در ارتباط با میزان مهریه، اسلام براى مهر مقدار معينى تعيين نکرده است و بسته به توافق دو همسر است اگر چه در روايات فراوانى تاكيد شده كه مهر را سنگين قرار ندهند. از جمله در حديثى از پيامبر اكرم ص مى‏خوانيم:شوم المرأة غلاء مهرها” زن بد قدم زنى است كه مهرش سنگين باشد” و روايت شده است كه از بركت زن كمى مهريّه اوست و از بى‏خيرى اوبسيارى آن.
البته اسلام درتأمین هزینه های زوجه رعایت دو اصل کلی را واجب شمرده است؛
1.«عَلَى الْمُوسِعِ قَدَرُهُ وَ عَلَى الْمُقْتِرِ قَدَرُهُ» آن كس كه توانايى دارد، به اندازه تواناييش، و آن كس كه تنگدست است، به اندازه خودش، هديه‏اى شايسته (كه مناسب حال دهنده و گيرنده باشد) بدهدلذا تكليف مرد در برابر زوجه ، از همان ابتداءبه قدر توان او مى‏باشد .1
2.«متاعاً بالمعروف» یعنی علاوه بر در نظر گرفتن توان مرد باید شأن اجتماعی زن را نیز لحاظ کرد.پس احترام به شئون اجتماعى همسرنیز، لازم است .2

1. بقره /236
2. محسن قرائتی ،نور ج1 ص370

برگرفته از پایان نامه خانم رضوان اكبري(طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)

در آیات 236و237 ازسوره ی بقره برای چنین طلاقی دو صورت فرض کرده است یک دسته همسرانی که هنگام عقد ازدواج برای آنها مهریه ای تعیین شده ودسته ی دیگر زنانی هستند که در هنگام عقد ازدواج مهریه ای برای آنها تعیین نشده است. حاصل معناى دو آيه اين است كه اگر كسى زنى را عقد كند و در متن عقد، مهرى را براى او مشخص نكند و آن‏گاه، پيش از نزديكى كردن، او را طلاق دهد، اين زن هرچند مهر ندارد ولی استحقاق متعه را دارد.
متعه عبارت است از: عطايى كه مرد طلاق‏دهنده براى زن طلاق داده شده خود، آن را پيش‏كش مى‏كند. در اين عطا وضعيت مالى شوهر در نظر گرفته مى‏شود؛ براى نمونه، مرد ثروتمند به وى گردنبندى عطا مى‏كند كه هزار دينار قيمت دارد. مردى كه از لحاظ وضعيت مالى متوسط است، دستبند پانصد دينارى به وى مى‏دهد و مردى كه تهى‏دست است، لباسى به او مى‏بخشد كه قيمت آن بيست دينار، يا كمتر و يا بيشتر است.البته احترام به شئون اجتماعى همسر، لازم است. تعابیر قرانی اشاره دارد که در هديه دادن بايد مسائل عرفى و اجتماعى را مراعات نمود .1
امّا اگر زن را عقد كند و در متن عقد، مهرى را براى او ذكر نمايد و آن‏گاه، پيش از نزديكى، او را طلاق دهد، به اتفاق همه فقها نصف مهر را بايد به زن بدهد.و براى مرد جايز نيست كه از دادن نصف مهر و يا مقدارى از آن، خوددارى كند، مگر اين‏كه زن با ميل خود آن را ببخشد.یا كسى‏كه عقد نكاح در دست او مى‏باشد.
از سوی دیگرهر چند زنی که به این ترتیب طلاق گرفته یعنی، پيش از نزديكى شوهر با وى، بيشتر از نصف مهر را استحقاق ندارد، مگر اين‏كه مرددر اسلام ترغیب شده بر زن تفضّل كند و تمام مهر و يا بيش از نصف مهر را به وى ببخشد. بنابراين، اختيار در دست مرد است.ودر نهایت هر دو را تشويق مى‏كند تا نسبت به يكديگر گذشت و چشم‏پوشى داشته باشند .2
قرآن به زن و مرد هر دو دستور عفو وگذشت می دهدو می فرماید : هرچند حق این است که بیان شد ولی یا زنان نسبت به حقشان(میزان نصف مهریه) گذشت داشته باشند و یا مردان همه ی مهریه را پرداخت کنندکه کسانی که عفو وگذشت کنند به تقوی نزدیکترند.لذا در ادامه ی آیه می فرماید: مکارم اخلاق و کارهای ستوده را در میان خود فراموش نکنید که سزاوار است افراد در مجتمع انسانی آن را به کار گیرندوافراد اجتماع در آن قلمرو با یکدیگر زندگی ومعاشرت کنندوهدف آیه ی شریفه این است که انسانها را تشویق کند تا به آسانی از حقوق خود صرف نظر کنندوشوهر درمورد همسرش تسهیل وتخفیف قائل شودوهمسر او نیز نسبت به شوهرش سخت گیری نکند .3

