امر به معروف و نهی از منکراز اصلی ترین ارزش های دینی است. به نقل قرآن کریم حضرت ختمی نبوت صلی الله علیه و آله وسلم در کتاب های تورات و انجیل به امر به معروف و نهی کننده از منکر معرفی شد و نیز لقمان به پسرش فرمود: ای پسرک من ! نماز را به پا دار و به کار شایسته فرمان ده و از کار ناشایست نهی کن و بر مصیبت و رنجی که به تو رسیده شکیبا باش که صبر و شکیبایی برخاسته از اراده جدی و تصمیم قاطع در کارهاست.1

امر به معروف هم مثل نماز واجب است. در نهج البلاغه می فرماید: « وَ ما اَعمالُ البِرِّ کُلها وَ الجِهادُ فی سَبیلِ اللهِ عِندَ الامرِ بِالمَعروفِ و النَهیِ عَنِ المُنکَرِ اِلا کَنَفثَة فی بَحرٍ لُجیٍ» یعنی امر به معروف و نهی از منکر ، در مقیاس وسیع و عمومی خود، حتی از جهاد بالاتر است؛ چون پایه دین را محکم می کند. اساس جهاد را امر به معروف و نهی از منکر استوار می کند.2

حسین بن علی علیه السلام در خود فهماند که برای دنیای اسلام در چنین شرایطی، مبارزه با اصل قدرت طاغوتی و اقدام برای نجات انسان ها از سلطه شیطانی و اهریمنی این قدرت، واجب ترین کارهاست.حسین بن علی علیه السلاماگر در مدینه می ماند و احکام الهی را در میان مردم تبلیغ و معارف اهل بیت را بیان می کرد، عده ای را پرورش می داد. ولی وقتی برای انجام کاری به سمت عراق حرکت می کرد ، از همه این کارها باز می ماند، اما همه این وظایف را ، فدای وظیفه مهم تر ، یعنی امر به معروف و نهی از منکر نمود.3

امام حسین علیه السلام امر بر کار پسندیده و بازداری از کار ناپسند را چنان به انجام رساند که هیچ کس این گونه بر این کار فرمان نیافته است؛ آن سان که او بر چهره قاتل خویش لبخند زد و به گاه کشته شدنش او را پند داد و از این کار باز داشت. و شگفت تر آنکه سر بریده آن حضرت راهب نصرانی را پند و اندرز داد و او را به سوی حقیقت و راستی رهنمون شد.4

گرد آوری شده توسط نویسنده وبلاگ

1.مفاتیح الحیاة،جوادی عاملی،عبدالله،قم:اسراء،1391،ص510

2.واجب فراموش شده(راهبرد های مقام معظم رهبری در زمینه امر به معروف و نهی از منکر)،خادمی،حسین،محمودخانی،حمیدرضا، تهران:خیزش نو1393،ص14

3. همان،ص15

4.حسین علیه السلام این گونه بود، شوشتر،جعفر، قم: آل علی علیه السلام،چاپ دوازدهم،1391،ص81

مرتبه عالی خوشنودی و رضا آن است که انسان به حدی برسد که احساس درد و رنج نکند تا وقتی که مساله دردناکی پیش آمد دردش را احساس نکند. جراحت بر او وارد شود و او رنجش را نیابد.

این مرتبه از معانی عالم معنی است و شاهد و نظیرش در عالم ماده، حال مردان جنگجویی است که در حال خوف یا غضب جراحات هولناک می بینند، ولی تا خونش را نبینند نه جراحت را احساس می کنند نه دردش را.

همینطور کسی که با عجله در پی کاری حرکت می کند ، گاهی خار به پایش می رود ولی چون قلبش مشغول است احساس درد نمی کند، چون وقتی قلب مشغول و غرغه در چیزی شد غیر آن را درک نمی کند.

عاشق نیز اصابت درد را درک نمی کند، خصوصا اگر درد از جانب محبوب باشد ،چون محبت تمام وجودش را فرا گرفته است.1

همانا حسین علیه السلام فراز ترین درجات خوشنودی و رضا را دارا بود.

آنگاه که آن حضرت از مکه در آمد فرمود:

“گویا می بینم که درندگان بیابان ها، میان سرزمین نوادیس و کربلا اندام های پیکرم را تکه تکه می کنند و شکم های گرسنه خود را سیر و انباشته می سازند. از سرنوشت گریزی نیست. خوشنودی ما خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در خوشنودی خداست. بر بلایی که خدا بر ما می فرستند شکیب می ورزیم و خداوند پاداششکیبایان را بر ما ارزانی می دارد…".

