نزديك غروب آفتاب كه مي شد، مردم دمشق ، دست كودكان خويش را مي گرفتند و به تماشاي بچه هاي امام حسين (ع ) مي آمدند. و پس از آن راهي خانه مي گشتند. روزي رقيه با ديدگان حسرت بار به آن جمع نگاه كرد. ناله اي دردناك از دل برآورد و روي به عمه اش زينب (س ) نمود و گفت : اي عمه ! اينها به كجا مي روند؟ حضرت زينب (س ) فرمود: اي نور چشمم ! اينها رهسپار خانه و كاشانه خود هستند. رقيه گفت : عمه جان ! مگر ما خانه نداريم ؟! زينب (س ) فرمود: نه ! ما در اينجا غريبيم و خانه نداريم . خانه ما در مدينه است . با شنيدن اين سخن صداي ناله و گريه رقيه بلند شد و فرياد زد: ((واغربتاه ، واذلتاه ، و اكربتاه )) اه از غريبي ، واي از محنت و زاري ما(1)

منبع: عباس عزیزی،کتاب:دویست داستان از فضایل ، مصایب و کرامات حضرت زینب (ع)، چاپ چهارم،1381 ،ص130

(1)داستان غم انگيز حضرت رقيه ص 40

نقل شده است كه وقتي اسيران وارد شام شدند، مردم به تماشاي آنها رفتند. بانويي هاشمي به نام حميده بوده كه پسرش (سعد) و كنيزش (رميثه ) جهت تماشا از خانه بيرون رفته بودند، وقتي كه سعد و رميثه از قضايا آگاه شدند برگشته و به ناله و سوگواري پرداختند، حميده سراسيمه نزد آنها دويد، شنيد پسرش مي گويد: با خدايا، چگونه بنالم و نگويم با اينكه سر مبارك امامم را بر نيزه دشمن ديدم و رميثه مي گويد: چگونه نگويم در حالي كه بانوان سلطان حجاز بر شتران بي جهاز، با ناله ((واحيناه ، واغربتا)) هم آواز ديدم !

حميده از شنيدن اين كلمات نقش بر زمين شد و از هوش رفت ، وقتي كه به خود آمد با سر و پاي برهنه ، از خانه بيرون شد، چشمش ‍ به زينب كبري افتاد خود را بر زمين زد و فرياد بر آورد: اي دختر علي مرتضي ! كاش كور شده بودم و تو را اسير نمي ديدم . برادرت كجاست كه تو را با اين وضع به شام آوردند؟ آن بانو با چشم گريان اشاره كرد به سر منور امام حسين كه بالاي نيزه بود.

وقتي حميده سر منور امام حسين (ع ) را ديد چنان فرياد و ((واحسيناه )) از دل پر درد بر آورد كه از هوش رفت تا تماشاچيان دورش را گرفتند! سعد و رميثه موي كنان بالاي سرش ‍ آمده و خروش برآوردند: حميده از دنيا رفت . سعد و رميثه نيز قالب تهي كرده و هر سه به خدمت آقاي شان حسين رسيدند.

منبع: عباس عزیزی،کتاب:دویست داستان از فضایل ، مصایب و کرامات حضرت زینب (ع)، چاپ چهارم،1381 ،ص129

امام سجاد (ع ) فرمود: هنگامي كه ما را در خرابه شام قرار دادند، در آنجا انواع رنجها را بر ما روا داشتند. روزي ديدم عمه ام ، حضرت زينب (س )، ديگي بر روي آتش نهاده است ، گفتم : عمه جان اين ديگ چيست ؟ فرمود: كودكان گرسنه اند، خواستم به آنها وانمود نمايم كه برايشان غذا مي پزم و بدين وسيله آنان را خاموش سازم !

و نيز نقل شده است : آنها مكر آب و نان از حضرت زينب (س ) طلب مي كردند، حتي بعضي از زنان شام ترحم كرده براي آنها آب و غذا مي آوردند(1)

(1)رياحين الشريعة ج 3 ص 191

منبع: عباس عزیزی،کتاب:دویست داستان از فضایل ، مصایب و کرامات حضرت زینب (ع)، چاپ چهارم،1381 ،ص128

زن يزيد كه سالهاي پيش در خانه عبدالله بن جعفر زير دست عليا مخدره زينب (س ) كاملا تربيت شده بود، روزگار او را به شام خراب انداخته و از جايي خبر ندارد. يك وقت بر سر زبانها افتاد كه جماعتي از اسيران خارجي به شام آمده اند. اين زن از يزيد درخواست كرد به ديدار آنها برود يزيد گفت شب برو.