1. . محسن قرائتی ،تفسیر نور ،ج‏1 ، 370

2. محمد جواد مغنیه،ترجمه تفسير كاشف، ترجمه موسی دانش ،ج‏1،قم ،مؤسسه ی بوستان کتاب ص: 636
3.محسن قرائتی ،تفسیر نور،ج1ص376. 2. 1.

برگرفته از پایان نامه خانم رضوان اكبري(طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)

عقل
و من العقل حكمه ……..عقل حکم به نیکو بودن صلح می کند اگر محذوری نباشد.1 عقل حسن عدالت را درک می کند به این صورت که عدالت را نیکو می شمرد عدالت خواه فعل دنیوی باشد یا اخروی خواه همراه با مصلحت باشد یا نباشد و چنین حکمی را که عقل می کند با حکم شرع ملازمه دارد. مانند ملازمه زوجیت وچهار. ملازمه بین حکم عقل وحکم شرع حکم مطلق وبی قید است و شامل حکم شارع نیز می شود.2
در مستقل بودن حکم عقل به نیکو بودن صلح هیچ شکی نیست زیرا صلح و توافق و رضایت دو طرف یا بیشتر بر چیزی از جمله تملیک عین یا اسقاط حق یا ثبوت حق وغیر این موارد یا به عقد یا بدون عقد می باشد و اصلاح در مقابل فساد و اختلاف و خشم و خصومت قرار دارد. همان گونه که عقل حکم به قبیح بودن موارد اخیر می کند حکم به نیکو بودن موارد اولی می کند و صلح همان موارد مذکور می باشد. بنابراین به قاعده ملازمت مشروعیت ومطلوبیت صلح ثابت می شود گرچه مستحب است.3
سیره عقلا: یعنی بنای عقلا برروش معینی در امری از امور زندگی به گونه ای که اگر کسی از آن روش تخطی نمود در معرض نقد وملامت قرار می گیرد. منشأ آن روش و منش نیز باید انسانی باشد. از نظر علمای اسلامی تا زمانی که شارع مقدس بنای عقلا را رد نکرده باشد این بنا معتبر و ملاک قرار می گیرد خواه در امور دین باشد یا در امور دنیا.4
بنای عقلاء: وجود عقد صلح در نظام های حقوقی بین المللی بهترین گواه بر رواج این عقد در سیره عقلاست. در عقود امضائی گرچه قائل به توقیفی بودن آن هستیم ودلیل هر اعتبار هر عقد عرفی و عقلائی را از ادله خاص شرعی طلب می نمائیم تا وقتی که اصل مشروعیت عقد عقلائی احراز شود و در شروط و قیود آن در شریعت تردید گردد و ادله شرعی روشنگر آن نباشد به سیره و بنای عقلا تا زمانی که توسعه از سوی شارع برآن داده نشده دارای اعتبار وحجیت است.5
سیره قطعی وجاری میان مردم اعم از عام وخاص در گذشته وحال این است که هر قراردادی جنبه عقلائی دارد وبا اصول کلی شرع وشرائط عمومی صحت معامله منافات ندارد منعقد وآن راصحیح تلقی می کنند وبنای آنها در این مسئله حلیت وجواز اینگونه قرار داده ااست واز طرفی مردم به خاطر بی مبالاتی و بی اعتنائی آن را انجام نمی دهند. و در عین حال از سوی شارع مقدس ردعی برای این گونه معاملات عقلایی وارد نشده است.6
مذهب همواره در ایجاد قواعد حقوقی به صورت مستقیم و غیر مستقیم نقش اساسی داشته است لذا حقوق دانان آن را مد نظر داشته اند باتوجه به همین امر در حقوق مدنی ادله مستقلی برای صلح مطرح نکرده اند.حقوق دانان توانسته اند ادله صلح را در تنه تنومند فقه بیابند و حقوق را از آبشخورهای قواعد شرعی بهره مند سازند.

