بین تقویت حیا ودست یافتن به هدف آفرینش رابطه تنگاتنگی وجود دارد،زیراهدف ازآفرینش انسان،نیل به سعادت اخروی وکمال نهایی اوست که درسایه پاک دامنی ودوری ازارتکاب معاصی محقق می شود وهرقدرحیای انسان بیشترباشدمیزان کناره گیری ازگناه ونیفتادن در دام شیطان بیشتراست؛ درنتیجه به هدف آفرینش نزدیکتراست.
اماباضعف حیا دروجودآدمی شیطان قدرت می یابدوانسان را به پیروی ازشهوات فرامی خواندواورا ازهدف آفرینش دورمی کندوبه فرموده قرآن کریم«ولاتتبعوا خطوات الشیطان انّه لکم عدوا مبین . انمایأمرکم بالسوءوالفحشاء وأن تقولوا علی الله مالایعلمون»(بقره/169ـ168)
وازگام های شیطان پیروی مکنید، چه اینکه اودشمن آشکارشماست.اوشمارا فقط به بدی ها وانحرافات فرمان می دهد(ونیز دستورمی دهد)آنچه را نمی دانیدبه خدانسبت دهید.
مجله ی خطوات الشیطان گام های شیطان گویا اشاره به یک مسئله دقیق تربیتی داردوآن اینکه انحرافات وتبهکاری ها غالباً به طورتدریجی درانسان نفوذ می کندنه به صورت (دفعی وفوری….
وسوسه های شیطان معمولاً به همین صورت است؛انسان را قدم به قدم وتدریجا درپشت سرخودبه سوی پرتگاهمی کشانداین موضوع منحصر به شیطان اصلی نیست به تمام دستگاه های شیطانی وآلوده برای پیاده کردن نقشه های شوم خودازهمین روش «خطوات»(گام به گام)استفاده می کنند.(مکارم شیرازی،1374،ج1،ص572)
اموری همچون بی اهتمامی به پوشش مناسب درجامعه،بی مبالاتی درارتباط بانامحرم و… به تدریج زمینه وسوسه های شیطان وسوق دادن انسان درامورمخالف عقل وشرع را فراهم می کندوحیا را دروجودانسان کمرنگ ویا نابودمی کند.

قسمتی از پژوهش خانم آمنه مدنی فرد(طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)

قرآن کریم با بیان داستان آدم وحوا در دوسوره (اعراف/23وطه/121)به صورت غیرمستقیم فطری بودن حیا را گوشزدمی نماید آنگاه که می فرماید: «فلمّا ذاقا الشجره بدت لهما سوءاتهما وطفقا یخصفان علیهما من ورق الجنۀ» (اعراف/7)همینکه آدم و همسوئی ازآن درخت ممنوعه چشیدندبلافاصله لباسهایشان ازتنشان فروریخت واندامشان آشکارگشت هنگامی که آدم وحواچنین دیدندبلافاصله ازبرگ های درختان بهشتی برای پوشیدن اندام خود استفاده کردند.روایت نیز حیا را ازخصایص ویژه انسان ها برشمرده(مفضل بن عمر1379،ص79)وحیا وایمان را قرین هم دانسته اندبه گونه ای که بارفتن یکی ازآندو دیگری نیزرخت برمی بندد.ازاین رو در روایت آمده: «حیا وایمان همراهندودریک رشته بسته اندوچون یکی ازآنهارفت دیگری هم می رود»(کلینی، 1407ق ج2،ص106)
پیونداین دوبایکدیگربه اندازه ای نزدیک است که امام صادق(علیه السلام) فردبی حیا را بی ایمان معرفی می کندومی فرماید: کسی که حیا نداردایمان ندارد(همان،ج4،ص323)
آن حضرت درسخن دیگری حیا وعقل ودین را همراهان همیشگی هم برشمرده ومی فرماید: «علی (علیه السلام) فرمود:جبرئیل برآدم(علیه السلام)فرودشد و گفت: ای آدم، من مأمورم تورا میان سه چیزمخیرسازم تایکی را بگزینی و دو تا را وا نهی آدم گفت: ای جبرئیل آن سه چیز کدامند؟ گفت، عقل وحیا ودین.آدم گفت: عقل را برگزیدیم.جبرئیل به حیا ودین گفت: شمابرگردیدو او را وا نهید.
گفتند: ای جبرئیل،مادستور داریم که همراه عقل باشیم هرجاکه باشد: گفت :اختیارباشماست وبالارفت (همان، ج1،ص10)

قسمتی از پژوهش خانم آمنه مدنی فرد(طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)

