وَ لَا غِنَى بِكُمْ فِيهِ عَنْ أَرْبَعِ خِصَالٍ

خَصْلَتَيْنِ تُرْضُونَ اللَّهَ بِهِمَا

وَ خَصْلَتَيْنِ لَا غِنَى بِكُمْ عَنْهُمَا

وَ أَمَّا اللَّتَانِ تُرْضُونَ اللَّهَ بِهِمَا

1) فَشَهَادَةُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ

2) وَ أَنِّي رَسُولُ اللَّهِ

وَ أَمَّا اللَّتَانِ لَا غِنَى بِكُمْ عَنْهُمَا

3) فَتَسْأَلُونَ اللَّهَ فِيهِ حَوَائِجَكُمْ وَ الْجَنَّةَ

4) وَ تَسْأَلُونَ‏ اللَّهَ فِيهِ الْعَافِيَةَ وَ تَتَعَوَّذُونَ بِهِ مِنَ النَّار1

(مردم در ماه رمضان از چهار چيز بى‏نياز نيستند)

و شما در اين ماه از چهار خصلت بى‏نياز نيستيد

كه با دو خصلت آن خداوند را خوشنود سازيد

و بدو خصلت ديگر خودتان سخت نيازمنديد

اما آن دو خصلت كه خداى را بدان خوشنود خواهيد ساخت

1) گواهى بر يگانگى خدا

2) و رسالت من است

و اما آن دو كه سخت بدان نيازمنديد اين است كه

3) نيازمنديها و بهشت را در اين ماه از خداوند در خواست كنيد

4) و از خداوند بخواهيد كه بشما سلامتى بدهد و در پناه خود از آتش و دوزخ نگاه دارد.