چون شب فرا رسيد، فرمان كرد تا كرسيي در خانه نصب كردند. بر كرسي قرار گرفت و حال رقت بار آن اسيران او را كاملا متاءثر گردانيد سؤ ال كرد: بزرگ شما كيست ؟ عليا مخدره را نشان دادند. گفت : اي زن اسير، شما از اهل كدام دياريد؟ فرمود: از اهل مدينه . آن زد گفت عرب همه شهرها را مدينه گويد؛ شما از كدام مدينه هستيد؟ فرمود: از مدينه رسول خدا (ص ) آن زن از كرسي فرود آمد و به روي خاك نشست . علي مخدره سبب سؤ ال كرد، گفت : به پاس احترام مدينه رسول خدا (ص ) اي زن اسير، تو را به خدا قسم مي دهم آيا هيچ در محله بني هاشم آمد و شد داشته اي ؟ عليا مخدره فرمود: من در محله بني هاشم بزرگ شده ام . آن زن گفت : اي زن اسير، قلب مرا مضطرب كردي . تو را به خدا قسم مي دهم ، آيا هيچ در خانه آقايم اميرالمؤ منين (ع ) عبور نموده و هيچ بي بي من عليا مخدره زينب (س ) را زيارت كرده اي ؟ حضرت زينب (س ) ديگر نتوانست خودداري بنمايد، صداي شيون او بلند شد فرمود: حق داري زينب را نمي شناسي ، من زينبم !

زينب بزرگ (س ) فرمود: از زن ، از حسين پرسش مي كني ؟! اين سر كه در خانه يزيد منصوب است از آن حسين است . آن زن از استماع اين كلمات دنيا در نظرش تيره و تار گرديد و آتش در دلش ‍ افتاد. مانند شخص ديوانه ، نعره زنان ، بي حجاب ، با گيسوان پريشان ، سر و پاي برهنه به بارگاه يزيد دويد. فرياد زد: اي پسر معاويه ((راءس ابن بنت رسول الله منصوب علي باب داري ))؛ سر پسر دختر پيغمبر (ص ) را در خانه من نصب كرده اي با اينكه وديعه رسول خداست ، ((واحسيناه ، واغريباه ، وامظلوماه ، واقتيل اولاد الادعياء، والله يعز علي رسول الله و علي اميرالمؤ منين )).

يزيد يك باره دست و پاي خود را گم كرد، ديد فرزندان و غلامان و حتي عيالات او بر او شوريدند. از آن پس چنان دنيا بر او تنگ شد و زندگي بر او ناگوار افتاد كه مي رفت در خانه تاريك و لطمه به صورت مي زد و مي گفت : ((ما لي و لحسين بن علي )). لذا چاره اي جز اين نديد كه خط سير خود را نسبت به اهل بيت عوض ‍ كند، لذا به عيال خود گفت : برو آنان را از خرابه به منزلي نيكو ببر. آن زن به سرعت ، با چشم گريان شيون كنان ، آمد زير بغل عليا مخدره زينب (س ) را گرفت و گفت : اي سيده من ، كاش از هر دو چشم كور مي شدم و تو را به اين حال نمي ديدم . اهل بيت (ع ) را برداشت و به خانه برد و فرياد كشيد: اي زنان مروانيه ، اي بنات سفيانيه ، مبادا ديگر خنده كنيد! مبادا ديگر شادي بكنيد! به خدا قسم اينها خارجي نيستند، اين جماعت اسيران ذريه رسول خدا و فرزندان فاطمه زهرا و علي مرتضي علي (ع ) و آل يس و طه مي باشند.(1)

(1)رياحين الشريعة ، ج 3 ص 191.

