در تاریخ آمده است که کفار قریش بارها به حضرت ابوطالب مراجعه نموده
و از او خواستند که جلوی تبلیغات پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله) را که به
نظر آنان اهانت به آیین و مقدسات بت‌پرستی بود، بگیرد.

پس از چندین بار تذکر، سرانجام با اخطار و هشدار شدیدتر پیش آمدند؛
به گونه‌ای که جان رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و حضرت ابوطالب مورد تهدید جدی
قرار گرفت. در چنین موقعیتی ابوطالب با تمام قوا از رسول‌خدا حمایت کرد و گفت:

تو نگران نباش و به دنبال مأموریت الهیات انجام وظیفه کن.
به خدا سوگند! به هر قیمتی (ولو جان من در خطر باشد) دست از حمایت تو برنمیدارم!

ابن ابی الحدید مینویسد: «ابوطالب، کسی است که پیامبر خدا را در دوران کودکی‌اش
کفالت نمود و در بزرگی‌اش او را مورد حمایت قرار داد،
و از شرارت کفار قریش جلوگیری کرد. وی در این راه انواع سختیها و گرفتاریها را
تحمل نمود، و بلاها را با جان و دل خرید، و در یاری و نصرت پیامبر
و تبلیغ آیینش با تمام وجود قیام کرد! آن چنان ایثار نمود که :

«جبرئیل» در هنگام وفات او بر پیامبر نازل شد و خطاب کرد:
دیگر از مکه خارج شو؛ زیرا یاور و کمک تو از دنیا رفته است!»
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
12ـ ابن ابی الحدید، همان، ج 1، ص 29 و ج 14، ص 70

سالروز وفات حضرت ابوطالب،عموی پیامبر اکرم (ص)

محدثین و مورخین «شیعه و سنی» فداکاریهای این رادمرد اسلام را ثبت کرده‌اند،
از آن جمله آورده‌اند که: قریش از ابوطالب میترسیدند و احترامش را نگه میداشتند.
تا او زنده بود، خطر جدی رسول خدا را تهدید نمیکرد،
اما پس از وفات او جسارت و خلافکاریها به حدی رسید که خاک و شکمبه حیوانات را
بر سر و شانه‌های مبارک رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) میریختند!

و در حال نماز و عبادت، به اذیت و آزار او و یارانش میپرداختند؛
تا جایی که رسول خدا فرمود: کفار قریش نتوانستند با وجود عمویم «ابوطالب»
کارهای ناپسند به من انجام دهند، تا این که او وفات کرد.

پس از وفات ابوطالب آن چنان عرصه را بر پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) تنگ کردند
که رسول خدا سال وفات «ابوطالب» و حضرت خدیجه (علیهاالسلام) را که
مدتی بعد از رهایی از شعب ابی طالب رخ داد،
«عام الحزن»، سال غمها و اندوه، نامید….
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
الغدیر، ج 7، ص 376 ـ 373؛
شرح من لا یحضره الفقیه، ج 222؛
تاریخ کامل ابن اثیر، ج 2، ص 91.

26 رجب سالروز در گذشت حضرت ابوطالب عموی گرامی پیامبر اکرم

روایت شده، ابوطالب، امانتدار وصیت ها و آثار انبیاء بود و آن ها را به پیامبر (صلی الله علیه وآله) تحویل داد. پدر پیامبر اسلام، عبدالله بن عبدالمطلب قبل از ولادت ایشان از دنیا رفت و رسول خدا از کودکی تحت سرپرستی جدش عبدالمطلب بود و وقتی که پیامبر (صلی الله علیه وآله) هشت ساله شد عبدالمطلب نیز در سن 102 سالگی از دنیا رفت. عبدالمطلب ابوطالب را برای سرپرستی آن حضرت انتخاب نمود، چون ابوطالب در میان عموهای آن حضرت مهربان تر از دیگران نسبت به ایشان بود. ابوطالب درباره پیامبر (صلی الله علیه وآله) چنان محبت می کرد که درباره هیچ یک از فرزندان خود تا آن درجه ابراز محبت نمی کرد.

ابوطالب به خوبی از پیامبر بزرگوار اسلام حمایت کرد و در مقابل یهود که دشمن سرسخت وی بود و در مقابل برخی از بستگانش و برخی از عرب که نسبت به مقام وی حسد می ورزیدند، ایستادگی کرد و از او پشتیبانی نمود.

در عظمت پشتیبانی او از پیامبر (صلی الله علیه وآله) همین بس که پس از وفات ابوطالب به پیامبر (صلی الله علیه وآله) الهام شد اکنون که یاور و پشتیبان تو از دنیا رفت، از مکه خارج شو.

