فقه به چه معناست؟
فقه در لغت
فقه به معنای دانستن و فهمیدن است[1] . فقه علم به چیزی است وهر علمی است که به شریعت اختصاص یافته[2] و به علم فروع از شریعت اختصاص یافته[3] و بر علم دین غلبه یافته به دلیل شرافت و فضیلت آن بر سایر علوم[4] و به معنای فهم امور دقیق و فهم متکلم از کلامش می باشد و گفته اند : فقه عبارت است از وصول به علمی غایب به وسیله علمی حاضر. فهم نیز در لغت به معنای مطلق ادراک است و به همین جهت ، جوهری آن را به علم تفسیر کرده و برخی آن را به معنای جودت ذهن ازحیث استعدادش برای اکتساب مطالب و سرعت انتقال آن مبادی به مقاصد دانسته اند[5].
لفظ فقه در صدر اسلام بر یکی از دو معنای زیر اطلاق میشده:
*به معنای مطلق فهم که به این معنا در قرآن و روایات در موارد زیادی به کار رفته است مثل آیه قرآن « اُنظُر کَیفَ نُصَّرِفُ الآیاتِ لَعَلَّهُم یَفقَهُونَ»[6] و آیه « لَهُم قُلُوب لا یَفقَهُونَ بِها»[7] و روایت « أنتم أفقه الناس إذا عرفتم معانی کلامنا»[8]
*به معنای بصیرت در دین ، خواه در قسمت اصول دین باشد یا در فروع آن ، مثل کاربرد آن در آیه « فَلَو لا نَفَر مِن کُلِّ فِرقَةٍ مِنهُم طَائِفَة لِیَتَفقَهُوا فی الدین »[9] و برخی از احادیث مثل « من حفظ علی اُمتی أربعین حدیثاً بعثه الله یوم القیامة فقیها »[10]
