انسان اصالتاً موجودي اجتماعي است و جنبه ي اجتماعي رشد كودك پايه و اساس زندگي او را تشكيل مي دهد لازمه ي زندگي اجتماعي، آمادگي رواني، برخورداري از مهارت هاي اجتماعي، اعتماد به نفس و قدرت سازگاري اجتماعي است. بدون ترديد از نظر اجتماع، مهمترين بعد شخصيت افراد، بعد اجتماعي شخصيت ايشان مي باشد وخانواده هم اساسي ترين بستر رشد شخصيت مطلوب فرزندان مي باشد.[1]

در پرورش شخصي فرزندان پدر ومادر چگونگي رفتار آنها با فرزندانشان از اهميت فوق العاده اي برخوردار است، براي  اينكه بچه ها از رشد مطلوب اجتماعي بهره مند شوند لازم است الگوهاي رفتاري بزرگسالان بيش از هر چيز نگرش مثبت به افراد مختلف و فعاليت هاي اجتماعي در ايشان ايجاد كند و اين امر مهم مگر با رفتار مهربانانه، صميمي و دوست داشتني پدر ومادر صورت نخواهد پذيرفت.[2]

 برای اينكه رشد وتكامل اجتماعي فرزندان به صورت طبيعي و كامل شكل بگيرد. شرايط خاصي بايد در محيط خانواده حاكم شود كه به صورت خلاصه به آن پرداخته مي شود:‌

ادامه »

يكي از اساسي ترين شرط هاي تعالي ونيل به تكامل در تربيت آدمي، محيط خانواده است. اگر اين محيط داراي شرايط مناسبي باشد، به طور قطع، انسان مي تواند در راه كسب كمال، قدم گذارد وبه تمايلات باطني خويش در راه وصول به ارزشها دست يابد. در اين محيط مادر نقش كليدي و اساسي بر عهده دارد واهميت نقش مادر در تربيت فرزندان به گونه اي است كه مي توان گفت زمام امور جامعه را اختيار او مي باشد. فساد مادر موجب فساد جامعه و صلاح او موجب صلاح اجتماع مي شود. فرزندي كه در دامان همين مادر رشد و پرورش مي يابد ممكن است رئيس جامعه فردا، فيلسوفي متفكر، پليس و … باشد و در همه حال نقش آينده اش تا حدود زيادي به مادر بستگي دارد.[1] با توجه به انسان ساز بودن مادر مي توان پايه اصلي تربيت و رشد صحيح فرد براي اجتماع را در وجود گوهر بار او جستجو كرد كه مفسر عاليقدر جهان اسلام، آيت الله جوادي آملي حفظه الله مي فرمايند: «هرگاه زن اصالت را به نقش هاي ديگري غير از مادري و همسري دهد، از صراط مستقيم خارج است».[2]

از اين رو به اقسام تربيت پرداخته مي شود.

نقش مادر در تربيت جنسي
تربيت رواني مادر
تربيت اخلاقي مادر
تربيت عاطفي مادر
نقش مادر در تربيت ديني

تربيت سياسي مادر
نقش مادر در اجتماعي كردن فرزندان

[1]  دكتر علي قائمي، كتاب نقش مادر در تربيت، ص 34
[2]  مريم معين الاسلام، علي قائمي، زن منتظر و منتظر پروري، ص121

قسمتی از پایان نامه سرکار خانم سميه قهرودي(طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها) با عنوان نقش مادر در سعادت جامـعه

خانواده به عنوان كوچكترين اجتماع انساني،تأثير بسزايي بر فرزندان دارند، و تأثيرگذاري آنها بر فرزندان از دو طريق مي باشد،‌ ابتدا به وسيله «عوامل ارثي» كه همان وراثت مي باشد وسپس از طريق «محيط و خانواده»، به دليل اينكه فرزندان بخش عمده اي از زندگي خود را در اين محيط سپري مي كنند. از اين رو پدر ومادر بايد در رفتارهاي تأثيرگذار بر تربيت جنسي فرزندان خود دقت داشته باشند، نه اين كه خود، زمينه را براي انحرافات جنسي آنها فراهم آورند.[1]

