تفکر خلاق: یکی از اساسی ترین مبانی گزینش و انتخاب احسن این است که انسان با نگاهی متعالی چشم اندازهای روشنی برای آینده خود داشته باشد و این تنها زمانی محقق می شود که فرد مبتنی بر اهداف عالی و روشن متفکرانه زندگی خود را مدیریت کند، راه و روش خود را تعریف نماید، اهداف را زمانبندی و اولویت بندی و با نگاهی روشن به آینده پیش رود و اینحاست که تفکر خلاق و هدفمند انسانی پویا را هر لحظه رشد می دهد و به حقیقت سعادت می رساند. که در رسیدن به چنین جایگاهی توجه به چند امر ضروری است.

قسمتی از پایان نامه خانم محبوبه طاهری (طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)

«أَ فَما نَحْنُ بِمَيِّتِينَ* إِلاَّ مَوْتَتَنَا الْأُولى‏ وَ ما نَحْنُ بِمُعَذَّبِينَ* إِنَّ هذا لَهُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ* لِمِثْلِ هذا فَلْيَعْمَلِ الْعامِلُونَ؛ 1(اهل بهشت از شدّت شادى به يكديگر مى‏گويند:) آيا ما ديگر نمى‏ميريم؟ مگر همان مرگ اوّلى (كه گذشت) و ما ديگر عذاب نخواهيم شد؟ قطعاً اين (نعمت‏هاى ابدى) رستگارى بزرگى است (كه نصيب ما شده). بايد اهل عمل براى چنين جايگاهى كار كنند.»

1. - الشعراء (37)، 61-58

قسمتی از پایان نامه خانم محبوبه طاهری (طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)

«مُذَبْذَبِينَ بَيْنَ ذلِكَ لا إِلى‏ هؤُلاءِ وَ لا إِلى‏ هؤُلاءِ وَ مَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ سَبِيلاً؛ (منافقان) بين كفر و ايمان سرگشته‏اند، نه با اين گروه‏اند و نه با آن گروه و خداوند هر كه را گمراه كند، براى او راه نجاتى نخواهى يافت.»
«تذبذب» حركت چيزى است كه در هوا آويخته باشد و هيچ جايگاه و پايگاه محكم و استوارى در روى زمين نداشته باشد.
(طبق این آیه) منافقان، استقلال فكر و عقيده ندارند به هر حركتى مى‏چرخند، به ديگران وابسته و بى‏هدف سرگردانند. (همین طور) آرامش ندارد. چون پيوسته بايد موضع جديد، تصميم فورى و عجولانه بگيرد. در حالی که اگر انسا ن با ارتقاء سطح بینش و نگرش خود جایگاه فکری و عملی محکم و استواری برای خود رقم زند می تواند به جای مصلحت سنجی های منافقانه و باطل انتخاب هایی عالمانه و صحیح داشته باشد که منجر به سعادت دنیوی و اخروی او می گردد. در حالی که منافقان موضع خود را بر حسب يك معيار صحيح برنمى‏گزينند.

قسمتی از پایان نامه خانم محبوبه طاهری (طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)

«وَ كانَ الْإِنْسانُ عَجُولًا انسان شتاب زده است هميشه هر چه به دلش خطور مى‏كند و به فكرش مى‏رسد، بدون تأمّل و انديشيدن، بسرعت مورد قضاوت قرار مى‏دهد و آن را درخواست مى‏كند. »1
انسان همانگونه كه نيكيها را طلب مى‏كند به خاطر دستپاچگى و عدم مطالعه كافى به طلب بديها برمى‏خيزد «(وَ يَدْعُ الْإِنْسانُ بِالشَّرِّ دُعاءَهُ بِالْخَيْرِ). چرا كه انسان ذاتا عجول است» (وَ كانَ الْإِنْسانُ عَجُولًا).
«دعا» در اينجا معنى وسيعى دارد كه هر گونه طلب و خواستن را شامل مى‏شود، اعم از اينكه با زبان بخواهد، و يا عملا براى بدست آوردن چيزى بپا خيزد و تلاش و كوشش كند.
در حقيقت عجول بودن انسان براى كسب منافع بيشتر و شتابزدگى او در تحصيل خير و منفعت سبب مى‏شود كه تمام جوانب مسائل را مورد بررسى قرارندهد، و چه بسيار كه با اين عجله، نتواند خير واقعى خود را تشخيص دهد، بلكه هوى و هوسهاى سركش چهره حقيقت را در نظرش دگرگون سازد و به دنبال شر برود.

