‏

در وسائل الشيعه براى اخلاق روزه‏دار در ضمن روايت مفصلى مى‏خوانيم:

روزه‏دار، از دروغ، گناه، مجادله، حسادت، غيبت، مخالفت با حقّ، فحش و سرزنش و خشم، طعنه و ظلم و مردم آزارى، غفلت، معاشرت با فاسدان، سخن‏چينى و حرام‏خوارى، دورى كند و نسبت به نماز، صبر و صداقت و ياد قيامت توجّه خاصّ داشته باشد.

شرط حضور در اين مهمانى، فقط تحمّل گرسنگى نيست. در حديث آمده است:

آن كس كه از اطاعت رهبران آسمانى، سرباز زند و يا در مسائل خانوادگى و شخصى با همسر خود بدرفتار و نامهربان باشد و يا از تأمين خواسته‏هاى مشروع او خوددارى كند و يا والدين از او ناراضى باشند، روزه او قبول نيست و شرايط اين ضيافت را به جاى نياورده است.

روزه گرچه فوائد و منافع طبّى از قبيل دفع و برطرف شدن مواد زايد بدن در اثر گرسنگى را دارد، امّا سحرخيزى و لطافت روح و استجابت دعا در ماه رمضان چيز ديگرى است و محروم واقعى كسى است كه از اين همه خير و بركت محروم باشد.

دکتر علی حق شناس استاد مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها

اينكه ماه رمضان براى روزه گرفتن انتخاب شده بخاطر اين است كه اين ماه بر ساير ماهها برترى دارد، در آيه مورد بحث نكته برترى آن چنين بيان شده كه قرآن كتاب هدايت و راهنماى بشر كه” فرقان” است يعنى با دستورات و قوانين خود روشهاى صحيح را از ناصحيح جدا كرده و سعادت انسانها را تضمين نموده است در اين ماه نازل گرديده، و در روايات اسلامى نيز چنين آمده است كه همه كتابهاى‏ بزرگ آسمانى” تورات"،” انجيل"،” زبور"،” صحف"، و” قرآن” همه در اين ماه نازل شده‏اند.

امام صادق ع مى‏فرمايد:” تورات” در ششم ماه مبارك رمضان و” انجيل” در دوازدهم و” زبور” در هيجدهم و” قرآن مجيد” در شب قدر نازل گرديده است [1]

به اين ترتيب ماه رمضان همواره ماه نزول كتابهاى بزرگ آسمانى و ماه تعليم و تربيت بوده است چرا كه تربيت و پرورش بدون تعليم و آموزش صحيح ممكن نيست، برنامه تربيتى روزه نيز بايد با آگاهى هر چه بيشتر و عميقتر از تعليمات آسمانى هماهنگ گردد، تا جسم و جان آدمى را از آلودگى گناه شستشو دهد.

در آخرين جمعه ماه شعبان پيامبر اسلام ص براى آماده ساختن ياران خود جهت استقبال از ماه مبارك رمضان خطبه‏اى خواند و اهميت اين ماه را چنين گوشزد نمود:

” اى مردم! ماه خدا با بركت، آمرزش و رحمت به سوى شما رو مى‏آورد.

اين ماه برترين ماهها است.

روزهاى آن برتر از روزهاى ديگر، و شبهاى آن بهترين شبها است، لحظات و ساعات اين ماه بهترين ساعات است.

ماهى است كه به ميهمانى خدا دعوت شده‏ايد و از كسانى كه مورد اكرام خدا هستند مى‏باشيد.

نفسهاى شما همچون تسبيح، خوابتان چون عبادت، اعمالتان مقبول، و دعايتان مستجاب است.

بنا بر اين با نيتهاى خالص و دلهاى پاك از خداوند بخواهيد تا شما را در روزه‏ داشتن و تلاوت قرآن در اين ماه توفيق دهد، چرا كه بدبخت كسى است كه از آمرزش الهى در اين ماه بزرگ محروم گردد.

با گرسنگى و تشنگى خويش در اين ماه به ياد گرسنگى و تشنگى رستاخيز باشيد، بر فقراء و بينوايان بخشش كنيد، پيران خويش را گرامى داريد، به خردسالان رحمت آوريد، پيوند خويشاوندى را محكم سازيد.

زبانهايتان را از گناه باز داريد، چشمان خويش را از آنچه نگاه‏كردنش حلال نيست بپوشانيد، گوشهاى خويش را از آنچه شنيدنش حرام است فرا گيريد بر يتيمان مردم شفقت و محبت كنيد، تا با يتيمان شما چنين كنند …”