پدر ومادر اگر دلسوز فرزندان خود باشند، بناي حيات و رشد آنها را به گونه اي قرار مي دهند كه فرزندانشان به انحراف كشيده نشوند. شيوه هاي نادرست تربيتي اين است كه پدر ومادر فرزند خود را به حال خود گذارده تا همچون علفي هرزه رشد كند و زماني كه گرفتار آلودگي و فساد شدند آن زمان به درمان بپردازند.[2]

پدر ومادر نبايد گمان كنند كه رفتارهاي جنسي براي فرزندان خردسالشان خطري به همراه ندارد بلكه در حقيقت گاهي يك عادت غلط در دوران كودكي يا سابقه اي ذهني درباره ي مسائل جنسي وضعي براي فرد پديد مي آورد كه آينده او را به خطر مي اندازد.[3]

چند نمونه از عوامل جلوگيري كننده از انحرافات جنسي در فرزندان به شرح ذيل مي باشد.

1. «نوازش كردن»:‌ از نيازهاي رواني- عاطفي است كه اگر در دوران كودكي تأمين شود بر تربيت صحيح جنسي فرد تأثير دارد، چرا كه با نوازش كردن فرزند خود در دوران كودكي، نياز دروني او تأمين شده و احساس كمبود نمي كند و براي ارضاي نيازهايش جذب افراد جذب افرادي كه قصد سوء استفاده جنسي از آنها دارند، نمي شوند.[4]

ادامه »

از نظر علمي رابطه ي مادر با فرزند از سوئي رابطه ي رهبري و رهروي مي باشد قانون وراثت بسياري از حالات فرزند را به گونه اي ناخودآگاه ناشي از مادر مي داند و درجنبه ي اجتماعي نيز گفته مادر وحالات مادر در مواجه با يك امر براي فرزندش سند است. ترس مادر، مهر و محبتش، سخت سري و لجباري مادر، خيرخواهي و بدخواهي اش، كينه توزي و حسادتش تا حدود زيادي در فرزندش موثر است. از يك مادر تنها يك نسل زشت يا زيبا باقي نمي ماند بلكه زشتي و زيبايي روان هم به مادر بستگي دارد.[1] برهمين اساس مادر كه به عنوان رهبري براي فرزندش است بايد محتاطانه عمل كند.[2]

تمام روحيات و خلقيات والدين بر روي روح و روان فرزندانش اثر مي گذارد، هم مادر وهم پدر هر دو در سلامت رواني فرزندانشان نقش آفرينند. پس هر دو بايد مراقب رفتارها و خلقياتشان در حضور فرزندان باشند.[3]

[1] دكتر علي قائمي، نقش مادر در تربيت فرزندان، ص 33
[2]  همان
[3] خانم فردوس پور، تأثير مستقيم روحيات وخلقيات پدر ومادر بر روي كودك، با موضوع روانشناس، تاريخ 15/10/1393

قسمتی از پایان نامه سرکار خانم سميه قهرودي(طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها) با عنوان نقش مادر در سعادت جامـعه

اخلاق براي آدمي كليدي است جهت ورود به دنياي سعادت و وسيله اي براي كنترل و ضبط نفس مي باشد. بسياري از مشكلات و نابسامانيها از طريق اخلاق امكان پذير است. انسان در سايه اخلاق قادر به كنترل خود وهوسهاي شخصي و يافتن توشه اي براي به كاربردن در مسير زندگي مي شود. در اخلاق اسلامي دلگرم به قدرت بي نهايتي مي شود كه حكيم و عليم ولايق پرستش است.[1]

و از آنجا كه دامان مادر نخستين مدرسه و اولين پايگاه تربيتي است، فرزند آنچيزي را كه در اين مدرسه مي آموزد تا پايان عمر در نزدش مي ماند. به گونه اي مي توان گفت كه راه و رسم زندگي بعدي فرزند همان ادامه راه و رسم مادرش مي باشد. فرزندي كه در حال رشد و تكامل است به همراه رشد، مسائل متعددي را از راه چشم و گوش خود ياد مي گيرد ولي آنچه از راه چشم مي بيند از نظر اخلاقي موثرتر است. صدها پند واندرز كه راه گوش بر فرزند القاء مي شود به اندازه ديدن با چشم اثر ندارد. وقتي مادر در حضور فرزندش خلافي را مرتكب مي شود، آن چيزي را كه طفل مي بيند ج‍زء خوي طبيعي او مي شود.[2]

ادامه »

از آنجايي كه خانواده را هم زن به وجود آورده و هم به نحوي اداره خانواده برعهده ي زن مي باشد، با اطمينان مي توان گفت كه عنصر اصلي تشكيل خانواده زن است، نه مرد.