منبع: عباس عزیزی،کتاب:دویست داستان از فضایل ، مصایب و کرامات حضرت زینب (ع)، چاپ چهارم،1381 ،ص127

نيز در بحر المصائب مي خوانيم : يك روز زني طبقي از طعام آورد و در نزد عليا مخدره گذارد. آن عليا مخدره فرمود: اين چه طعامي است ؟ مگر نمي داني كه صدقه بر ما حرام است ؟ عرض كرد: اي زن اسير، به خدا قسم صدقه نيست ، بلكه نذري است كه بر من لازم است و براي هر غريب و اسير مي برم . حضرت زينب (س ) فرمود اين عهد و نذر چيست ؟ عرض كرد: من در ايام كودكي در مدينه رسول خدا (ص ) بودم و در آنجا به مرضي دچار شدم كه اطبا از معالجه آن عاجز آمدند. چون پدر و مادرم از دوستان اهل بيت بودند براي استشفا مرا به دارالشفاي اميرالمؤ منين (ع ) بردند و از بتول عذرا فاطمه زهرا(س ) طلب شفا نمودند. در آن حال حضرت حسين (ع ) نمودار شد. اميرالمؤ منين (ع ) فرمود: اي فرزند، دست بر سر اين دختر بگذار و از خداوند شفاي اين دختر را بخواه ! پس ‍ دست بر سر من گذاشت و من در همان حال شفا يافتم و از بركت مولايم حسين (ع ) تاكنون مرضي در خود نيافتم . پس از آن ، گردش ‍ ليل و نهار مرا به اين ديار افكند و از ملاقات مواليان خود محروم ساخت . لذا بر خود لازم كردم و نذر نمودم كه هر گاه اسير و غريبي را ببينم ، چندان كه مرا ممكن مي شود براي سلامتي آقايم حسين (ع ) به آنها احسان كنم ، باشد كه يك مرتبه ديگر به زيارت ايشان نايل بشوم و جمال ايشان را زيارت كنم .

آن زن چون سخن را بدين جا رسانيد، عليا مخدره زينب (س ) صيحه از دل بر كشيد و فرمود: يا امة الله ، همين قدر بدان كه نذرت تمام و كارت به انجام رسيد و از حالت انتظار بيرون آمدي . همانا من زينب دختر اميرالمؤ منينم و اين اسيران ، اهل بيت رسول خداوند مبين هستند و اين هم سر حسين (ع ) است كه بر در خانه يزيد منصوب است .

آن زن صالحه از شنيدن اين كلام جانسوز، فرياد ناله بر آورد و مدتي از خود بيخود شد. چون به هوش آمد خود را بر روي دست و پاي ايشان انداخت و همي بوسيد و خروشيد و ناله ((واسيداه ، وااماماه و واغريباه )) به گنبد دوار رسانيد و چنان شور و آشوب بر آورد كه گفتي واقعه كربلا نمودار شده است . سپس در بقيه عمر خود از ناله و گريه بر حضرت سيدالشهداء (ع ) ساكت نشد تا به جوار حق پيوست (1)

(1)رياحين الشريعة ج 3 ص 188.

منبع: عباس عزیزی،کتاب:دویست داستان از فضایل ، مصایب و کرامات حضرت زینب (ع)، چاپ چهارم،1381 ،ص126

از بحر المصائب نقل مي كنند كه در خرابه شام هيجده صغير و صغيره در ميان اسيران بود كه به آلام و اسقام مبتلا، و هر بامداد و شامگاه از جناب زينب (س ) آب و نان طلب مي كردند و از گرسنگي و تشنگي شكايت مي نمودند.

يك روز يكي از اطفال طلب آب نمود. زني از اهل شام فورا جام آبي حاضر نمود و به عليا مخدره زينب (س ) عرض كرد: اي اسير، تو را به خدا قسم مي دهم كه رخصت فرمايي من اين طفل را به دست خويش آب دهم ، ((لاءن رعاية الايتام يوجب قضاء الحوائج و حصول المرام )) شايد خداي تعالي حاجت مرا بر آورد.