1. عبد الأعلى، سبزوارى، مهذّب الأحكام ،جلد هیجدهم ، چاپ چهارم، مؤسسه المنار ،دفتر حضرت آية الله، قم - ايران، 1413 ه‍ ق ص165

2. جعفر، سبحانی ، الموجز فی اصول فقه،پاپ الحادی عشر ،مؤسسه الامام الصادق ،1425 ه ق، ص148
3.حسن،موسوی البجنوردی ، همان کتاب،ص11
4.همان ،ص160
5.ناصر، کاتوزیان ،همان، ص203

6.غلام رضا ذاکر صالحی ، مبانی قرار دادهای نامعین ،چاپ اول ،نشر میزان ، 1388،ص144
برگرفته از پايان نامه خانم اعظم خطيري(طلبه مركز تخصصي تفسير و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)

اجماع
از مدارک این قا عده اجماع محصل میان تمام طوائف مسلمان است. هیچ اختلافی میان اهل علم در جواز صلح نیست وکسی از علمای شیعه شرعی بودن آن را انکار نکرده بلکه آن را نیکو و مستحب دانسته اند.1 لازم به ذکر است منظور از اجماع در این بحث اجماع محصل می باشد که کاشف از قول معصوم است.

برگرفته از پايان نامه خانم اعظم خطيري(طلبه مركز تخصصي تفسير و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)