بدون مرد، ممكن است خانواده اي باشد… اما اگر زن را از خانواده بگيرند، مرد نمي تواند خانواده را كنترل و حفظ كند. زن به عنوان يك ركن اساسي در خانواده به شمار مي آيد كه تربيت فرزندان و هدايت و تقويت روحيه ي شوهر برعهده ي او مي باشد.[1]

لذا مسئله مادري، همسري و خانه وخانواده يك مسئله بسيار حياتي و اساسي بوده و كانون خانواده جايي است كه بايد در آن عاطفه و احساس وجود داشته باشد تا اعضاي خانواده در چنين محيطي به رشد وبالندگي برسند.

فرزندان در چنين كانوني نياز به محبت و نوازش دارند. احساسات و عواطف خانوادگي به يك محور اصلي به نام مادر نيازمند بوده و بدون او خانواده بدون معنا خواهد بود.[2]

اين عواطف مادر، و احساسات رقيق او نهال انس وآشنايي را در دل فرزند مي كارد و باران مهر ومحبت مادر آن را آبياري مي كند. عاطفه مادر با هيچ چيز قابل مقايسه نيست. چرا كه هيچ مهري چون مهر مادر ريشه دار نبوده و هيچ خشمي چون خشم مادر زودگذر و آميخته به مهر نمي باشد. عاطفه مادر بودن بر همه چيز غلبه كرده و بر همه جنبه هاي فرزندش نفوذ دارد و اين نفوذ تا حدي بوده كه وقتي افراد بزرگ هم مي شوند در برابر رنجها و گرفتاريها مادر را صدا مي زننند و به ياد او خود را تسلي مي دهند. مادر با احساسات همه جانبه ولي ملايم خود كه اغلب جاري و بادوام مي باشد و به خوبي مي تواند در دل فرزندان خود رقت و احساس ايجاد كند. و اين عاطفه او زمينه را براي پيوندهاي انساني در جامعه فراهم مي سازد.[3]

ادامه »

از آنجا كه توجه به خدا و دين ريشه ي فطري دارد و از نهاد انسان مايه مي گيرد، خداوند در قرآن مي فرمايد:‌

«فَاَقِمْ وَجْهَكَ لِلدّينِ حَنيفاً فِطْرَتَ اللهِ الَّتي فَطَرَ النّاسَ عَلَيْهَا لَاتَبديلَ لِخَلْقِ اللهِ ذَلِكَ الدّينُ القَيِّمُ ولَكِنَّ اَكْثَرَ النّاسِ لاَ تعلَمونِ»[1]

«پس تو اي رسول مستقيم روي به جانب آئين پاك اسلام آور و پيوسته از طريق دين خدا كه فطرت خلق را برآن آفريده است پيروي كن كه هيچ تغييري در خلقت خدا  نيست كه آيين حق استوار است وليكن اكثر مردم از اين حقيقت آگاه نيستند».

پدران و مادران به ويژه مادران وظيفه دارند كه محيطي مناسب براي فرزند خويش به وجود آورند تا عقايدي كه در فطرت او نهاده شده تدريجاً ظهور و بروز نمايد و تكامل يابد.

اين درست است كه پسر بعد از پانزده سال و دختر بعد از نه سال به تكليف مي رسند و قبل از آن تكليفي برعهده ي آن نيست، اما انجام تكاليف ديني را نمي توان تا سن بلوغ، تأخير انداخت. بلكه بايد آنها قبل از سن تكليف به انجام تكاليف ديني بپردازند تا زماني كه به سن بلوغ رسيدند انجام تكاليف براي آنها به صورت ملكه درآيد. اين وظيفه هر انساني است كه بايد از همان دوران كودكي به انجام عبادات وتكاليف ديني عادت كند تا در سن بلوغ به آنها رغبت داشته باشد.[2]

[1]  سوره روم ، آيه 30
[2] رضا اسماعيلي و ديگران، سبك زندگي، ص 166

قسمتی از پایان نامه سرکار خانم سميه قهرودي(طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها) با عنوان نقش مادر در سعادت جامـعه