روش حکومت امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف

از آن جا که امام زمان علیه السلام برای برافراشتن پرچم اسلام و حاکمیت قرآن در تمام گیتی ظهور خواهند کرد، قهراً روش حکومتی امام علیه السلام بر اساس قرآن و سیره ی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و امامان علیهم السلام خواهد بود.

درباره ی روش حکومتی امام زمان علیه السلام روایات فراوانی از معصومین علیهم السلام وارد شده است، که می توان آن ها را در چند موضوع و محور مورد بررسی قرار داد.

اصالت دادن به کتاب و سنت:

امام زمان علیه السلام قرآن و سنّت و شریعت نبوی را اساس و پایه تمام امور در حکومت خویش قرار می دهد و با تمام قدرت برای اجرای احکام الهی تلاش می کند و به هیچ کس اجازه تخطّی از این حدود را نخواهد داد.

در این باره روایات فراوانی نقل شده است که در ذیل به نمونه هایی از آن بسنده می کنیم:

- رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند:«قائم(امام زمان) از اولاد من است، اسمش اسم من و کنیه اش کنیه ی من و شکل و شمایلش شکل و شمایل من و روشش روش من است. او مردم را بر ملت و شریعت من نگه می دارد و آن ها را به سوی کتاب خداوند عز و جل دعوت می کند.»

- امام امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود:«خواسته ها را تابع هدایت(قرآن) می کند، هنگامی که مردم، هدایت را تابع هوس های خویش قرار می دهند. و آراء و افکار را پیرو قرآن می کند، پس از آن که قرآن را تابع رأی{خود} گردانده باشند… کتاب خدا و سنت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را که تا آن روز متروک مانده، زنده می کند{و به آن جامه عمل می پوشاند}.

- امام باقر علیه السلام فرمودند:«مهدی علیه السلام مردم را به سوی کتاب خدا و سنت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و ولایت علی بن ابی طالب و بیزاری از دشمنان او دعوت می کند.»

رفتار بر اساس سیره پیامبر و امامان علیهم السلام:

- رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:«مهدی علیه السلام روش مرا دنبال می کند و هرگز از روش من بیرون نمی رود.»

- امام صادق علیه السلام فرمودند:«امام زمان علیه السلام{در حکومت خویش} به سیره و روش پیامبر در میان مردم عمل می نمایند و بر رفتار او رفتار می کنند.»

عبدالله بن عطا از امام صادق علیه السلام درباره ی سیره حکومتی امام زمان علیه السلام سؤال کرد، حضرت فرمودند:«به روش پیامبر عمل می کند… .»

روش سیاسی و اجتماعی:

یکی از شاخص های بسیار مهم و برجسته در حکومت امام مهدی علیه السلام مبارزه با دولت های باطل و اقامه قسط و عدل به معنای واقعی و وسیع کلمه است. در این باره روایات فراوانی وارد شده است که در ذیل نمونه هایی از آن را مرور می کنیم:

- امام باقر علیه السلام می فرماید:«هنگامی که قائم قیام کند، هر دولت باطلی از بین می رود.» از این روایات استفاده می شود که اولین کار امام علیه السلام مبارزه با دولت های باطل خواهد بود.

- امام رضا علیه السلام می فرماید:«ترازوی عدالت را در میان مردم می نهد و{در سرتاسر حکومتش} هیچ انسانی به دیگری ستم نخواهد کرد.»

- و در روایت دیگری می فرماید:«خداوند به واسطه مهدی علیه السلام سراسر گیتی را پر از عدل و قسط می کند همان گونه که سراسر ظلم و جور بود.»

- امام باقر علیه السلام می فرماید:«وقتی قائم اهل بیت علیهم السلام قیام نماید، اموال را مساوی تقسیم می کند و در میان مردم با عدالت رفتار می کند.»

- و در روایت دیگر می فرماید:«او در میان همه بندگان خدا عدالت را پیاده می کند و به عدل رفتار می کند؛ چه نیکان و چه افراد فاسق و فاجر(عدالت او به طور یکسان در حق خوب و بد اجرا می گردد).»