1.مترجمان، ترجمه جوامع الجامع، ج‏3، مشهد: بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی، 1377، ص44

قسمتی از پایان نامه خانم محبوبه طاهری (طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)

قبل از اینکه انسان دست به هر انتخابی بزند برخی امور، راهکارهای مناسبی برای انتخاب احسن محسوب می شوند؛ راهکارهایی که حسن انتخاب انسان را تضمین می کنند. این راهکارها گاه در مرحله گزینش به یاری انسان می آیند ومبنای یک گزینش صحیح قرار می گیرند وگاه به عنوان اصولی برای ارزشگذاری یک انتخاب نقش ایفا می کنند. به طور مثال توجه به اینکه انتخاب ما چه اهدافی را محقق می کند وآیا با اهداف متعالی که قرآن برای انسان ترسیم کرده مطابقت دارد یا نه، خود اصلی اساسی در انتخاب محسوب می شود ویا این که آیا انتخاب ما با اصولی که در قرآن ارزش محسوب می شود، هماهنگی دارد یا نه، آیا موجب رشد انسان می شود، آیا اصل آزادی ویا اصولی چون خودباوری و شناخت در آن لحاظ شده است؟
در ادامه نگاهی اجمالی به دو دسته از اصول ومبانی قرآنی یک انتخاب احسن خواهیم داشت.
«وَ مِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَكَ عَسى‏ أَنْ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقاماً مَحْمُوداً؛ و پاسى از شب را بيدار باش و تهجّد و عبادت كن، و اين وظيفه‏اى افزون براى توست، باشد كه پروردگارت تو را به مقامى محمود و پسنديده برانگيزد.»
دل شب بهترين زمان براى عبادت است. «وَ مِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ» و مقامات پسنديده معنوى، در سايه‏ى عبادت و عبوديّت پيدا مى‏شود. «مَقاماً مَحْمُوداً» تا كسى خود گامى به سوى كمال برندارد، خداوند او را به مقامى نمى‏رساند. (خداوند در این آیه می فرمایند:) باشد كه در پرتو اين عمل، خداوند تو را به «مقام محمود» مبعوث كند.» (عَسى‏ أَنْ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقاماً مَحْمُوداً)
وبرای رسیدن به مقام محمود که بی شک درگرواعمال انسان است اصول و معیارهایی در بطن ومتن قرآن وجود دارد که به اختصار برخی را یاد آور می شویم.

قسمتی از پایان نامه خانم محبوبه طاهری (طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)

« و اگر مى‏خواستيم، (قدر و ارزش) او را به وسيله‏ى آيات (و علومى كه به او داده بوديم) بالا مى‏برديم، ولى او به زمين (و مادّيات) چسبيد و از هوس خود پيروى كرد. پس مثل او مثل سگ است كه اگر به آن حمله كنى دهان باز كرده و پارس مى‏كند و زبان بيرون مى‏آورد و اگر او را واگذارى، باز چنين مى‏كند (هميشه دهان دنياپرستان باز است،) اين، مَثَل كسانى است كه آيات ما را تكذيب كردند. پس اين داستان را (برايشان) بازگو، باشد كه بينديشند.» 1

قسمتی از پایان نامه خانم محبوبه طاهری (طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)

1.الأعراف (7)، 176

در قرآن مجید تکذیب و دروغ، ظلم محسوب می شود و قرآن ظالم را محروم از هدایت الهی می داند در حقیقت تکذیب آیات الهی و غفلت از آیات الهی موجب گمراهی و عدم شناخت راه و انتخاب احسن است.
«چه كسى ظالمتر است از آن كس كه بر خدا دروغ مى‏بندد (و تكذيب كند) در حالى كه دعوت به اسلام مى‏شود، خداوند قوم ظالم را هدايت نمى‏كند.»
«به زودى كسانى را كه بناحقّ در زمين تكبّر مى‏ورزند، از (ايمان به) آيات خود منصرف مى‏سازم، (به گونه‏اى كه) اگر هر نشانه‏اى (از قدرت ما را) ببينند، ايمان نمى‏آورند و اگر راه رشد را ببينند، آن را برنمى‏گزينند و اگر راه انحراف را ببينند، آن را راه خود گيرند. اين بدان جهت است كه آنان آيات ما را تكذيب كردند و همواره از آنها غافل بودند خداوند، بى‏جهت لطف خود را از كسى برنمى‏گرداند، بلكه اين نتيجه‏ى عملكرد خود انسان است. انسان در انتخاب يكى از دو راه هدايت و گمراهى آزاد است. استمرار غفلت و تكذيب آيات الهى، موجب تكبّر و انحراف در ديدگاه و انتخاب است.» 1

1- محسن قرائتی، همان، ج‏4، ص 178

قسمتی از پایان نامه خانم محبوبه طاهری (طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)