عفاف حالتی درونی ونفسانی است که زمینه گرایش فردبه پوشش وحجاب را فراهم می سازد درتعریف عفّت آمده است«العفّۀ:حصول حالۀ النّفس تمنع بهاعن غلبۀ الشهوۀ»(راغب اصفهانی، 1412ق،ص573) عفاف به دست آوردن حالتی برای نفس است که ازغلبه شهوت برآن جلوگیری می کند.
تفاوت حیا وعفاف دراین است که علمای اخلاق حیا را «ملکه»می دانند.ملکه صفتی است که درنفس آدمی راسخ واستوارشده باشدو یا استعدادی است که درپرتوآن،می توان کاری را بامهارت وذوق انجام داد.ماننداستعداد ریاضیات(احسائی،1405ق،ص172)
علاّمه مجلسی باذکرروایتی به ملکه بودن حیا تصریح می کند(مجلسی،1403ق،ج1،ص124)براین اساس حیایک ملکه دروجودآدمی است که درطبیعت وسرشت انسان است وجزء خلق وخوی راسخ اوگردیده،درحالیکه عفت که به تعبیر روایات ثمره حیاست(تمیمی آمدی، 1366،ص257 )حالت است نه ملکه؛ازاینروممکن است درمعرض خطر قرار گیرد برای همین باید پیوسته مراقب بودتااین حالت نفسانی ازبین نرودویاکمرنگ نشود(طیبی،1386،ص22)

قسمتی از پژوهش خانم آمنه مدنی فرد(طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)

درتمام ادیان الهی روابط انسان هابایکدیگرازجمله روابط زن ومردنامحرم تابع حدودوضوابطی است که چنانچه این روابط ازچارچوب ضابطه مندخودخارج شودآسیب های آن،فرد،خانواده وجامعه را درگیرخواهدنمود.براین اساس،خالق حکیم علاوه بربه ودیعت گذاردن حیای فطری درآدمی به عنوان یک ارزش دینی که قرین عقل وایمان است باارائه توصیه ها وایجادمحرومیت هایی میان دوجنس به افزایش حیا درآنان کمک کرده تااز رهگذر توجّه به آن وتأمین سلامت جسم وروح وروان به هدف نهایی ازخلقت دست یابند. بدین ترتیب،تحقیق حاضربه منظورتبیین راه های تقویت حیا درخانواده وجامعه درپی پاسخ دهی به این سؤال است که الگوی تقویت حیا درسبک زندگی اسلامی چگونه است ؟ درارائه این پاسخ به سؤال اصلی، تحقیق حاصله این فرضیه را دنبال می کندکه ازآیات وروایات برمی آیدحیا امری فطری دروجودآدمی است،اماچنانچه دستورات دینی درباب تربیت جنسی وحفظ حریم میان محرم و نامحرم درخانواده وجامعه رعایت نشود، غبارحاصل ازبی مبالاتی ومرزشکنی، می تواندحیای فطری را تحت الشعاع قراردهد وزنگارآن،انسان عفیف را به فردی لاابالی وبی قیدتبدیل نمایدوبه تدریج جامعه را به لبه ی پرتگاه قراردهد.اماچنانچه توصیه های دینی دراین باره رعایت شودچهره ی کریه بی حیایی،بدحجابی وبی بندوباری جنسی، ازجامعه اسلامی رخت بربسته وسلامت اخلاقی ومعنوی جامعه تضمین خواهدشد.
ازآن روکه تقویت حیا ازعوامل مهم مصون سازی جامعه اسلامی ازایجاد زمینه های انحراف جنبی وازموانع بزرگ تسلط دشمن برمسلمانان است ، دشمنان اسلام درصددند باشیوه های گوناگون،روزبه روزازارزش گوهرحیا کاسته وباترویج بدحجابی وبی بندوباری اخلاقی بیش ازگذشته برجوامع اسلامی وبه ویژه کشورمامسلّط شوند براین اساس امروز، بارواج اشکال مختلفی ازبدحجابی ،روابط ناسالم میان دوجنس درجامعه ونیزترویج برخی مظاهرآزادی افسارگسیخته درجامعه اسلامی مان مواجهیم که این امرضرورت پرداختن به این موضوع را بیش ازپیش نمایان می سازد.

