حالتی ذهن انسان دچاراشتغال ناخواسته حواس اندکی دچاراختلال می شودودردنیای اوهام وخیالات خودهرگونه بهره وری را ازاومی نماید ودرعالم خارج درحد نزدیک شدن به اوبرمی آید، درصورتی که درخارج زمینه گناه برای اوفراهم باشدازآن نیزدریغ نمی نماید»(غلامی،1381،ص114ـ112)اینجاست که یک نگاه شهوت آلودمی تواند زمینه ی فلاکت وتباهی فردرا فراهم آورد.ازاین رودرحدیثی ازامام صادق(علیه السلام)می خوانیم: «نگاه بعدازنگاه تخم شهوت را درقلب می پاشدوهمان کافی است که بیننده را به فتنه بکشاند(صدوق،1413ق،ج4،ص18)زیرانگاه هوس آلودبه مردیازن نامحرم تیری از تیرهای شیطان است(همان)وتخم شهوت را در دل می کارد(مجلسی، 1403ق،ج14،ص325)»وچه بسیارانحرافات وجنایت های که به واسطه یک نگاه اتفاق افتاده است.ازاین رو، قرآن کریم به زنان ومردان مؤمن دستورمی دهدنگاه خودرا حفظ کنند«قل للمؤمنین میغضّومن ….(نو31ـ30)»ای رسول ما، مردان مؤمن را بگوتاچشم ها(ازنگاه ناروا)بپوشند… ای رسول زنان مؤمن را بگو) چشم ها (ازنگاه ناروا)بپوشندوفروج واندامشان را حفظ کنند.
ازآن روکه بیشترین مؤلفه های جنسی برای مردان ازطریق چشم دریافت می شود وبراساس یافته های پژوهش مردان«راست مغز»یابه عبارتی بینایی هستندوزن ها«چپ مغز»یابه عبارتی«گفتاری کلافی»،پسرها بیشترتصاویر را دوست دارندودخترها بیشتربه داستان های رمانتیک علاقه مندند(طیبی،1391)ازاین روآیه شریفه،ابتدامردان را موردخطاب قرارداده است، امادربخش پوشش مناسب مخاطب آیات قرآن زنان هستندکه علت آن درقسمت قبل بیان شد.

قسمتی از پژوهش خانم آمنه مدنی فرد(طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)

توصیه های اسلام در راستای تقویت حیا درجامعه.
 پوشش مناسب زن ومرد درجامعه:
درخطاب های دینی، اعم ازآیات وروایات به پوشش مناسب درمقابل نامحرم سفارش های مؤکدی واردشده.اگرچه این خطابات بیشتربه زنان (ر.ک نور: احزاب: 59)به دلیل ظرافت بدنی آنهاست که زیبایی وجذابیت خاص آن باعث تهیج نامحرمان می شودامااین بدان معنا نیست که مردها ازاین قاعده مستثنی هستند، بلکه مردهانیزبراساس توصیه های دینی(رک: مائده:2)وبه مقتضای حکم عقل ، موظف به رعایت حیا هستندکه پوشش مناسب یکی ازجلوه های حیا به شمارمی رود.برهمین اساس آنان نیزهمانندزنان بایدازپوشش های تنگ وهمچنان که درعرصه ی زندگی اجتماعی صحنه های ناخوشایندی به وجود می آوردپرهیزنمایند.

قسمتی از پژوهش خانم آمنه مدنی فرد(طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)

یکی ازجنبه های ملموس سبک زندگی اسلامی، نهوه تعامل اعضای جامعه اسلامی بایکدیگرورعایت حریم ها بین زن ومردنامحرم درخانواده وجامعه است، اسلام یک شیوه والگوی اسلامی برای تقویت حیا ارائه نموده است.
این الگوازبیان مؤکدتوصیه هایی درباب چگونگی تربیت جنسی درخانواده که دارای ابعادگسترده ای می باشد،آغاز،وبا بیان شیوه های تعامل زن ومرد نامحرم بایکدیگردراجتماع وتوصیه به پرهیزازایجاد زمینه تحریک وتهییج جنسی درجامعه خاتمه می یابد.نکته مهم آن است که اگرچه آموزه های اسلامی لذت های جنسی را به رسمیت شناخته اما برای آن حدودی معین کرده است.دراسلام حدودلذت های جنسی،استفاده ازهمسر قانونی است براین اساس کلیه تمتعات جنسی دراشکال مختلف آن، اعم ازلذت درنگاه ،گفتارو… باید درهمسرخلاصه شده وبه عرصه عمومی جامعه کشانده نشود.ازاین درآموزه های دینی علاوه برتوصیه به حفظ عفت درنگاه، پوشش ورفتارازسویی، غیرت ورزی مردان درجامعه، درخانواده نیزتوصیه هایی درباب مراقبت های جنسی لازم درارتباط همسران بایکدیگر و والدین باز فرزندان وبعکس نموده است که درحقیقت توجه به این توصیه ها سنگ بنای رعایت حریم هادرجامعه می باشد.دراین بخش بررسی این توصیه ها در دوسطح خانواده ه وجامعه می پردازیم.