عليا مخدره فرمود: حاجت تو چيست و مطلوب تو كيست ؟

عرض كرد: من از خدمتكاران فاطمه زهرا (س ) بودم ، انقلاب روزگار به اين ديارم افكند. مدتي دراز است كه از اهل بيت اطهار (ع ) خبري ندارم و بسيار مشتاقم كه يك مرتبه ديگر خدمت خاتون خود عليا مخدره زينب (س ) برسم و مولاي خود امام حسين (ع ) را زيارت كنم .شايد خداوند متعال به دعاي اين طفل حاجت مرا بر آورد و بار ديگر ديده مرا به جمال ايشان روشن بفرمايد و بقيه عمر را به خدمت ايشان سپري كنم .

زينب (س ) چون اين سخن را شنيد ناله از دل و آه سرد از سينه بر كشيد و گفت : اي امة الله ، حاجت تو برآورده شد. من دختر اميرالمؤ منينم ، و اين نيز سر حسين است كه بر درب خانه يزيد آويخته است .

آن زن با شنيدن اين مطلب ، همانند شخص صاعقه زده مدتي خيره خيره به عليا مخدره زينب نظر كرد و سپس ناگهان نعره اي زد و بي هوش بر روي زمين بيفتاد. چون به هوش آمد چنان نعره ((واحسيناه ، واسيداه ، وا اماماه ، واغريباه ، واقتيل اولاد علي )) از جگر بر كشيد كه آسمان و زمين را منقلب كرد.(1)

منبع: عباس عزیزی،کتاب:دویست داستان از فضایل ، مصایب و کرامات حضرت زینب (ع)، چاپ چهارم،1381 ،ص125

(1)ستاره درخشان شام ، ص 166 و 167.

آیا قیام امام حسین علیه السلام و فرهنگ عاشورا، می تواند دلیلی بر بطلان نظریه جدایی دین از سیاست (سکولاریسم) باشد؟

پاسخ اجمالی - تفصیلی

اولین نکته کلیدی در پاسخ به این سوال - که در بحث «دین و سیاست » نقش بسیار مهمی ایفا می نماید و راه گشای بسیاری از شبهات و ابهامات موجود است - تعریف دقیق دو متغیر دین و سیاست است . به عبارت دیگر قبل از هر گونه قضاوت و داوری علمی ابتدا لازم است مشخص شود که وقتی از رابطه سلبی (رد) یا ایجابی (اثبات) میان دین و سیاست بحث میشود؛ کدام دین و سیاست با چه ویژگی هایی مد نظر است ؛ آن گاه به ارائه دلایل در جهت نفی رابطه یا اثبات آن پرداخت.

دومین نکته اینکه برای دو واژه دین و سیاست تعاریف و گونه های متعدد ارائه شده است.
اندیشمندان علوم مختلف بانگرش ها ورویكردهای اخلاقی، تاريخی، روان شناختی، جامعه شناختی، فلسفی و زيبا شناختی تعاریف متعدد و گوناگونی از دین ارائه نموده اند. با توجه به موانع و نارسائیهای چنین تعاریفی، ارائه تعریفی مشترک و مورد قبول همگان از دین ممکن نمی باشد. و از سوی دیگر به دلیل مصادیق گوناگونی که مفهوم دین دارد ؛ نمی توان به طور مطلق از چگونگی رابطه دین و سیاست سخن گفت ؛ زیرا مصادیق مختلف مفهوم دین - صرف نظر از جنبه حقانیت هر یک از آن ها- تفاوت های زیادی با یکدیگر دارند. در نتیجه ٬ صدور هر گونه حکم کلی درباره چگونگی رابطه دین و سیاست به نحوی عام ناممکن است ؛ چرا که از حیث نظری ممکن است یکی از مصداق های مفهوم دین با سیاست رابطه خاصی داشته باشد ٬ ولی مصداق دیگر آن مفهوم ٬ با سیاست چنان رابطه ای نداشته باشد.