پس به راستی  حسین علیه السلام از تکه تکه شدن بند بند پیکرش که به سبب زخمی شدن و یا لگد مال شدن که سخت ترین و سهمگین ترین مصیبت هااست خوشنود است و خم به ابرو نمی آورد.

گرد آوری شده توسط نویسنده وبلاگ

 1.      اخلاق، شبر،سید عبدالله،مترجم:جباران،محمد رضا،قم:هجرت،1374، ص369

2.      حسین علیه السلام این گونه بود، شوشتر،جعفر، قم: آل علی علیه السلام،چاپ دوازدهم،1391،ص86

همیشه در وجود انسان بین انگیزه دین و انگیزه هوس آتش جنگ برافروخته است. جنگی در نهایت شدت؛ و میدان این معرکه قلب مومن است.

یاور انگیزه دین فرشتگانی هستند که حزب خدا را یاری می دهند ، و یاور انگیزه شهوت و هوی شیاطینی که دشمنان خدا را کمک می کنند.

و صبر عبارت است از ثبات انگیزه دین در مقابل انگیزه شهوت.

صبر بر دو قسم است:

1.      صبر بدنی، مثل مشقت ها به وسیله بدن و ثبات در مقابل آنها، این صبر با عمل تحقق می یابد چون قیام به عبادات مشکل و یا با تحمل مثل صبر بر حملات شدید و امراض بزرگ و جراحات هولناک.

2.      صبر نفسی، که عبارت است از خود داری در بر آوردن خواهش های نفس و درخواست های هوی.1

در بردباری امام حسین علیه السلام همین بس که ضربه های شمشیر های فرو نشسته بر پیکرش و زخم های درد آور، او را بر آن نداشت که دشمنانش را نفرین کند و تنها زمانی دشمنانش را نفرین نمود که به آن حضرت زخم زبان زدند؛ تا آنجا که چون یکی از شمشیرزنان به نام"مالک بن بسر” بر آن حضرت ضربه شمشیری فرود آورد ناسزا نیز گفت و حسین علیه السلام از ضربه ستمگرانه شمشیرش چشم پوشید ولی در برابر ناسزا گویی مالک بن بسر نفرینش نمود که این نفرین گویی با بردباری آن حضرت ناسازگاری ندارد؛ چرا که تحمل خوار شدن در برابر دیگران، ذلت و فرومایگی نفس است و نه بردباری. از این روی امام حسین علیه السلام فرموده است:” اَلمَوتُ خَیرٌ مِن رُکُوبِ الغارِ؛ مرگ بهتر از پذیرفتن زندگی ننگ آمیز است."2

گرد آوری شده توسط نویسنده وبلاگ

1.اخلاق، شبر،سید عبدالله،مترجم:جباران،محمد رضا،قم:هجرت،1374، صص357_358

2. حسین علیه السلام این گونه بود، شوشتر،جعفر، قم: آل علی علیه السلام،چاپ دوازدهم،1391،ص88

در فرازی از زیارت جامعه آمده است “وجاهدتم فی الله حق جهاده؛ و شما در راه خدا به شایستگی پیکار نمودید.” و نیز در فرازی از زیارت امام حسین علیه السلام تنها درباره آن حضرت آمده است:"اشهد انک جاهدت فی الله حق جهاده؛ گواهی می دهم که به شایستگی پیکار نمودی.”

آری!

امام حسین علیه السلام به گونه ای ویژه در راه خدا به نبرد می پرداخت و از این روی خداوند به او فرمان داد که پیکاری ویژه را بر پا کند که هیچ کس پیش از او به چنین پیکاری فرمان نیافته بود و ویژگی های پیکار او چند چیز بود:

نخست آنکه از شرایط وجوب جهاد و پیکار در راه خدا آن است که در برابر هر جهادگر مسلمان ، بیش از ده ستیزه جوی کافرنباشد که اگر بیش از این بود جهاد واجب نمی شود. پس از این حکم، خداوند دید که مسلمانان ناتوانند؛ پس بر آنان آسان گرفت و هر جهادگر مسلمان را در برابر دو ستیزه جوی کافر ، بر انجام جهاد مکلف نمود، ولی حسین علیه السلام در حالی به جهاد پرداخت که در برابر هر یک از یارانش ده ها جنگجو قرار داشت و خداوند در حالی نبرد و شهادت را بر او واجب ساخت که دشمنانش سی هزار جنگاور و یا بیش از این بودند.

دوم آنکه جهاد بر خردسالان و سالخوردگان واجب نیست در حالی که در حماسه کربلا هم بر خردسالی همچون قاسم و ابن عجوز و عبدالله بن حسن که از آن دو نیز خردسال تر بود جهاد واجب شد و هم بر سالخوردگانی سپید موی هچون حبیب بن مظاهر .

