بدعت که همان دستکاری و نوآوری در شریعت است ،یعنی نسبت دادن چیزی به شریعت که در آن وجودندارد و ترویج آن در میان مردم و نداشتن دلیل عام یا خاص بر مشروعیت آن، بنا بر گفته پیامبر اسلام(ص) بدعت ضلالت و گمراهی است وگفته شده که نمی توان آن را به نیک و بد یا بر اساس احکام پنجگانه تقسیم نمود . علاوه بر نکوهش بدعت در آیات قرآن و روایات عقل نیز به مذمت بدعت وبدعت گذاری حکم میکند زیرا تعدی به حقوق خاص الهی است آن هم همزمان با افترا ودروغ ،بنابراین زشتی آن مشخص است چون افزودن یا کاستن چیزی از دین خدا حرام بوده وناپسند شمرده میشود.حال باید گفت جوهر اسلام جز تسلیم شدن در برابر خداوند نیست واحکام عملی این دین از همین تسلیم سرچشمه میگیرد پس انگیزه هایی وجود دارد که افراد دست به تحریف میزنند که میتوان پیروی از هوای نفس و تقدس های جاهلانه و تعصب های ناروا رااز جمله این عوامل وانگیزهها در ایجاد بدعت دانست.در این میان فقیهان وعالمان وظیفه پاسداری از مرزهای فقه اسلام را دارند تا از ظهور هر گونه بدعت جلوگیری کنند وآن همانطور که رسول خدا فرمودند در سایه تمسک به قرآن واهل بیت ودعوت به سوی آن مؤثر است . بدعت در فقه اسلامی به خصوص در میان اهل سنت در بسیاری از مواردبه دلیل دور شدن از معارف اهل بیت است .اینجاست که اهل سنت برای پاسخ گویی به مسائل شرعی بدون داشتن منبع عظیم روایات اهل بیت مجبور به تمسک به هر قاعده واصلی چون قیاس واستحسان یا رجوع به اقوال صحابه میشوند که در بسیاری از موارد منجر به افتادن در ورطه بدعت میشود .بنابراین مناسب است که در بررسی وجوه اشتراک وافتراق بدعت در فقه اسلامی به سراغ بررسی این قواعد واصول برویم ودر کنار ذکر مصادیق بدعت از این موارد نیز یاد کنیم .جالب این جاست که اهل سنت نیز شیعه را در زمره بدعت گذاران میداندوحتی برخی از گروههای اهل سنت برخی دیگر را بدعت گذار میدانندازجمله اهل حدیث که اهل رای وبه خصوص ابوحنیفه رابه عنوان بزرگ مذهب حنفی ها به دلیل استفاده بیش از حد از قیاس بدعت گذار می نامند تا جائیکه حتی در برخی موارد منجر به اتهام کفر درباره او گردیده است.بررسی این وجوه اشتراک وافتراق که پیرامون مسئله اجتهاد در میان اهل سنت وشیعه واصول ومنابع استنباط احکام شرعی در مذاهب اسلامی میباشد، که ورود به آن یا دور شدن از آن موجب بدعت میشود .

امید است که روزی نابود کننده بدعتها از پشت پرده غیبت بیرون آیدوتمامی بدعتها را از میان بر دارد وشریعت ناب محمدی را بر مردمان وامت اسلامی عرضه نماید .به امید آن روز.

قسمتي از پايان نامه خانم سميه حسيني (طلبه مركز تخصصي تفسير و علوم قرآني نرجس خاتون سلام الله عليها)