سبک زندگی مردم و سبک زندگی از قرآن کریم
در حدیث زیر و نورانی هشت راه غلط از بعضی مردم ذکر شده است و در مقابل آن هشت راه غلط هشت راه درست از قرآن کریم ذکر شده است .
از اینرو می توانیم سبک زندگی بعضی از مردم را با آن هشت راه درست قرآن کریم آسیب شناسی کنیم.
رُوِيَ عَنِ الصَّادِقِ ع أَنَّهُ قَالَ لِبَعْضِ تَلَامِيذِهِ يَوْماً أَيَّ شَيْءٍ تَعَلَّمْتَ مِنِّي قَالَ لَهُ يَا مَوْلَايَ ثَمَانَ مَسَائِلَ قَالَ ع قُصَّهَا عَلَيَّ لِأَعْرِفَهَا قَالَ الْأُولَى رَأَيْتُ كُلَّ مَحْبُوبٍ يُفَارِقُ مَحْبُوبَهُ عِنْدَ الْمَوْتِ فَصَرَفْتُ هَمِّي إِلَى مَا لَا يُفَارِقُنِي بَلْ يُؤْنِسُنِي فِي وَحْدَتِي وَ هُوَ فِعْلُ الْخَيْرِ قَالَ أَحْسَنْتَ وَ اللَّهِ الثَّانِيَةُ قَدْ رَأَيْتُ قَوْماً يَفْخَرُونَ بِالْحَسَبِ وَ آخَرِينَ بِالْمَالِ وَ الْوَلَدِ وَ إِذَا ذَلِكَ لَا فَخْرَ فِيهِ وَ رَأَيْتُ الْفَخْرَ الْعَظِيمَ فِي قَوْلِهِ تَعَالَى- إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُمْ فَاجْتَهَدْتُ أَنْ أَكُونَ عِنْدَ اللَّهِ كَرِيماً قَالَ أَحْسَنْتَ وَ اللَّهِ الثَّالِثَةُ قَالَ رَأَيْتُ النَّاسَ فِي لَهْوِهِمْ وَ طَرَبِهِمْ وَ سَمِعْتُ قَوْلَهُ تَعَالَى وَ أَمَّا مَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ وَ نَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوى فَإِنَّ الْجَنَّةَ هِيَ الْمَأْوى فَاجْتَهَدْتُ فِي صَرْفِ الْهَوَى عَنْ نَفْسِي حَتَّى اسْتَقْرَرْتُ عَلَى طَاعَةِ اللَّهِ تَعَالَى قَالَ أَحْسَنْتَ وَ اللَّهِ الرَّابِعَةُ قَالَ رَأَيْتُ كُلَّ مَنْ وَجَدَ شَيْئاً يُكْرَمُ عِنْدَهُ اجْتَهَدَ فِي حِفْظِهِ وَ سَمِعْتُ قَوْلَهُ تَعَالَى مَنْ ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً فَيُضاعِفَهُ لَهُ وَ لَهُ أَجْرٌ كَرِيمٌ فَأَحْبَبْتُ الْمُضَاعَفَةَ وَ لَمْ أَرَ أَحْفَظَ مِمَّا يَكُونُ عِنْدَهُ فَكُلَّمَا وَجَدْتُ شَيْئاً يُكْرَمُ عِنْدَهُ وَجَّهْتُ بِهِ إِلَيْهِ لِيَكُونَ لِي ذُخْراً إِلَى وَقْتِ حَاجَتِي قَالَ أَحْسَنْتَ وَ اللَّهِ الْخَامِسَةُ قَالَ رَأَيْتُ حَسَدَ النَّاسِ بَعْضِهِمْ لِبَعْضٍ وَ سَمِعْتُ قَوْلَهُ تَعَالَى نَحْنُ قَسَمْنا بَيْنَهُمْ مَعِيشَتَهُمْ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ رَفَعْنا بَعْضَهُمْ فَوْقَ بَعْضٍ دَرَجاتٍ لِيَتَّخِذَ بَعْضُهُمْ بَعْضاً سُخْرِيًّا وَ رَحْمَتُ رَبِّكَ خَيْرٌ مِمَّا يَجْمَعُونَ- فَلَمَّا عَرَفْتُ أَنَّ رَحْمَةَ اللَّهِ خَيْرُ مَا يَجْمَعُونَ مَا حَسَدْتُ أَحَداً وَ لَا أَسِفْتُ عَلَى مَا فَاتَنِي قَالَ أَحْسَنْتَ وَ اللَّهِ السَّادِسَةُ قَالَ رَأَيْتُ عَدَاوَةَ النَّاسِ بَعْضِهِمْ لِبَعْضٍ فِي دَارِ الدُّنْيَا وَ الْحَزَازَاتِ الَّتِي فِي صُدُورِهِمْ وَ سَمِعْتُ قَوْلَ اللَّهِ تَعَالَى إِنَّ الشَّيْطانَ لَكُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوًّا فَاشْتَغَلْتُ بِعَدَاوَةِ الشَّيْطَانِ عَنْ عَدَاوَةِ غَيْرِهِ قَالَ أَحْسَنْتَ وَ اللَّهِ السَّابِعَةُ قَالَ رَأَيْتُ كَدْحَ النَّاسِ وَ اجْتِهَادَهُمْ فِي طَلَبِ الرِّزْقِ وَ سَمِعْتُ قَوْلَهُ تَعَالَى وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ. ما أُرِيدُ مِنْهُمْ مِنْ رِزْقٍ وَ ما أُرِيدُ أَنْ يُطْعِمُونِ. إِنَّ اللَّهَ هُوَ الرَّزَّاقُ ذُو الْقُوَّةِ الْمَتِينُ فَعَلِمْتُ أَنَّ وَعْدَهُ حَقٌّ وَ قَوْلَهُ تَعَالَى صِدْقٌ فَسَكَنْتُ إِلَى وَعْدِهِ وَ رَضِيتُ بِقَوْلِهِ وَ اشْتَغَلْتُ بِمَا لَهُ عَلَيَّ عَمَّا لِي عِنْدَهُ قَالَ أَحْسَنْتَ وَ اللَّهِ الثَّامِنَةُ قَالَ رَأَيْتُ قَوْماً يَتَّكِلُونَ عَلَى صِحَّةِ أَبْدَانِهِمْ وَ قَوْماً عَلَى كَثْرَةِ أَمْوَالِهِمْ وَ قَوْماً عَلَى خَلْقٍ مِثْلِهِمْ وَ سَمِعْتُ قَوْلَهُ تَعَالَى وَ مَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً. وَ يَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لا يَحْتَسِبُ وَ مَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْءٍ قَدْراً فَاتَّكَلْتُ عَلَى اللَّهِ وَ زَالَ اتِّكَالِي عَنْ غَيْرِهِ قَالَ لَهُ وَ اللَّهِ إِنَّ التَّوْرَاةَ وَ الْإِنْجِيلَ وَ الزَّبُورَ وَ الْفُرْقَانَ وَ سَائِرَ الْكُتُبِ تَرْجِعُ إِلَى هَذِهِ الْمَسَائِل[1]
از كتاب مجموعه ى ورام از حضرت صادق عليه السّلام روايت شده كه به بعضى از شاگردانش روزى فرمود: چه چيز از من آموختى؟
عرض كرد: آقا من از شما هشت مسأله ياد گرفتم حضرت فرمود آنها را بيان كن تا بشناسم عرض كرد
اول ديدم هر دوستى هنگام مردن از دوستش جدا مى‌شود سپس همتم را مصرف كردم دوستى انتخاب كنم كه هيچ وقت از من جدا نشود بلكه مونس و يار تنهائى من باشد و آن دوست عمل خير است كه هيچ گاه از صاحبش جدا نميشود. حضرت فرمود احسن بر تو بخدا.
دوم گفت مردمى را ديدم بحسب و نسبشان افتخار مىكنند و گروهى را ديدم بمال و فرزندشان افتخار ميكنند ولى من ديدم كه در اينها فخرى نيست و فخر بزرگ را در قول خداى تعالى ديدم كه مىفرمايد: «إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُمْ» «حجرات 13» گرامىترين شمادر پيشگاه خدا پرهيزگارترين شماست (1) پس من سعى و كوشش كردم كه در پيشگاه خدا گرامى باشم فرمود
«احسنت و اللَّه»
سوم- مردم را سرگرم لهو و لعب ديدم و شنيدم گفتهى خداى تعالى را كه مىفرمايد: «وَ أَمَّا مَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ وَ نَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوى فَإِنَّ الْجَنَّةَ هِيَ الْمَأْوى» «نازعات 41 تا 43 » و اما كسى كه از مقام عظمت پروردگار بترسد و مانع شود نفسش را از هوسها همانا بهشت جايگاه اوست پس كوشش كردم كه هوس را از خود دور كنم تا اينكه بر طاعت خدا ثابت باشم فرمود احسنت و اللَّه.