قسمتی از تحقیق خانم آمنه مدنی فرد(طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)

«… شاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ فَإِذا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ؛ … و در امور با آنان مشورت نما، پس هنگامى كه تصميم گرفتى (قاطع باش و) بر خداوند توكّل كن. براستى كه خداوند توكّل كنندگان را دوست مى‏دارد.»
«در مشورتِ پيامبر، تفقّد از نيروها، شكوفايى استعدادها، شناسايى دوستان از دشمنان، گزينش بهترين رأى، ايجاد محبّت و علاقه و درس عملى براى ديگران نهفته است.»1
همچنین در سوره مبارکه نمل می خوانیم:
«قالَتْ يا أَيُّهَا الْمَلَأُ أَفْتُونِي فِي أَمْرِي ما كُنْتُ قاطِعَةً أَمْراً حَتَّى تَشْهَدُونِ* قالُوا نَحْنُ أُولُوا قُوَّةٍ وَ أُولُوا بَأْسٍ شَدِيدٍ وَ الْأَمْرُ إِلَيْكِ فَانْظُرِي ما ذا تَأْمُرِينَ؛ (بلقيس) گفت: اى بزرگان! در كارم نظر دهيد كه بى حضور شما (تا كنون) كارى را فيصله نداده‏ام. (اشراف) گفتند: ما سخت نيرومند و دلاوريم (و نبايد در برابر يك نامه از موضع ضعف برخورد كنيم)، ولى اختيار كار با توست، نظر خود را بيان فرما تا ببينيم چه دستور مى‏دهى؟ (و ما با قدرت انجام دهيم).»

1. محسن قرائتی، همان، ج‏2، ص 185

قسمتی از پایان نامه خانم محبوبه طاهری (طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)

کسب برخی علوم واطلاعات قبل از ورود وانتخاب هر کار به طور قطع یکی از عوامل تضمین سرانجام نیکو برای آن کار است.
«وَ لا تَقْفُ ما لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ السَّمْعَ وَ الْبَصَرَ وَ الْفُؤادَ كُلُّ أُولئِكَ كانَ عَنْهُ مَسْؤُلاً؛ و از آنچه به آن علم ندارى پيروى مكن، چون گوش و چشم و دل، همه‏ى اينها مورد بازخواست قرار خواهد گرفت.»
«در طول تاريخ، بسيارى از فتنه‏ها و نزاع‏ها، از قضاوت‏هاى عجولانه يا حرف‏هاى بى‏مدرك و نظريه‏هاى بدون تحقيق و علم، بروز كرده است. عمل به اين آيه، فرد و جامعه را در برابر بسيارى از فريب‏ها و خطاها بيمه مى‏كند. چرا كه خوش‏بينى بيجا، زودباورى و شايعه‏پذيرى، جامعه را دستخوش ذلّت و تسليم دشمن مى‏كند.
تقليد كوركورانه، پيروى از عادات و خيالات، تبعيّت از نياكان، باور كردن پيشگويى‏ها، خواب‏ها، حدس‏ها و گمان‏ها، قضاوت بدون علم، گواهى دادن بدون علم، موضعگيرى، ستايش يا انتقاد بدون علم، تفسير و تحليل و نوشتن و فتوا دادن بدون علم، نقل شنيده‏هاى بى‏اساس و شايعات، نسبت دادن چيزى به خدا و دين بدون علم، تصميم در شرايط هيجانى و بحرانى و بدون دليل و برهان، تكيه به سوگندها و اشك‏هاى دروغين ديگران، همه‏ى اينها مصداق «لا تَقْفُ ما لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ» بوده و ممنوع است.

قسمتی از پایان نامه خانم محبوبه طاهری (طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)

یکی از مسائلی که به مناسبت های مختلف در لابلای آیات به چشم می خورد توجه دادن انسان به تدبر در خود ومحیط پیرامون وکشف امکانات خدادای برای رشد وتعالی است اعم از امکانات مادی ومعنوی ، آن هم به شیوه های مستقیم وغیر مستقیم،به طور مثال:
«قالَتْ يا أَيُّهَا الْمَلَأُ أَفْتُونِي فِي أَمْرِي ما كُنْتُ قاطِعَةً أَمْراً حَتَّى تَشْهَدُونِ* قالُوا نَحْنُ أُولُوا قُوَّةٍ وَ أُولُوا بَأْسٍ شَدِيدٍ وَ الْأَمْرُ إِلَيْكِ فَانْظُرِي ما ذا تَأْمُرِينَ؛1 (بلقيس) گفت: اى بزرگان! در كارم نظر دهيد كه بى حضور شما (تا كنون) كارى را فيصله نداده‏اند. اشراف گفتند: ما سخت نیرومند و دلاوریم ولی اختیار کار با توست نظر خود را بیان فرما تا ببینیم چه دستور می دهی؟»

1. النمل (27)، 33-32

قسمتی از پایان نامه خانم محبوبه طاهری (طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)