حمایت او از پیامبر (صلی الله علیه وآله) و اسلام به حدی بود که هرگز نمی توان آن را با علایق و پیوندهای خویشاوندی و تعصبات قبیله ای تفسیر کرد. او کاملا آماده بود از موقعیت خود در میان قوم دست بردارد و در دشمنی با خویشاوندان، مردم شهر و بلکه همه دنیا قرار گیرد و حتی به خاطر پیامبر(صلی الله علیه وآله) از شهر و دیارش تبعید شود در انزوای سیاسی و اجتماعی قرار گیرد. نمونه مهم آن داستان شعب ابی طالب است که وی سه سال آوارگی و زندگی در کنار رسول خدا را به ریاست بر قریش ترجیح داد.

ابوطالب برای حفظ پیامبر اسلام مجبور بود با کفار مکه موافقت نموده و به هم کیشی با ایشان تظاهر نماید، زیرا در غیر این صورت، ابوطالب هم مانند شخص پیامبر(صلی الله علیه وآله) مورد حمله و اذیت و آزار واقع می شد.

در این روز و در سال هفتم هجری هم زمان با فتح قلعه خیبر، جناب جعفر بن ابى طالب عليه السلام برادر امير المؤ منين عليه السلام که به دستور پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله به حبشه هجرت کرده بود، به مدینه بازگشت.1

عبدالله بن جعفر از آغاز جوانی به داشتن اخلاق نیک و ایمان شهرت یافته بود، به گونه ای که در بین مسلمانان از احترام خاصی برخوردار بود. مسلمانان به پاس خدمات شایسته ای که پدر اوتقدیم داشته بود(هجرت به حبشه که چشیدن طعم سختی هاو تلخی های غربت و دوری از وطن را به همراه داشت، دفاع از اسلام و پیامبرصلی الله علیه وآله و شهادت در راه خدا)، وی را مورد اکرام قرار می دادند.عبدالله بن عمر هر وقت عبدالله را می دید،وی را مخاطب قرار می داد و می گفت: السلام علیک یابن ذی الجناحین. (2)

در کتاب معجم رجال الحدیث، درباره جایگاه عبدالله بن جعفر آمده است: جلالت قدر و شان و منزلت عبدالله بن جعفر طیار به قدری روشن است که هرگز نیازی به توضیح ندارد; زیرا از جمله مواردی که دلالت برشان وعلو مقام وی دارد، این است که امیرمؤمنان علیه السلام همیشه تلاش می کرد تا ازکشته شدن عبدالله جلوگیری کند، همان گونه که از حسنین علیهما السلام و محمدبن حنفیه محافظت می نمود. (3)

1.منتخب التواريخ : ص 56. وقايع الايام : ج رجب ، ص 255.

2.ذکرة الخواص، ص 174.

3 - معجم رجال الحدیث، ج 10، ص 143.

24 رجب سالروز درگذشت عمربن عبدالعزیز(اعدل بنی مروان)

برای شناخت این خلیفه و سیاستی که او در جامعه اسلامی در پیش گرفت- صرف نظر از اینکه آیا در کردار خویش انگیزه سیاسی داشته یا دینی- می توان به یک نکته مهم توجه داشت و آن اینکه عمر بن عبد العزیز کوشید تا وضع متعادلی در جامعه ایجاد کرده و حکومت خویش را نه بر پایه فشار و استبداد، بلکه بر اساس این تعادل قرار دهد. سمت اصلی این تعادل توجه داشتن به ارزشهای مقبول در جامعه اسلامی است. رعایت احکام و سنن دینی، حفظ حرمت شخصیتهای محبوب- لااقل برای برخی از گروهها- واداشتن عمال به دست کشیدن از ظلم و اجحاف به مردم و ارائه یک تصویر مذهبی از خلافت خود. به احتمال عمر بن عبد العزیز بر این باور بود که وضع موجود به رعت سبب نابودی امویان خواهد شد و تنها یک اصلاح اساسی است که می تواند اوضاع را به نفع امویان تثبیت کند. به هر روی بهتر است مروری بر برخوردهای او با گروهها داشته باشیم. در اینجا می کوشیم تا این برخورد را در ابعاد مختلفش نشان دهیم.

