معنای لغوی ایمان:
الْأَمْنُ‏: ضد الخوف، و الفعل منه: أَمِنَ‏ يَأْمَنُ‏ أَمْناً. و الْمَأْمَنُ‏: موضع الأمن. و الْأَمَنَةُ من الأمن

و الْإِيمَانُ‏: التصديق نفسه، و قوله تعالى: وَ ما أَنْتَ‏ بِمُؤْمِنٍ‏ لَنا، أي: بمصدق. [1]

ایمان در لغت از ریشه «امن» بوده است . وفعل از آن امن ، یامن ،امنا است. آمنه از «امن» به معنای ایمنی دادن و رفع ترس و اضطراب است. اما «آمن به» به معنای تصدیق کردن است .

در قرآن کریم (آمنه )در دو جای به کار رفته است:

1-  «الْمُؤْمِنُ الْمُهَيْمِنُ الْعَزِيزُ الْجَبَّارُ الْمُتَكَبرِّ  سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا يُشْرِكُونَ»[2]

 ايمنى بخش، چيره و مسلط، شكست ‏ناپذير، جبران كننده، شايسته بزرگى و عظمت است. خدا از آنچه شريك او قرار مى‏دهند، منزّه است.

2-  وءَامَنَهُم مِّنْ خَوْفِ [3]

 از بيمى [كه از دشمن داشتند] ايمنى‏شان بخشيد.

اما(آمن به)و(یومنون به)ومانندآن در قرآن زیاد است . (آمن له) نیز در قرآن داریم که به معنای (آمن به)نزدیک است.

 معنای اصطلاحی ایمان:
   ايمان، عبارتست از جايگزین شدن اعتقاد در قلب، و اين كلمه از ماده (ء- م- ن) اشتقاق يافته، گویا شخص با ايمان، به كسى كه بدرستى و راستى و پاكى وى اعتقادپيدا كرده، امنيت مى‏دهد، يعنى آن چنان دل گرمى و اطمينان مى‏دهد كه هرگز در اعتقاد خودش دچار شك و ترديد نمى‏شود، چون آفت اعتقاد و ضد آن شك و ترديد است.[4]

[1] خليل بن احمد، فراهیدی، العین،ج 8، چاپ دوم، قم‏: انتشارات هجرت‏، 1410 ق،ص388
[2] حشر(59)،آیه23 
[3] قریش(106) ،آیه 3
1. سيد محمد حسين‏،  طباطبايى، الميزان فى تفسير القرآن‏،مترجم، سید محمد باقر، موسوی همدانی ،ج ‏1، چاپ پنجم،: قم‏: دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسين حوزه علميه قم‏، 1417 ق‏، ص7    

قسمتی از پایان نامه سرکار خانم طیبه حقیقی (طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون (سلام الله علیها) با عنوان آثارتربیتی شناخت پندارهای باطل بر ایمان وعمل صالح