- و رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:«مهدی عدالت را هم چنان که سرما و گرما وارد خانه می شود، وارد خانه های مردمان کند.»

روش مدیریتی و قضایی:

امام عصر علیه السلام برای اداره ی جهان، استانداران و وزیرانی می گمارد که جز به مصالح اسلام و رضایت خدا به چیزی نمی اندیشند. چنان که در روایات، ترکیب دولت مهدی علیه السلام را از پیامبران، جانشینان آنان، تقوی پیشگان و صالحان روزگار و امّت های پیشین و از سران و بزرگان پیامبران علیهم السلام بیان می کنند که نام برخی از آن ها نیز در روایات آمده است.

- رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:«{مهدی علیه السلام} دقیقاً فرمان خدا را اجرا می کند، با کسی حساب خویشاوندی ندارد و سنگی روی سنگ نگذارد.»

- امام صادق علیه السلام می فرماید:«مهدی(عج الله تعالی فرجه) یارانش را در همه شهرها پراکنده می کند و به آنان دستور می دهد که عدل و احسان را شیوه خود سازند و آنان را فرمانروایان کشورهای جهان قرار می دهد، و به آن ها دستور می دهد که شهرها را آباد سازند.»

- و در روایتی می خوانیم:«هنگامی که قائم(حضرت مهدی علیه السلام) قیام کند، به عدالت حکم خواهد کرد، ظلم و جور در روزگار او از بین خواهد رفت و امنیت در تمام ره ها برقرار می گردد.»

- و در روایت دیگر می خوانیم:«امام زمان علیه السلام در میان مردم مانند داود نبی علیه السلام و حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم قضاوت خواهد کرد.»

حکم داودی طبق بیان قرآن چنین است:«ای داود ما تو را خلیفه{و نماینده ی خود} در زمین قرار دادیم، در میان مردم به حق داوری کن، و از هوای نفس پیروی نکن که تو را از راه خدا منحرف می سازد.»

و قضاوت محمدی صلی الله علیه و آله و سلم این است که قرآن می فرماید:«و اگر میان آن ها داوری کنی، با عدالت داوری کن… .»

و نیز می فرماید:«بر طبق احکامی که خدا نازل کرده در میان آن ها حکم کن، و از هوا و هوس های آن ها پیروی نکن.»

- امام صادق علیه السلام درباره روش قضاوت امام زمان علیه السلام می فرماید:«… مهدی علیه السلام در میان پیروان تورات(یهودیان) بر اساس تورات قضاوت می کند و در میان پیروان انجیل(مسیحیان) بر طبق انجیل قضاوت می کند، و در میان پیروان زبور بر اساس همان کتاب حکم می کند، و در میان پیروان فرقان(قرآن) نیز بر طبق قرآن حکم می کند.»

البته منظور از کتاب تورات، انجیل و زبور، اصل آن هاست؛ نه کتاب های تحریف شده.

روش های اقتصادی:

بر اساس روایات، امام مهدی علیه السلام فقر را از بین می برد، و در دوران او در تمامی روی زمین خرابی باقی نمی ماند مگر آن که آباد شود، برده ها آزاد و قرض ها و دیون همه پرداخت می شود، گنج ها را استخراج می کند و ثروت ها را تقسیم می نماید، زمین در دست شیعیان آن حضرت قرار می گیرد. به اندازه ای که کسی بتواند بردارد و حمل کند، مال و ثروت در اختیار درخواست کننده قرار می دهد، عدالت و سازندگی را در همه ی شهرها گسترش می دهد و خوان حکمت و ثروت گسترده می شود و با ثروت اندوزی مبارزه می شود.

از مطالب بالا استفاده می شود که روش حکومتی امام زمان بر سه محور اساسی زیر خواهد بود:

1. اصالت دادن به کتاب و سنت؛

2. اداره جامعه بر اساس روش پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و امامان علیهم السلام؛

3. اقامه قسط و عدل در تمام امور حکومتی، اجتماعی و سیاسی به معنای واقعی کلمه.

منبع: مبلّغان/شماره58/شهریور1383ه.ش/صص96-92