سنت
سنت یکی از ادله چهار گانه می باشد وتعاریف مختلفی از آن شده است. آن تعاریف عبارتند از:
1- هر حکمی که مستند به اصول شرع باشد سنت گویند.2- سنت به معنای فرض وواجب در مقابل مستحب است.3- ترک کردن آنچه مردم بدون عذر ترک می کردند.انجام دادن آنچه که پیامبر برانجام دادن آن مراقبت می کردند. فقها وعلمای شیعه سنت را عبارت از قول، فعل وتقریر همه معصومین می دانند. در حجیت سنت هیچکس شک ندارد. زیرا اگر سنت حجت نباشد عمل به قرآن ممکن نخواهد بود وشاید نتوان یک حکم از احکام اسلام را بدون کمک سنت از قرآن اثبات نمود. چرا که قرآن در مقام بیان اصل تشریع است و عمومات و اطلاقات و مجملات فراوانی در آن وارد شده است که تخصیص و تقیید آنها بوسیله سنت صورت گرفته است.1 راههای دست یابی به سنت یا راههای قطعی ا ست مانند خبر متواتر و خبر محفوف به قرینه که سبب قطع به صدور آن میشود یا اجماع کاشف از رأی معصوم یا بنای عقلا در صورتی که کاشف از رای معصوم باشد و راه های غیر قطعی که به صورت ناقص کاشف از رأی معصوم است.مانند خبر واحدی که دلیل قطعی براعتبار آن وجود مانند شهرت.2
قد تكرر فى الحديث … گاهی در حدیث، سنت و آنچه که از آن متصرف می شود تکرار شده است واصل درسنت روش و سیره می باشد و زمانی که در شرع به کار برده شود منظور از سنت چیزی است که رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم)به آن امر فرموده است و به سوی آن فرا خوانده با سخن یا کردارخود، در مواردی که كتاب عزيز درباره آن سخن نگفته است. به همین دلیل کتاب وسنت ادله شرعی محسوب می گردد یعنی قرآن و حدیث.3
منظور از سنت در این پژوهش قول و تقریر و فعل معصوم می باشد که طرق قطعی و غیر قطعی کاشف از آن می باشد.
بر این اساس روایات بسیاری بر صلح دلالت دارند که برخی ازآنها عبارتند از:
«عَنْ حَبِيبٍ الْأَحْوَلِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) يَقُولُ‏ صَدَقَةٌ يُحِبُّهَا اللَّهُ‏ إِصْلَاحٌ بَيْنَ النَّاسِ إِذَا تَفَاسَدُوا وَ تَقَارُبٌ بَيْنَهُمْ إِذَا تَبَاعَدُوا»
حَبِيبٍ الْأَحْوَلِ: شنیدم از أَبَا عَبْدِ اللَّهِ که می فرمود صدقه ای که خداوند آن را دوست داردآشتی دادن میان مردم است زمانی که به هم زیان می رسانند.4
«عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ مُفَضَّلٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع‏ إِذَا رَأَيْتَ بَيْنَ اثْنَيْنِ مِنْ شِيعَتِنَا مُنَازَعَةً فَافْتَدِهَا مِنْ مَالِي»5
از مفضل روایت شده است که امام جعفر صادق «علیه السلام» فرمود: زمانی که میان دو نفر از شیعیان ما نزاع مشاهده کردی از مال من به آنها فدیه بده.
«عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي حَنِيفَةَ سَابِقِ الْحَاجِّ قَالَ: مَرَّ بِنَا الْمُفَضَّلُ وَ أَنَا وَ خَتَنِي نَتَشَاجَرُ فِي مِيرَاثٍ فَوَقَفَ عَلَيْنَا سَاعَةً ثُمَّ قَالَ تَعَالَوْا إِلَى الْمَنْزِلِ فَأَتَيْنَاهُ فَأَصْلَحَ بَيْنَنَا بِأَرْبَعِمِائَةِ دِرْهَمٍ فَدَفَعَهَا إِلَيْنَا مِنْ عِنْدِهِ حَتَّى إِذَا اسْتَوْثَقَ كُلُّ وَاحِدٍ مِنَّا مِنْ صَاحِبِهِ قَالَ أَمَا إِنَّهَا لَيْسَتْ مِنْ مَالِي وَ لَكِنْ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع أَمَرَنِي إِذَا تَنَازَعَ‏ رَجُلَانِ مِنْ أَصْحَابِنَا فِي شَيْ‏ءٍ أَنْ أُصْلِحَ بَيْنَهُمَا وَ أَفْتَدِيَ بِهَا مِنْ مَالِهِ فَهَذَا مِنْ مَالِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع. أَبِي حَنِيفَةَ سَابِقِ الْحَاجِّ »:
مفضل از کنار من و ختنی گذشت در حالیکه با هم در مورد میراث مشاجره می کردیم. لحظه ای نزد ما ایستاد. سپس گفت به منزل ما بیائید.نزد او رفتیم میان ما به چهار صد درهم آشتی داد وآن را از خودش پرداخت کرد تا هریک از ما به دوستش اطمینان کند و گفت آن درهم ها مال خودم نیست ولکن امام جعفر صادق «علیه السلام»فرمود:زمانی که میان دو نفر از شیعیان ما در مورد چیزی نزاع واقع شد میان آن دو را اصلاح کن. از مالش به آنها فدیه بدهم واین از مال ابا عبدالله است.6

برگرفته از پايان نامه خانم اعظم خطيري(طلبه مركز تخصصي تفسير و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)

1.جعفر، سبحانی،فرهنگ اصطلاحات اصول،ص274
2.جعفر، سبحانی،همان، ص 276
3.جزرى، ابن اثير، مبارك بن محمد، اسماعيليان همان کتاب ، جلد دوم ، ص: 409

4.محمد بن حسن، عاملى، حرّ،وسائل الشيعة ، ج‏18 ، ص439
5.محمد بن حسن، حر عاملى، همان،ج‏18 ص440
6.محمد بن بابویه، قمی،ثواب الأعمال و عقاب الأعمال ح288 …. ص : 280