1 حسن ،موسوى بجنوردى، همان کتاب، ج‌5، ص 7

سنت
سنت یکی از ادله چهار گانه می باشد وتعاریف مختلفی از آن شده است. آن تعاریف عبارتند از:
1- هر حکمی که مستند به اصول شرع باشد سنت گویند.2- سنت به معنای فرض وواجب در مقابل مستحب است.3- ترک کردن آنچه مردم بدون عذر ترک می کردند.انجام دادن آنچه که پیامبر برانجام دادن آن مراقبت می کردند. فقها وعلمای شیعه سنت را عبارت از قول، فعل وتقریر همه معصومین می دانند. در حجیت سنت هیچکس شک ندارد. زیرا اگر سنت حجت نباشد عمل به قرآن ممکن نخواهد بود وشاید نتوان یک حکم از احکام اسلام را بدون کمک سنت از قرآن اثبات نمود. چرا که قرآن در مقام بیان اصل تشریع است و عمومات و اطلاقات و مجملات فراوانی در آن وارد شده است که تخصیص و تقیید آنها بوسیله سنت صورت گرفته است.1 راههای دست یابی به سنت یا راههای قطعی ا ست مانند خبر متواتر و خبر محفوف به قرینه که سبب قطع به صدور آن میشود یا اجماع کاشف از رأی معصوم یا بنای عقلا در صورتی که کاشف از رای معصوم باشد و راه های غیر قطعی که به صورت ناقص کاشف از رأی معصوم است.مانند خبر واحدی که دلیل قطعی براعتبار آن وجود مانند شهرت.2
قد تكرر فى الحديث … گاهی در حدیث، سنت و آنچه که از آن متصرف می شود تکرار شده است واصل درسنت روش و سیره می باشد و زمانی که در شرع به کار برده شود منظور از سنت چیزی است که رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم)به آن امر فرموده است و به سوی آن فرا خوانده با سخن یا کردارخود، در مواردی که كتاب عزيز درباره آن سخن نگفته است. به همین دلیل کتاب وسنت ادله شرعی محسوب می گردد یعنی قرآن و حدیث.3
منظور از سنت در این پژوهش قول و تقریر و فعل معصوم می باشد که طرق قطعی و غیر قطعی کاشف از آن می باشد.
بر این اساس روایات بسیاری بر صلح دلالت دارند که برخی ازآنها عبارتند از:
«عَنْ حَبِيبٍ الْأَحْوَلِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) يَقُولُ‏ صَدَقَةٌ يُحِبُّهَا اللَّهُ‏ إِصْلَاحٌ بَيْنَ النَّاسِ إِذَا تَفَاسَدُوا وَ تَقَارُبٌ بَيْنَهُمْ إِذَا تَبَاعَدُوا»
حَبِيبٍ الْأَحْوَلِ: شنیدم از أَبَا عَبْدِ اللَّهِ که می فرمود صدقه ای که خداوند آن را دوست داردآشتی دادن میان مردم است زمانی که به هم زیان می رسانند.4
«عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ مُفَضَّلٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع‏ إِذَا رَأَيْتَ بَيْنَ اثْنَيْنِ مِنْ شِيعَتِنَا مُنَازَعَةً فَافْتَدِهَا مِنْ مَالِي»5
از مفضل روایت شده است که امام جعفر صادق «علیه السلام» فرمود: زمانی که میان دو نفر از شیعیان ما نزاع مشاهده کردی از مال من به آنها فدیه بده.
«عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي حَنِيفَةَ سَابِقِ الْحَاجِّ قَالَ: مَرَّ بِنَا الْمُفَضَّلُ وَ أَنَا وَ خَتَنِي نَتَشَاجَرُ فِي مِيرَاثٍ فَوَقَفَ عَلَيْنَا سَاعَةً ثُمَّ قَالَ تَعَالَوْا إِلَى الْمَنْزِلِ فَأَتَيْنَاهُ فَأَصْلَحَ بَيْنَنَا بِأَرْبَعِمِائَةِ دِرْهَمٍ فَدَفَعَهَا إِلَيْنَا مِنْ عِنْدِهِ حَتَّى إِذَا اسْتَوْثَقَ كُلُّ وَاحِدٍ مِنَّا مِنْ صَاحِبِهِ قَالَ أَمَا إِنَّهَا لَيْسَتْ مِنْ مَالِي وَ لَكِنْ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع أَمَرَنِي إِذَا تَنَازَعَ‏ رَجُلَانِ مِنْ أَصْحَابِنَا فِي شَيْ‏ءٍ أَنْ أُصْلِحَ بَيْنَهُمَا وَ أَفْتَدِيَ بِهَا مِنْ مَالِهِ فَهَذَا مِنْ مَالِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع. أَبِي حَنِيفَةَ سَابِقِ الْحَاجِّ »:
مفضل از کنار من و ختنی گذشت در حالیکه با هم در مورد میراث مشاجره می کردیم. لحظه ای نزد ما ایستاد. سپس گفت به منزل ما بیائید.نزد او رفتیم میان ما به چهار صد درهم آشتی داد وآن را از خودش پرداخت کرد تا هریک از ما به دوستش اطمینان کند و گفت آن درهم ها مال خودم نیست ولکن امام جعفر صادق «علیه السلام»فرمود:زمانی که میان دو نفر از شیعیان ما در مورد چیزی نزاع واقع شد میان آن دو را اصلاح کن. از مالش به آنها فدیه بدهم واین از مال ابا عبدالله است.6

برگرفته از پايان نامه خانم اعظم خطيري(طلبه مركز تخصصي تفسير و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)

1.جعفر، سبحانی،فرهنگ اصطلاحات اصول،ص274
2.جعفر، سبحانی،همان، ص 276
3.جزرى، ابن اثير، مبارك بن محمد، اسماعيليان همان کتاب ، جلد دوم ، ص: 409

4.محمد بن حسن، عاملى، حرّ،وسائل الشيعة ، ج‏18 ، ص439
5.محمد بن حسن، حر عاملى، همان،ج‏18 ص440
6.محمد بن بابویه، قمی،ثواب الأعمال و عقاب الأعمال ح288 …. ص : 280

شرح دعاي روز بيست و ششم ماه رمضان

أَللّـهُمَّ اجْعَلْ سَعْيى فيهِ مَشْكُورا وَ ذَنْـبى فيـهِ مَغْـفُـوراً وَ عَمَـلى فيـهِ مَقْـبُـولاً وَ عَيْـبى فيـهِ مَسْتُـوراً يا أَسْـمَعَ السّـامِعـينَ.
«خدايا كوششم را امروز پاداش بده، و گناهم را مورد بخشايش قرار بده، و عمل مرا قبول كن، و عيبم را بپوشان، اى شنواترين شنوايان».