قسمتی از پژوهش خانم آمنه مدنی فرد(طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)

بین تقویت حیا ودست یافتن به هدف آفرینش رابطه تنگاتنگی وجود دارد،زیراهدف ازآفرینش انسان،نیل به سعادت اخروی وکمال نهایی اوست که درسایه پاک دامنی ودوری ازارتکاب معاصی محقق می شود وهرقدرحیای انسان بیشترباشدمیزان کناره گیری ازگناه ونیفتادن در دام شیطان بیشتراست؛ درنتیجه به هدف آفرینش نزدیکتراست.
اماباضعف حیا دروجودآدمی شیطان قدرت می یابدوانسان را به پیروی ازشهوات فرامی خواندواورا ازهدف آفرینش دورمی کندوبه فرموده قرآن کریم«ولاتتبعوا خطوات الشیطان انّه لکم عدوا مبین . انمایأمرکم بالسوءوالفحشاء وأن تقولوا علی الله مالایعلمون»(بقره/169ـ168)
وازگام های شیطان پیروی مکنید، چه اینکه اودشمن آشکارشماست.اوشمارا فقط به بدی ها وانحرافات فرمان می دهد(ونیز دستورمی دهد)آنچه را نمی دانیدبه خدانسبت دهید.
مجله ی خطوات الشیطان گام های شیطان گویا اشاره به یک مسئله دقیق تربیتی داردوآن اینکه انحرافات وتبهکاری ها غالباً به طورتدریجی درانسان نفوذ می کندنه به صورت (دفعی وفوری….
وسوسه های شیطان معمولاً به همین صورت است؛انسان را قدم به قدم وتدریجا درپشت سرخودبه سوی پرتگاهمی کشانداین موضوع منحصر به شیطان اصلی نیست به تمام دستگاه های شیطانی وآلوده برای پیاده کردن نقشه های شوم خودازهمین روش «خطوات»(گام به گام)استفاده می کنند.(مکارم شیرازی،1374،ج1،ص572)
اموری همچون بی اهتمامی به پوشش مناسب درجامعه،بی مبالاتی درارتباط بانامحرم و… به تدریج زمینه وسوسه های شیطان وسوق دادن انسان درامورمخالف عقل وشرع را فراهم می کندوحیا را دروجودانسان کمرنگ ویا نابودمی کند.

قسمتی از پژوهش خانم آمنه مدنی فرد(طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)

قرآن کریم با بیان داستان آدم وحوا در دوسوره (اعراف/23وطه/121)به صورت غیرمستقیم فطری بودن حیا را گوشزدمی نماید آنگاه که می فرماید: «فلمّا ذاقا الشجره بدت لهما سوءاتهما وطفقا یخصفان علیهما من ورق الجنۀ» (اعراف/7)همینکه آدم و همسوئی ازآن درخت ممنوعه چشیدندبلافاصله لباسهایشان ازتنشان فروریخت واندامشان آشکارگشت هنگامی که آدم وحواچنین دیدندبلافاصله ازبرگ های درختان بهشتی برای پوشیدن اندام خود استفاده کردند.روایت نیز حیا را ازخصایص ویژه انسان ها برشمرده(مفضل بن عمر1379،ص79)وحیا وایمان را قرین هم دانسته اندبه گونه ای که بارفتن یکی ازآندو دیگری نیزرخت برمی بندد.ازاین رو در روایت آمده: «حیا وایمان همراهندودریک رشته بسته اندوچون یکی ازآنهارفت دیگری هم می رود»(کلینی، 1407ق ج2،ص106)
پیونداین دوبایکدیگربه اندازه ای نزدیک است که امام صادق(علیه السلام) فردبی حیا را بی ایمان معرفی می کندومی فرماید: کسی که حیا نداردایمان ندارد(همان،ج4،ص323)
آن حضرت درسخن دیگری حیا وعقل ودین را همراهان همیشگی هم برشمرده ومی فرماید: «علی (علیه السلام) فرمود:جبرئیل برآدم(علیه السلام)فرودشد و گفت: ای آدم، من مأمورم تورا میان سه چیزمخیرسازم تایکی را بگزینی و دو تا را وا نهی آدم گفت: ای جبرئیل آن سه چیز کدامند؟ گفت، عقل وحیا ودین.آدم گفت: عقل را برگزیدیم.جبرئیل به حیا ودین گفت: شمابرگردیدو او را وا نهید.
گفتند: ای جبرئیل،مادستور داریم که همراه عقل باشیم هرجاکه باشد: گفت :اختیارباشماست وبالارفت (همان، ج1،ص10)

قسمتی از پژوهش خانم آمنه مدنی فرد(طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)

عفاف حالتی درونی ونفسانی است که زمینه گرایش فردبه پوشش وحجاب را فراهم می سازد درتعریف عفّت آمده است«العفّۀ:حصول حالۀ النّفس تمنع بهاعن غلبۀ الشهوۀ»(راغب اصفهانی، 1412ق،ص573) عفاف به دست آوردن حالتی برای نفس است که ازغلبه شهوت برآن جلوگیری می کند.
تفاوت حیا وعفاف دراین است که علمای اخلاق حیا را «ملکه»می دانند.ملکه صفتی است که درنفس آدمی راسخ واستوارشده باشدو یا استعدادی است که درپرتوآن،می توان کاری را بامهارت وذوق انجام داد.ماننداستعداد ریاضیات(احسائی،1405ق،ص172)
علاّمه مجلسی باذکرروایتی به ملکه بودن حیا تصریح می کند(مجلسی،1403ق،ج1،ص124)براین اساس حیایک ملکه دروجودآدمی است که درطبیعت وسرشت انسان است وجزء خلق وخوی راسخ اوگردیده،درحالیکه عفت که به تعبیر روایات ثمره حیاست(تمیمی آمدی، 1366،ص257 )حالت است نه ملکه؛ازاینروممکن است درمعرض خطر قرار گیرد برای همین باید پیوسته مراقب بودتااین حالت نفسانی ازبین نرودویاکمرنگ نشود(طیبی،1386،ص22)

قسمتی از پژوهش خانم آمنه مدنی فرد(طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)