مواجه با شیعیان، مقدم داشتن عنوان فوق بر عناوین دیگر بدین معنا نیست که عمر بن عبد العزیز تمایل بیشتری به رفتار مناسب با شیعیان داشت. در عین حال گفتنی است که برخی از منابع متمایل به شیعه کوشیده اند تا این تمایل او را احتمالا تا سرحد اعتقاد اصیل او به امام علی (ع) نشان دهند. شاید هم در ذکر این برخوردها قصد آن داشته اند تا نشان دهند خلفای دیگر به حقوقی که عمر بن عبد العزیز برای اهل بیت می شناخته، بی توجهی کرده اند. از جمله اقدامات عمر دوم، حذف سنت زشتی بود که خلفای اموی، از معاویه (1) به بعد، آن را ترویج می کردند و آن دشنام دادن به امام علی (ع) بود که در خطبه ها به صورت رسمی و عمومی صورت می گرفت. گفته شده او نیز در اوان زندگی خویش چنین عملی را انجام می داد. اما پس از چندی متوجه خطای خویش شد و پس از آن همیشه از امام علی (ع) به نیکی یاد می کرد. (2) او با به دست گرفتن خلافت نه تنها خود این سنت را ترک کرد، بلکه به همه عمال خویش نوشت که چنین کاری را ترک نمایند. (3) در هر حال طبق مصادر تاریخی در اینکه عمر بن عبد العزیز چنین کاری را صورت داده تردیدی وجود ندارد. (4) در این باره شاعر شیعی، کثیر عزه، اشعاری در مدح عمر بن عبد العزیز و در حضور او خواند و از جمله گفت:

ولیت فلم تشتم علیا و لم تخف

بریا و لم تتبع مقالة مجرم

تکلمت بالحق المبین و انما

تبین آیات الهدی بالتکلم (5)

کار حکومت را به دست گرفتی و علی را دشنام ندادی، از هیچ چیز نهراسیده و گفتار هیچ مجرمی را در پی نگرفتی. تو آشکارا، به حق سخن گفتی و آیات خدا با این سخن گفتن روشن گردید.

آنچه در برخی از نقلها آمده، نشان می دهد که او بتدریج شناختش در حق امام علی (ع) فزونی یافته است، بخصوص اینکه او در خزائن شام نامه های امام علی (ع) را نیز یافته و آنها را برای مردم ظاهر کرده است. (6) از او نقل شده که می گفت: «ازهد الناس فی الدنیا علی » . (7) در اینکه آیا واقعا جرات ابراز این برخورد را، در حالی که در میان امویان بوده و با کمک آنها بر سر کار آمده، داشته است یا نه، نمی توان قضاوت صریح کرد. هر چند اگر همه نقلها در این باب کنار هم گذاشته شود، احتمال صحت در آن وجود خواهد داشت. این برخوردها در حالی است که ولید بن عبد الملک بر روی منبر در برابر حدیث منزلت از رسول خدا (ص) ، نقل می کرد که به علی (ع) فرمود: منزلت تو نسبت به من، همانند قارون نسبت به موسی است! (8) روایتی دیگر از احترام وی به امام باقر (ع) حکایت می کند. (9)

مورد دیگر مساله باز گرداندن فدک به فاطمیان بود. فدک از جمله غنائمی بود که بدون جنگ به دست آمد و به صورت خالصه رسول الله (ص) شد و حضرت آن را به فاطمه- علیها السلام- دادند. اما بعدها به دلایل واهی از او گرفته شد. بازگرداندن فدک به علویان نشانه ای بر بطلان رای خلفای اول و دوم بود. این در حالی است که عمر بن عبد العزیز خود را پایبند فقهی می کرد که بخش عمده آن سیره خلیفه دوم بود. چنین حرکتی از سوی او توسط بعضی از محققین این گونه تعبیر شده که او چنانکه گفته شده، تابع خلیفه دوم نبوده، بلکه از خود نیز آرایی داشته است. (10) ابن اثیر کوشیده با بی توجهی و حتی ایجاد گمراهی در اینکه فدک در عصر خلفای راشدین در دست چه کسی بوده، انحراف را از زمان معاویه مطرح کند که او فدک را به مروان بن حکم بخشید!در حالی که طبق نقلهای صریح دیگری این عمل از سوی عثمان سر زد. چنان که در آوردن آن از دست اهل بیت از همان ابتدای خلافت خلیفه اول بود. در عین حال ابن اثیر می نویسد: زمانی که عمر بن عبد العزیز بر سر کار آمد، آن را به دست اولاد فاطمه (ع) داد که بعدها باز از آنها گرفته شد، گرچه مامون به آنها بازپس داد. (11)

عنایت او به فرزندان فاطمه (ع) از اخبار دیگری نیز به دست می آید. زمانی به والی خویش در مدینه نوشت تا ده هزار دینار را در بین اولاد علی بن ابی طالب (ع) تقسیم کند. والی در پاسخ نوشت که او در میان قبایل مختلفی فرزند دارد. خلیفه به او نوشت تا پول را در میان اولاد علی (ع) از فاطمه تقسیم کند. (12)