«عمل مقبول» كدام است؟

گفتيم صِرف عمل، ملاك نيست، بلكه پذيرفته شدن در پيشگاه خداوند، ميزان است. تا چه قبول افتد و چه در نظر آيد.

در دعاى امروز هم خواسته ايم خداوند، عملمان را «مقبول» قرار دهد.

باز از قرآن كريم استمداد بجوييم، در فهم معنا و مورد «عمل مقبول»:

يك جا از كار زن عمران ياد نيكو مى كند كه وقتى «مريم» را به دنيا آورد و آن را به خدا سپرد و براى محافظت از گزند شيطان، در پناه پروردگار قرار داد، خداوند هم «قبول» كرد و به بهترين وجهى اين فرزند را در مسير رويش و رشد و تعالى قرار داد و سرپرستى همچون «زكريّا» براى آن مقرّر فرمود.[1]

در آيه اى ديگر، سخن از كسانى است كه طبق سفارش و توصيه خداوند، به پدر و مادر خويش، نيكى مى كنند و در سنّ چهل سالگى، از خداوند توفيق شكرگزارى نسبت به نعمتهاى الهى مى طلبند و از خداوند مى خواهند كه عملى انجام دهند كه رضايت حق در آن است و به صلاح و اصلاح نسل و ذرّيه خود مى انجامد و چنين كسانى اهل «توبه» و «تسليم»اند.

پس از ذكر اين مطالب، خداوند مى فرمايد:

«اينانند كسانى كه بهترين اعمالشان را مى پذيريم و از خطاها و سيّئات آنان در مى گذريم و طبق وعده راست خود، در بهشت جايشان مى دهيم»[2]

آيه اى ديگر:

در مورد قربانى كردن دو پسر آدم در پيشگاه خداوند كه قربانى يكى پذيرفته درگاه خداوند قرار گرفت و ديگرى نه، آنكه قربانى اش قبول نشده بود، برادر را تهـديد به قتل كرد، آنـگاه برادرش هابيل، در مقابل اين تهـديد گفت:

«فقط و فقط، خداوند از متّقين قبول مى كند»[3]

در آيه ديگرى هم در مورد قبول نشدن انفاق ها و كمكهاى مالى منافقين به جبهه و جهاد سخن گفته، آنگاه رمز عدم قبول انفاقشان را در پيشگاه خدا، «فسق»، «كفر» به خدا و رسول، «سستى و كسالت در نماز»، «اكراه و بى ميلى در انفاق» بيان كرده است.[4]

باز هم يك جمع بندى از آيات:

عملهاى صالح و انفاقها و خيرات كسانى مورد قبول قرار مى گيرد كه:

1 ـ توكّل و پناه بردن به خدا داشته باشند.

2 ـ به پدر و مادر خود نيكى كنند.

3 ـ كارهاى «خداپسند» انجام دهند.

4 ـ خواهان ذرّيه اى پاك و صالح باشند.

5 ـ اهل توبه و تسليم باشند.

6 ـ متّقى و پرواپيشه باشند.

7 ـ از فسق و كفر و اكراه و كسالت، دورى كنند.

پس شرط قبول عمل، توكّل و اخلاص و نيّت پاك و جلب رضاى خداست.

غير از مسائل ياد شده، نيازهاى درخواستى ديگر در دعاى امروز، عبارت است از:

ـ بخشوده شدن گناه و پوشيده ماندن عيب،

خداوند هم كريم و خطاپوش است، آمرزنده گناه و بخشنده خطاست.

خواسته ما را نيز مى داند و دعايمان را هم مى شنود. چرا كه «اسمع السّامعين» است، شنواترين شنوندگان.

اميد است كه لبّيك اجابتى گفته و عملمان را بپذيرد و گناهمان را ببخشايد و عيبمان را بپوشد.

ـ آمين ـ

[1] ـ آل عمران، آيه 37 (فتقبّلها ربّها بقبولٍ حسن…».

[2] ـ احقاف، آيه 16 (اولئك الذّين نتقبّل عنهم احسن ماعملوا…).

[3] ـ مائده، آيه 27 (انما يتقبلّ اللّه ُ من المتقين).