چهارم- ديدم هر كس كه چيزى پيدا ميكند در نگهداريش كوشش ميكند و آن را گرامى دارد ولى من شنيدم كه خداى تعالى مىفرمايد: «مَنْ ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً فَيُضاعِفَهُ لَهُ وَ لَهُ أَجْرٌ كَرِيمٌ» «حديد : 11» كيست آنكه وام بدهد خدا را وامى نيكو پس خدا براى او چند برابر كند و براى اوست پاداشى سودمند پس من چندين برابر را دوست داشتم و نديدم من چيزى را بهتر براى حفظ از آنچه كه در پيش خداست پس هر چه پيدا كردم او را در راه خدا انفاق مىكنم تا پس انداز روز نيازمنديم باشد فرمود
احسنت و اللَّه.
پنجم- ديدم مردم را كه گروهى بر گروه ديگر حسد ميورزند و گفتهى خداى تعالى را شنيدم كه ميفرمايد: «نَحْنُ قَسَمْنا بَيْنَهُمْ مَعِيشَتَهُمْ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ رَفَعْنا بَعْضَهُمْ فَوْقَ بَعْضٍ دَرَجاتٍ لِيَتَّخِذَ بَعْضُهُمْ بَعْضاً سُخْرِيًّا وَ رَحْمَتُ رَبِّكَ خَيْرٌ مِمَّا يَجْمَعُونَ» «زخرف 32 » و ما روزى ايشان را بينشان بخش مىكنيم در زندگانى دنيا و بلند گردانيم بعضى از ايشان را بر بعضى در مراتب و درجات تا برخى برخى ديگر را به كار بگيرند و رحمت پروردگار تو بهتر است از آنچه كه گرد مىآورند پس چون شناختم كه رحمت پروردگار بهتر است از آنچه كه ايشان گرد مىآورند بهيچ كس حسد نورزيدم و بر آنچه از دستم رفت افسوس نخوردم فرمود
احسنت و اللَّه.
ششم- ديدم دشمنى مردم را بعضى بر بعض ديگر در سراى دنيا و كينههائى كه در دلشان هست و شنيدم گفتهى خداى را كه ميفرمايد «إِنَّ الشَّيْطانَ لَكُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوًّا» «فاطر : 6 » همانا شيطان براى شما دشمن است پس او را دشمن خود بگيريد پس سرگرم عداوت شيطان شدم از عداوت غير شيطان فرمود
احسنت و اللَّه.
هفتم- ديدم كه مردم سعى و كوشش ميكنند در پيدا كردن روزى و شنيدم گفتهى خداى تعالى را كه فرموده «وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ» «ذاريات : 56» نيافريدم جن و انس را مگر براى عبادت و بندگى و نيز فرموده: ما أُرِيدُ مِنْهُمْ مِنْ رِزْقٍ وَ ما أُرِيدُ أَنْ يُطْعِمُونِ إِنَّ اللَّهَ هُوَ الرَّزَّاقُ ذُو الْقُوَّةِ الْمَتِينُ» «ذاريات : 57-58» نميخواهم از ايشان روزى و نميخواهم از ايشان كه طعام بدهند همانا او روزى دهنده و صاحب نيروئى قويست پس من دانستم كه همانا وعدهى خدا درست است و گفته او راست است پس تا هنگام وعدهى خدا صبر كردم و بگفتهى او راضى شدم و مشغول اعمال خودم شدم فرمود
احسنت و اللَّه.
هشتم- ديدم گروهى را كه از سلامتى بدنشان حرف ميزنند و گروهى از فراوانى ثروت سخن ميگويند و گروهى از خلقت و آفرينش ديگران صحبت ميكنند و من شنيدم كه خداى تعالى ميفرمايد:
«وَ مَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً وَ يَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لا يَحْتَسِبُ وَ مَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْءٍ قَدْراً» «طلاق : 2-3 » و هر كس از خدا بپرهيزد خدا براى او محلى قرار ميدهد و روزى ميرساند براى او از جايى كه گمان ندارد و هر كس كه توكل بخدا كند او را كافيست همانا خداوند كارش را تامين ميكند و براى هر چيزى وقتى قرار داده پس من توكل بر خدا كردم و از غير او بريدم.
حضرت به آن شاگرد فرمود بخدا سوگند كه تورات و انجيل و زبور و قرآن و ديگر كتابهاى آسمانى به همين مسائل برميگردند.
دکتر علی حق شناس (استاد مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)