فقال ايها الناس انه قد اقبل اليكم شهر اللَّه بالبركة و الرحمة و المغفرة، شهر هو عند اللَّه افضل الشهور، و ايامه افضل الايام، و لياليه افضل الليالى، و ساعاته افضل الساعات، هو شهر دعيتم فيه الى ضيافة اللَّه، و جعلتم فيه من اهل كرامة اللَّه، انفاسكم فيه تسبيح، و نومكم فيه عبادة، و عملكم فيه مقبول، و دعائكم فيه مستجاب، فاسئلوا اللَّه ربكم بنيات صادقة، و قلوب طاهرة ان يوفقكم لصيامه و تلاوة كتابه، فان الشقى من حرم غفران اللَّه فى هذا الشهر العظيم، و اذكروا بجوعكم و عطشكم فيه جرع يوم القيمة و عطشه، و تصدقوا على فقرائكم و مساكينكم، و وقروا كباركم، و ارحموا صغاركم، و صلوا ارحامكم، و احفظوا السنتكم، و غضوا عما لا يحل النظر اليه ابصاركم، و عما لا يحل الاستماع اليه اسماعكم، و تحننوا على ايتام الناس يتحنن على ايتامكم

دکتر علی حق شناس(استاد مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها

[1] - « وسائل الشيعه جلد 7 ابواب احكام شهر رمضان باب 18 حديث 16.».

[2] - ” وسائل الشيعه جلد هفتم حديث 20 باب 18 من ابواب احكام شهر رمضان).

پایان نامه خانم اعظم خطیری

عنوان:
قاعده فقهی حقوقی صلح و کاربردهای آن

استاد راهنما:
حجت الاسلام محمد قربانی مقدم

چکیده
قواعد فقهی بالغ بر صد مورد می باشد. قاعده صلح از مهم ترین این قواعدمی باشد ومانند دیگر قواعد در حقوق ایران وارد شده است . آیات وروایات از صلح سخن به میان آورده اند واجماع وعقل گواه برآن می باشد.سیره عقلا نیزدر طول تاریخ بر عمل به این قاعده استوار بوده است . می توان گفت که قوانین حقوقی از قواعد فقهی الهام گرفته ودارای وجوه اشتراک وافتراقاتی نیز می باشد. پرداختن به این وجوه می تواند راهگشای خوبی برای استفاده هر چه بیشتراز این قاعده در زندگی روز مره باشد . از وجوه اشتراک این قاعده در فقه و حقوق می توان ادله ، مستقل بودن صلح ،ارکان آن از جمله شرایط متصالحین و احکام آن همانند عدم سابقه نزاع نام برد.میان فقها در مستقل بودن ونبودن صلح اختلاف وجود دارد. اکثر فقها صلح راعقد مستقل ولازم قلمداد کرده اند وآن را فرع عقود دیگر نمی دانند. نظریه تفریع ومستقل بودن صلح وعدم جریان یافتن ربا و عدم مشروعیت صلح ابتدایی مهم ترین وجوه افتراق این قاعده در فقه می باشد. قانون مدنی بر اساس وجوه اشتراک نگاشته شده است. حقوق مدنی دراحکام و شرایط این قاعده از فقه پیروی کرده وبراساس ومواد 752 الی770 در این زمینه به رشته تحریر در آمده است. صلح به اقسام مختلفی تقسیم می شود وکاربردهای بسیاری در اکثر قواعد فقهی دارد. می توان صلح در معاملات و غیر معاملات راازکاربردهای آن برشمرد.
واژگان کلیدی:فقه، قاعده فقهی، حقوق، قاعده حقوقی، صلح

سالروز معراج رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم

پیامبر(ص) فرمود:

من در مکه بودم که جبرییل نزد من آمد و گفت: «ای محمد! برخیز». برخاستم و کنار در رفتم. ناگاه جبرئیل و میکائیل و اسرافیل را در آنجا دیدم. جبرئیل، مرکبی به نام «براق» نزد من آورد و به من گفت: «سوار شو». بر براق سوار شدم و از مکه بیرون رفتم. به بیت المقدس رسیدم. هنگامی که به بیت المقدس رسیدم، فرشتگان از آسمان نزد من به زمین فرود آمدند و مرا به داشتن مقام و منزلت ارجمند در پیشگاه خداوند مژده دادند. آنگاه در بیت المقدس نماز خواندم.1

در روایت دیگر آمده است که پیامبر اعظم(ص) فرمود:

ابراهیم خلیل(ع) به همراه گروهی از پیامبران پیش من آمدند و مرا بشارت دادند. سپس موسی و عیسی(ع) آمدند. پس از آن، جبرییل دستم را گرفت و مرا بالای صخره (سنگی در بیت المقدس) برد و بر روی آن نشاند. ناگاه ماجرای معراج را پیش خود دیدم که مانند آن را در شکوه و جلال، هرگز ندیده بودم. از آنجا به آسمان دنیا (آسمان اول) صعود کردم. آنان به من سلام می کردند.

سپس جبرئیل مرا به آسمان ششم برد. در آنجا، انبوه آفریدگان و کروبیان (مجردات و فرشتگان و ارواح) را دیدم. سپس همراه جبرئیل به آسمان هفتم صعود کردم. در آنجا با آفریدگان خدا و فرشتگان بسیار دیدار کردم.2

بیشتر بخوانید!

1. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان، ج13، ص5 و 19.

2. طبرسی، مجمع البیان، ج6، ص395؛ به نقل از: سیمای معراج پیامبر، صص32 و 33.

شرح دعاي روز هفدهم ماه رمضان

دو نياز و خواسته امروز را از خداوند خواسته ايم.