[4] ـ سوره توبه، آيه هاى 53 و 54.
منبع : سيناي نياز ؛ جواد محدثي

شرح دعاي روز بيست و ششم ماه رمضان

أَللّـهُمَّ اجْعَلْ سَعْيى فيهِ مَشْكُورا وَ ذَنْـبى فيـهِ مَغْـفُـوراً وَ عَمَـلى فيـهِ مَقْـبُـولاً وَ عَيْـبى فيـهِ مَسْتُـوراً يا أَسْـمَعَ السّـامِعـينَ.
«خدايا كوششم را امروز پاداش بده، و گناهم را مورد بخشايش قرار بده، و عمل مرا قبول كن، و عيبم را بپوشان، اى شنواترين شنوايان».

«سعى مشكور» چيست؟

نيازمان اين است كه خدايا سعى ما را مشكور قرار بده.

«سعى» چيست؟ سعى، تلاش و فعاليّت پرشتاب و جدّى است.

همچنانكه رفت و آمد بين دو كوه صفا و مروه را در اعمال حجّ، «سعى» گويند. حاجى، سعى بين صفا و مروه مى كند.

در قرآن كريم مى خوانيم:

«اى مؤمنان! هرگاه كه در روز جمعه، به نماز جمعه ندا دهند، پس بشتابيد به سوى ذكر خدا و خريد و فروش را رها كنيد.»[1]

مى بينيم كه به اين حركت پرشتاب به سوى ميعادگاه نماز جمعه، و حضور در اين مراسم سياسى ـ عبادى، تعبير «سعى» اطلاق شده است…

«فَاسعَوا اِلى ذِكرِاللّه ».

پس، تلاشى كه از طرف خداوند، مورد پذيرش و قبول واقع شود و پروردگار به آن توجّه كند، و از ضايع شدن آن مانع گردد و نوعى سپاس، از تلاشگر به عمل آورده، پاداش نيكو بدهد چنين عملى «سعى مشكور» است.

امّا تلاش و سعى چه كسانى مورد «شُكران» و سپاس قرار مى گيرد؟

«سعى» چه كسانى «مشكور» است؟

تلاش و عمل، خود به خود، برانگيزاننده پاداش و جزا و شكر و سپاس نيست. بايد آميزه هايى داشته باشد، از «خير»، «خلوص»، «صدق» تا به عمل، رنگ خدايى بزند… ـ « صبغه اللّه »!…

قرآن، سعى چه كسانى را مشكور مى داند؟

يك جا مى گويد:

«هر كس «آخرت» را بجويد و بطلبد و براى آن تلاش و «سعى» شايسته كند و داراى «ايمان» هم باشد، چنين كسانى سعيشان «مشكور» است…»[2]

در جاى ديگر، پس از بيان عملكرد «ابرار» و پاداش هاى مفصّل آنان در بهشت و نعمتهاى گسترده آن جايگاه جاودانه، مى گويد:

«تمام اينها «جزا»ى عمل است و «سعى» شما «مشكور» است!»[3]

و در جاى ديگرى:

«هركه داراى «ايمان» باشد و «عمل صالح» كند، سعى او «كفران» نمى شود.»[4]

از مجموع اين آيات، به دست مى آيد كه سعى كسانى مشكور و مورد سپاس خداوند و قدردانى مردم قرار مى گيرد كه:

1 ـ «ايمان» داشته باشند.

2 ـ «عمل صالح» كنند.

3 ـ «آخرت طلب» باشند.

4 ـ از نيكان و «ابرار» به حساب آيند.

در نتيجه، دعا و طلب از خدا، مبنى بر مشكور بودن «سعى» در اين روز و اين ماه، ايمان و عمل صالح و آخرت گرايى و نيكوكارى مى طلبد.

در مقابل اين مشكور بودن سعى، گم شدن نتيجه تلاش و بى اثر بودن زحمات است و اين، كيفر و فرجام زيانكارانى است كه كوشش آنان در باتلاقى از «ريا» و مردابى از «كبر» و گردابى از «غرور» فرو مى رود و منجرّ به بى نتيجه شدن عملها در دنيا و آخرت، نزد خالق و خلق مى گردد.

[1] ـ جمعه، آيه 9 فاسعوا الى ذكراللّه .

[2] ـ اسراء، آيه 19.

[3] ـ انسان، آيه 22.

[4] ـ انبياء، آيه 94.
منبع : سيناي نياز ؛ جواد محدثي