سوم آنکه در جهاد چنین مقرر شده که جهادگر به شهادت خویش یقین نداشته باشد در حالیکه حسین علیه السلام یقین داشت که جانش را از دست خواهد داد ، همانگونه که خود به یارانش فرمود:"گواهی می دهم که بی گمان همگی شما به شهادت خواهید رسید و هیچ کس جز فرزندم علی علیه السلام از این نبرد جان سالم به در نخواهد برد.1

گرد آوری شده توسط نویسنده وبلاگ

1.حسین علیه السلام این گونه بود، شوشتر،جعفر، قم: آل علی علیه السلام،چاپ دوازدهم،1391،ص76

نماز یادآوری خداوند است . کسی که خدا را به یاد آورد، با او هم نشین می شود .

نماز به عنوان فرمان مهم الهی، دارای تنوع بسیاری است و علت آن روحیه تنوع طلبی انسان است.انسان ها از تکرار و یکنواختی خسته و نسبت به آن بی رغبت می شوند. در نماز به این نیاز انسان توجه شده است.

عبادت در برخی از ادیان فقط ایستاده است. در بعضی فقط به صورت نشسته انجام می شود و در برخی دیگر فقط در حال سجده می باشد.

اما نماز در اسلام، در هیچ شرایطی از انسان ساقط نمی شود. ایستاده، نشسته، خوابیده؛ حتی اگر باز توانایی نداشت با اشاره باید خوانده شود.1

در فرازی از زیارت جامعه درباره پیشوایان پاک آمده است: «واقمتم الصلوه …؛ و شما نماز گزاردید.»

و همچنین در زیارت امام حسین علیه السلام که ویژه آن حضرت است آمده است: «واقمت الصلوه …؛ و تو نماز گزاردی.» حسین علیه السلام در روز عاشورا نمازی گزارد که تنها ویيه اوست. او در آن روز حماسه ساز چهار گونه نماز گزارد:

نماز نخست:

نماز وداع بود که شب پیش از شهادتش و آنگاه که از یزیدیان مهلت خواسته بود بر پا داشت.

نماز دوم:

نماز خوفی بود که در ظهر سوزان عاشورا و در زیر باران تیرها با تنی چند از یاران وفادارش بر پا داشت . نماز امام حسین علیه السلام در ظهر عاشورا شکسته بود ولی یارانش از نماز شکسته نیز کوتاه تر نماز گزاردند؛ چرا که در میانه نماز تیر بر پیکرشان فرو نشست و جانشان را به ملکوت برد.

نماز سوم:

جان نماز امام حسین علیه السلام بود که رمز و راز و کردار و گفتار و چگونگی آن در کتاب الصلوه آمده است.

نماز چهارم:

 امام حسین علیه السلام در روز عاشورا نمازی گزارد که تکبیر و قرائت و قیام و رکوع و سجود و تشهد و سلامش ویژه بود. نمازی که تکبیرش را به هنگام فرود آمدن از اسب خویش سر داد و قیامش را آنگاه که پس از افتادن بر خاک، دوباره به پا خواست انجام داد و آن هنگام که از درد زخم های فرو نشسته در تنش فرو می افتاد رکوع گزارد و در قنوتش چنین نجوا نمود:

«ای خدای فرازمند و پر شکوه؛ سخت کیفر{بر ستمگران} ؛  …

و سجده آن نماز  بی همتا با نهادن چهره خونین خویش بر خاک سوزان کربلا انجام شد و تشهد و سلام آن نماز با برون آمدن جان پاک آن سالار شهیدان از بدنش به انجام رسید و در پی آن نماز ذکرهایی را زمزمه نمود و سر بریده اش سوره کهف را بر فراز نیزه تلاوت نمود که به گوش همگان رسید.2

 گرد آوری شده توسط نویسنده وبلاگ

1.      خدایا چگونه شاد باشم؟، خدایی،زبیده،قم:نگاران نور،1388، ص100

2.      حسین علیه السلام این گونه بود، شوشتر،جعفر، قم: آل علی علیه السلام،چاپ دوازدهم،1391،ص73

انسان همیشه باید متذکرالله و به یاد خدا باشد و هیچگاه مسئولیت و بندگی خویش را در برابر پروردگار متعال فراموش نکند، زیرا هرکس خدا را فراموش کن خود را فراموش کرده و از خود بیگانه شده و در وادی غفلت سرگردان خواهد شد.1

ذکر به معنای یاد کردن، دعا و نماز آمده است. اندیشمندان اسلامی می گویند: وقتی انسان از یک واقعیتی غافل می شود و به وسیله ای از او رفع غفلت می گردد. آن وسیله را ذکر گویند که با تلقین و تقلید و القا فرق دارد.