منبع:پایگاه اطلاع رسانی حوزه
1. شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج 4، ص 56

2. سیر اعلام النبلاء، ج 5، ص 117

 3. الکامل فی التاریخ، ج 5، ص 42، در پاورقی کتاب تاریخ الدولة العربیة، از ولهاوزن آمده که یکی از محققان در این مساله تردید کرده، گرچه وجهی برای این تردید ذکر نکرده است. نک: ص 299

 4. نک: شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج 4، ص 56، تاریخ الیعقوبی، ج 2، ص 305، مروج الذهب، ، ج 3، ص 184

 5. ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج 4، ص 147، الاغانی، ج 9، صص 258، 259، تاریخ الیعقوبی، ج 2، ص 305، الکامل فی التاریخ، ج 5، ص 42، شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج 4، ص 59

 6. شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج 6، ص 72

 7. الکامل فی التاریخ، ج 3، ص 401

 8. مختصر تاریخ دمشق، ج 6، ص 278

 9. مختصر تاریخ دمشق، ج 13، صص 78- 77

10. تاریخ الدولة العربیه، ص 287 (و معنی هذا انه لم یکن یتبعهما اتباعا تاما)

 11. الکامل فی التاریخ، ج 2، صص 225- 224 و نک: ج 3، ص 63

 12. مروج الذهب، ج 3، ص 184

با بررسی آیات و روایات و کلمات بزرگان دین ویژگی هائی که می تواند ارزشمندی و خوبی یک معلم را نمایان سازد احصاء نموده ایم که به ترتیب عبارتند از:
1-اخلاص در نیت و عمل: ریشه اساسی اخلاص در نیت و عمل همان تصفیه و تزکیه و پالایش در ون باطن از همه ی آلودگی هاست.
2- تقید به عمل صالح: امام صادق (ع) می فرماید: (کونوا دعاه الناس باعمالکم و لا تکونوا دعاه بالسنتکم)، امام صادق همچنین می فرمایند: اثر تعلیم معلم بدون عمل صالح را به بارانی تشبیه می کند که روی صخره می ریزد و بر روی آن می لغزد و تأثیری ندارد.
3-حسن خلق و فروتنی: امام صادق (ع) فرموده اند: (رأس العلم التواضع)
4-علو همت و عفت نفس: رسول الله فرموده اند: ( الفقها امناء الرسل)
5-عالم به مقتضیات زمان: بچه های ما در هر زمانی موافق آن زمان باید تربیت شوند.
6-توجه به مسولیت معلمی و احساس مسئولیت (احساس بعثت) در همه حالات و زمان ها.
7-ایجاد زمینه برای شکوفائی و رشد تفکر و تعقل و معنویت در متربیان.

در قرآن کریم آمده است (قل هل یستوی الذین یعلمون و الذین لا یعلمون) یعنی بگو آیا کسانی که می دانند با کسانی که نمی دانند یکسانند، مهمترین دعوت انبیاء بسوی علم و دانش بوده به طوری که رسول الله (ص) فرموده اند: (بالتعلیم ارسلت) یعنی من برای تعلیم فرستاده شده ام و باید دانست علم در آیات قرآن به معنی داشتن یک سری اصطلاحات و الفاظ نیست بلکه منظوراز علم آن معرفت و آگاهی خاصی است که انسان را به اطاعت پروردگار و ترس و امید از خدا دعوت می کند. اگر در یک قلب تربیت شده این علم وارد بشود عطرش عالم را می گیرد و همه استعدادها در پرتو آن شکوفا می شود و جامعه به سوی اصلاح و کمال حرکت می نماید. و چنین علمی در پرتو تربیت قرآنی میسر می گردد تربیتی که نورعلم را در وجود انسان جلوه گر می سازد.
برآیند تربیت قرآنی این است که:
1-تربیت یافته گان با تقوا و خدا ترس باشند
2-تربیت یافته گان خادم اسلام و قرآن و مردم باشند.
3-تربیت یافته گان برنامه دار و هدفمند به سوی سعادت جامعه حرکت کنند.
4-تربیت یافته گان موجبات رشد و ارتقاء مقام انسانی را برای مردم فراهم کنند.
5-تربیت یافته گان نه خود و نه دیگران را بنده طاغوت نکنند.
6-تربیت یافته گان نیازهای زمانه و علوم
مربوط به آن را برای خدا فرا گیرند و بکاربندند.