در دعاى امروز، به دو صفت از اوصاف پروردگار اشاره شده است، كه معرفت آموز است. هر دو صفت، در زمينه «آگاهى» خداست.

هم به نيازمان آگاهست، هم به رازهاى نهفته درون سينه هامان.

در دعا كردن و حاجت خواستن، در ارتباط با خدا، نيازى به گفتن نيست، امّا خواستن ما مطلوب اوست.

خداوند، آن قدر كريم است كه حاجتى به سؤال نيست. و چنان آگاه، كه نيازى به شرح و تفصيل نيست.

او زبان حالمان را مى داند، و زبان قالمان را هم مى شنود، و از راز سينه مان هم آگاه است.

در دعايى داريم:

«إلهى… كَفى عِلمُك عَنِ المَقال، وَكَفى كَرَمُك عَنِ السُّؤال».

مهمّ آن است كه در محور حقّ، حركت كنيم و در شعاع «ولايت اللّه » قرار گيريم،

آنگاه… كارها خود، رو به راه است و نظر خداوند، دستگير سالكان.

به گفته خواجه عبداللّه انصارى:

«الهى!… ابوجهل را از كعبه مى آرى و ابراهيم را از بتخانه.

چون كار به عنايتست، چه جاى بهانه؟!…

ما را هم از دوستان شُمر،… نه بيگانه»!

وقتى سر و كارمان با چنين خدايى است كه:

هم نامه نانوشته مى خواند، هم رازهاى نهفته مى داند،

هم از نيّت ها و خلجانات ذهنى و خاطرات قلبى آگاهى دارد،

اين شناخت، تعهّدزا و عمل آفرين است، چرا كه جهان، جهان حساب است و آخرت، «يوم الدّين» و روز جزاست،

بهشتيان، با رهتوشه عمل صالح به بهشت مى روند.

و دوزخيان، با بار گناه، راهى جهنم مى شوند.

پس بايد از خدا خواست كه حاجتمان را برآورد، و آمالمان را تحقّق بخشد و به انجامِ «اعمال صالح» توفيقمان داده، هدايتمان كند.
منبع : سيناي نياز ؛ جواد محدثي

شرح دعاي روز هفدهم ماه رمضان

خواسته نخستين امروز، راه يابى به «اعمال صالح» است.

«صالحات»، يعنى كارهاى خوب، شايسته، بجا، مفيد و مؤثّر.

هر عمل خوبى، صالح نيست. اعمال خوبِ رو به نتيجه، «صالحات» است. عمل صالح آن است كه فرد و اجتماع را براى رسيدن به سعادت، آماده و نزديك كند.

عمل صالح چند خصوصيت دارد:

1 ـ از «ايمان»، هرگز جدا نيست.

2 ـ حركت و كارى است كه آگاهانه و از روى شعور و ادراك باشد.

3 ـ جهت خدايى دارد و به قصد تقرب به خدا انجام مى گيرد.

4 ـ اثربخش است و لغو و بيهودگى در آن نيست.

5 ـ درحدّ قدرت و امكانات عمل كننده است.

6 ـ متناسب، بموقع و شايسته است (يعنى در رابطه با نيازها وشرايط خاص زمانى ومكانى، انتخاب وعمل مى شود).

7 ـ جهت اجتماعى و رنگ خدايى دارد، يعنى از خود محورى و خودخواهى دور است و در جهت اجتماع و در راه خداست.

پس، ايمان حقيقى، با شناخت نيازها، امكانات، وسايل كار، جهت، ارزيابى موقعيّت، «عمل صالح» را نتيجه مى دهد كه سودمند و بجا باشد و با در نظر گرفتن «اولويّت»ها انجام گيرد.

آنچه در «عمل اسلامى» ارزش آفرين است، زمينه عمل، انگيزه و چهارچوب آن و نيّت است، نه تنها منافع و سود حاصل از آن.

خدا بايد بصيرت دهد تا كار بجا وشايسته انجام دهيم.

و ما را امروز، به «عمل صالح»، «هدايت» كند.

خواسته بعد، برآورده شدن حاجتها و تأمين نيازها و تحقّق آمال و آرزوهاست. تأمين اين خواسته هم از قدرت لايزال الهى برمى آيد.

منبع : سيناي نياز ؛ جواد محدثي

دعای روز هفدهم ماه مبارک رمضان *
أَللّـهُمَّ اهْدِنى فيهِ لِصالِحِ الاَْعْـمالِ وَ اقْـضِ لى فيهِ الْحَـوآئِجَ وَ الآمـالَ يا مَنْ لايَحْتاجُ اِلَى‏ التَّفْسيرِ وَ السُّؤالِ يا عالِماً بِما فى صُـدُورِ الْعالَـمينَ صَلِّ عَلى مُحَـمَّدٍ وَ آلِهِ الطّاهِـرينَ.
«خدايا مرا امروز به كارهاى شايسته راهنمايى كن، و حاجتها و آرزوهايم را برآور، اى كه به تفسير و سؤال بندگان نياز ندارى، و از آنچه درون سينه جهانيان نهفته است آگاهى، بر پيامبر و دودمان پاك او دورد فرست».