سومین نکته اینکه از دیدگاه اندیشمندان مسلمان در تعریف دین - گذشته از آنکه ارائه هرگونه تعریفی از دین ٬ باید بدون پیشداوری ٬ اعمال سلایق ٬ و آرای نویسندگان مغرب زمین باشد؛ لازم است به منابع دینی و کسی که دین را نازل کرده است رجوع کنیم . در این صورت نه تنها ارائه تعریفی مشخص با ویژگی های معین از دین امکان پذیر بوده و امکان بررسی رابطه آن را با موضوعاتی نظیر؛ سیاست ٬ عقلانیت ٬ حقوق بشر و… را محقق می سازد. بلکه باعث تمایز دین حق و الهی از ادیان باطل نیز می شود. از دیدگاه اندیشمندان مسلمان برخلاف متفکران غربی ٬ دین با سه ویژگی حقانیت ٬ جامعیت و توجه به درون مایه های آن تعریف می شود. [در اين رویکرد برای شناخت قلمرو دین، به متون ديني مراجعه می شود وخود دين به ما مي گويد که در چه زمينه هايي از هدايت انسان ها سخن گفته است و قلمرو آن چه عرصه هايي را شامل مي شود بر خلاف رویکرد برون دینی، که از بيرون به دين نگريسته مي شود تا اهداف و قلمرو آن مشخص شود بدون اينكه به كتاب و سنت مراجعه شود. افراد قبل از رجوع به متون ديني بايد انتظارات خود را مشخص کنند و پس از تعيين نيازهاي اصلي و فرعي خود به سراغ دين بروند. به تعيين حدود و قلمرو آن بپردازند.]

چهارمین نکته بنابراین دین (اسلام) را در : « مجموعه احكام، عقايد و ارزش‌هايى است كه توسط خداوند براى هدايت بشر و تأمين سعادت دنيا و آخرت بشر تعيين گرديده و بوسيله پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله) و ائمه اطهار(عليهم السلام) به مردم ابلاغ و براى آنان تبيين گرديده و يا به حكم قطعى عقل كشف شده است.» تعریف کرد. بنابراین بر خلاف تصور برخی، دین مجموعه اى از اندرزها، نصایح و یا مسائل مربوط به زندگى شخصى و خصوصى نیست، بلکه دین از دیدگاه شیعه، مجموعه اى از قوانین حیات و برنامه فراگیرى است که تمام زندگى انسان ها ـ مخصوصاً مسائل اجتماعى ـ را در بر مى گیرد.

پنجمین نکته اینکه هر چند «سياست» در اصطلاح عرفى، داراى بار منفى بوده و توأم با حيله‌گرى، حقه‌بازى، نيرنگ و فريب است. اما بايد توجه داشت كه مراد ما از سياست، چنين سياستى نيست و روشن است كه چنين سياستى داخل در دين و جزء دين نمى‌باشد. منظور ما از سياست، «آيين كشور دارى» است و به تعبير دقيق‌تر، سياست در اين بحث به معناى «اداره امور جامعه به صورتى است كه مصالح جامعه - اعم از مادى و معنوى ـ را تأمين كند. [از منظر امام خمینی ره، سياست ـ در اصطلاح عامش ـ بر سه نوع است: 1. «سياست شيطانى» كه در آن خدعه، نيرنگ، دروغ و استفاده از هر وسيله ممكن در جهت دستيابى به هدف، مجاز شمرده مى‌شود. 2.«سياست حيوانى» كه طى آن، حاكم صرفاً در جهت تحقق نيازهاى مادى جامعه و البتّه به دور از ابزار شيطانى، تلاش مى‌كند. 3. «سياست اسلامى» كه در آن به دو بعد مادى و معنوى انسان توجه شده، تلاش مى‌شود هر دو بعد انسان شكوفا گردد (ر.ك: صحيفه نور/ ج 13/ ص 218 و ج 4/ ص 21). بنابراين «سياست در تفكر دينى» عبارت است از امامت و رهبرى جامعه بر اساس مصالح مادى و معنوى.]

ششمین نکته اینکه رویکرد درون دینی به منابع و متون اصیل اسلامی و بررسی آموزه های اسلام نشان می دهد:
1- جامعیت دین اسلام ٬ مقتضی دخالت آن در سیاست است.
2- اجرای بسیاری از احکام اسلامی ٬ منوط به حکومت دینی است .
3- سیره عملی پیامبر اکرم (ص) ٬ پیامبران گذشته و امامان معصوم (ع) حاکی از آمیختگی دین و سیاست می باشد.
4- دین مبین اسلام درباره ویژگی های حکومت ٬ حاکم ٬ و وظایف و کارکردهای نظام سیاسی دارای نظر است.
5- در قرآن و سنت مبانی تشریعی و فقهی دخالت دین در سیاست وجود دارد.

صفحات: 1· 2