مثلا ما به این نتیجه می رسیم که جهان را خالقی است که دارای علم،حلم،حکمت، قدرت و جامع جمیع کمالات و زیبایی ها است.

و از طرفی تشنگی خویش را در رابطه با کمال جویی و گرایش به خوبی ها و فضایل به صورت فطری درک می کنیم.سپس با اطلاعاتی که از عالم داریم، به این نتیجه می رسیم که تنها تامین کننده نیازهای نوع انسان که به او عزت، لذت ، اطمینان و نشاط می دهد، خالق هستی (الله) است. لذا بنابر نیاز درونی و فطری بر کرنش و استعانت به پیشگاهش رو نموده و گفت و گو می کنیم که: «ای خدای عزیز! تو ارحم الراحمینی، تو مالک یوم الدینی، تو هدایتگر و بی همتایی …»2

همه حالت ها و کردارها و گفتارها و همه حرکات و سکنات امام حسین علیه السلام از عصر تاسوعا تا عصر عاشورا ذکر و یاد خدا بود و پیوسته میثاق خویش را با خداوند به یاد می آورد و با خدای خویش تجدید پیمان می نمود و بر اثر این یادآوری میثاق خداوند همه نیازهای بشری و جسمی خویش را وا نهاد و حتی غذایی نخورد تا آن هنگام که جان خویش را که امانت الهی بود به او بازگرداند و تا آنگاه که زبان حضرت تر بود و یارای سخن گفتن داشت ، پیوسته به ذکر خدا مشغول بود.3

ما انسان ها گاهی در اثر مشغله های روز مره از ذکر خدا غافل می شویم و پس از مدت ها نسیان و فراموشی که بر ما عارض شده، متوجه خدا می شویم. اما اباعبدالله الحسین علیه السلام در آن لحظات دشوار لحظه ای از ذکر خدا غافل نبودند ما نیز با الگوگیری از این بزرگوار باید سعی کنیم ذهن و فکر خود را همواره به یاد خدا متوجه سازیم و لحظه ای غفلت نکنیم.

 گرد آوری شده توسط نویسنده وبلاگ

1.نقطه های آغاز اخلاق عملی،آیت الله مهدوی کنی، فرهنگ اسلامی،1380،ص67

2.خدایا چگونه شاد باشم؟، خدایی،زبیده،قم:نگاران نور،1388، ص93

3.حسین علیه السلام این گونه بود، شوشتر،جعفر، قم: آل علی علیه السلام،چاپ دوازدهم،1391،ص85

امام حسین علیه السلام هم بر خویشتن غیرت می ورزید و هم بر خاندان خویش.

درباره غیرت ورزی بر خویش، سخنان و اشعار ستم ستیز و غیرت ورزانه و کارهایی که نشان از غیرت آن حضرت دارد زبانزد و بسیار است. ولی حادثه ای که دل را بیشتر جریحه دار می سازد از این قرار است:

آنگاه که امام حسین علیه السلام یورش بی شرمانه دشمن را به خیمه ها دید و شماتت آنان را شنید غیرت ورزی آن حضرت بر خانواده اش ، نگذاشت که بر زمین آرام گیرد؛ از روی زمین برخاست و به مبارزه پرداخت، ولی زخم های فرونشسته بر پیکرش، او را از مبارزه بازداشت و بر زمین نشست و در حالیکه جامه خزی بر دوش داشت دژخیمان حلقه را بر او تنگ تر کردند و چنان ضرباتی بر پیکرش فرونشاندن که از نشستن هم ناتوان شد ولی از آن روی که دشمنان او را بر زمین فرو افتاده اش نبینند و شماتتش نکنند افتان و خیزان به ستیزه می پرداخت.

اما درباره غیرت ورزی آن حضرت درباره خانواده اش باید گفت: که ایشان گودالی عمیق گرداگرد خیمه ها حفر کرد و آتشی شعله ور در آن برافروخت تا دژخیمان نتوانند بر خیمه ها یورش برند و به دشمنان چنین بانگ داشت :” اُقصُدونی بنفسی و اترکوا حرمی؛ بر من یورش آرید و خانواده ام را وا رهید”

گرد آوری شده توسط نویسنده وبلاگ

1.حسین علیه السلام این گونه بود، شوشتر،جعفر، قم: آل علی علیه السلام،چاپ دوازدهم،1391،ص89