[1] - الخصال ج‏1 260 أربع خصال لا غنى بالناس عنها في شهر رمضان

دکتر حق شناس (استاد مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها

حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار جمعی از خانواده‌های شهدا از جمله خانواده شهدای هفتم تیر و خانواده‌هایی از شهدای مدافع حرم، ضمن تجلیل از «ایمان، مجاهدت، رشادت و معرفت والای شهدا» و «صبر و استقامت خانواده های معظم شهیدان»، آنان را پایه های اقتدار و توانمندی نظام جمهوری اسلامی ایران خواندند و تأکید کردند: تنها راه پیشرفت ایران اسلامی، احیای روحیه انقلابی و مجاهدت است.
ایشان در ابتدای سخنان خود با تسلیت ایام شهادت حضرت امیرالمومنین علی علیه السلام، آن حضرت را بزرگ‌ترین شهید تاریخ بشریت، و شهید محراب و راه حق و قاطعیت و استقامت خواندند و سپس با اشاره به گذشت ۳۵ سال از حادثه انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی در هفتم تیرماه سال ۱۳۶۰، گفتند: عاملان این جنایت که گروه تروریستی خبیث و بی رحمی هستند، بعد از فرار از کشور اکنون سالها است که در پناه کشورهای اروپایی و امریکا که مدعی سردمداری ضدیت با تروریزم و حمایت از حقوق بشر هستند، قرار دارند.
رهبر انقلاب اسلامی این موضوع را رسوایی بزرگ و تاریخی برای کشورهای اروپایی و امریکا دانستند و افزودند: این گروه تروریستی کسانی هستند که با ادعای دفاع از خلق و حتی دفاع از اسلام وارد مبارزات شدند اما در ادامه مرتکب فجایعی همچون حادثه هفتم تیر و ترور مردم عادی، شدند و در نهایت در کنار فردی همانند صدام قرار گرفتند و اکنون نیز در زیر چتر حمایت امریکا قرار دارند.
حضرت آیت الله خامنه ای، حادثه هفتم تیر ماه سال ۱۳۶۰ را حادثه ای بزرگ و حاوی درس ها و عبرت ها خواندند و با گلایه از کم کاری ها برای معرفی رویدادها و حوادث مهم انقلاب اسلامی و شهدا به نسل امروز خاطرنشان کردند: بعد از گذشت ۳۵ سال هنوز یک فیلم سینمایی یا یک نمایش یا یک رمان درباره حادثه هفتم تیر و شهید بهشتی و شهدای این حادثه نداریم و اگر این حادثه تاکنون زنده مانده است، فقط به دلیل روحیه انقلابی خود مردم است.
ایشان با اشاره به نگارش کتابهای مربوط به عملیات و شهدای دوران دفاع مقدس، همه مردم به ویژه جوانان را به مطالعه دقیق این کتابها توصیه کردند و گفتند: اگرچه در این زمینه کتابهای زیادی به رشته تحریر درآمده است اما هنوز زمینه نگارش کتابهای بسیاری درباره ابعاد و زوایای مختلف دفاع مقدس و شهیدان والامقام جنگ وجود دارد، زیرا رفتار، گفتار و نحوه حرکت هر یک از شهدا، دریچه ای به سوی یک دنیای معرفتی است.
رهبر انقلاب اسلامی یکی از ویژگیهای دوران دفاع مقدس را حضور نیروهای مردمی با انگیزه قوی و از قشرها و سطوح مختلف، و خارج شدن جنگ از انحصار نیروهای رسمی دانستند و تأکید کردند: امروز هم توصیه ما به مسئولان دولتی این است که باید در عرصه های مختلف به ویژه در بخش اقتصاد از ظرفیت های مردم استفاده و اقتصاد، مردمی شود.
حضرت آیت الله خامنه ای در ادامه به موضوع دفاع از حریم اهل بیت علیهم السلام و شهدای مدافع حرم اشاره کردند و افزودند: این موضوع از ماجراهای عجیب و شگفتی های تاریخ است که جوانانی از ایران و کشورهای دیگر با ایمان و انگیزه قوی از همسر جوان و کودک خردسال و زندگی راحت خود می گذرند و در یک کشور غریب، در راه خدا مجاهدت می‌کنند و در این مسیر به شهادت می رسند.
ایشان ایمان بالای شهیدان مدافع حرم و صبر و بردباری خانواده های آنها را از جمله ابعاد این موضوع شگفت برشمردند و خاطرنشان کردند: یک بُعد دیگر این ماجرا، عناصر اقتدار نظام جمهوری اسلامی ایران است که بر پایه ایمان و عزم و اراده انسانهای مؤمن و مجاهد و شهدا استوار است.
رهبر انقلاب اسلامی با تأکید بر اینکه دشمنان نظام اسلامی هیچگاه توانایی درک و فهم پایه های اقتدار و توانمندی نظام را ندارند، گفتند: شهدا و خانواده های آنان ستونهای صخره‌وار نظام جمهوری اسلامی هستند و به همین علت است که نظام همواره در مواجهه با چالش های گوناگون، توانسته بر آنها غلبه کند.
حضرت آیت الله خامنه ای افزودند: هرجا به انقلاب و روحیه انقلابی تکیه کردیم، پیشرفت داشته ایم و هر جا که برای خوشایند عناصر استکبار، از ارزشها کوتاه آمدیم و در بیان مواضع انقلابی رودربایستی کردیم، دچار عقب ماندگی و خسارت شدیم.
ایشان با تأکید بر اینکه نحوه برخورد با دشمنان مستکبر باید براساس روحیه انقلابی باشد، خاطرنشان کردند: ایمان به خدا، اعتقاد به جهاد و انگیزه قوی جوانان مؤمن و انقلابی، منابع قدرت نظام اسلامی در جنگ نامتقارن با جبهه استکبار است و آنها با وجود آنکه آثار این منبع قدرت را می بینند اما از تحلیل حقیقت آن عاجزند بنابراین متوسل به شیوه های خشن و بی‌رحمانه می شوند.
رهبر انقلاب اسلامی، طراحی گروههای تروریستی تکفیری همچون داعش را نمونه ای از این شیوه های خشن برای مقابله با نظام اسلامی دانستند و گفتند: هدف اصلی از راه اندازی گروههای تروریستی تکفیری و اقدامات آنها در عراق و سوریه حمله به ایران بود اما قدرت نظام جمهوری اسلامی موجب شد آنها در همان عراق و سوریه زمین‌گیر شوند.
ایشان با تأکید بر اینکه گروههای تروریستی تکفیری، تفاوتی میان شیعه و سنی قائل نیستند و هر فرد مسلمانی را که همراه انقلاب اسلامی و دشمن امریکا باشد، هدف قرار می دهند، به قضایای بحرین اشاره کردند و گفتند: در بحرین نیز موضوع، شیعه و سنی نیست بلکه اصل ماجرا حاکمیت جائرانه یک اقلیت مستکبر خودخواه بر یک اکثریت گسترده است.
رهبر انقلاب اسلامی تعرض حاکمان بحرین به عالم مجاهد شیخ عیسی قاسم را نشانه بلاهت آنها دانستند و تأکید کردند: شیخ عیسی قاسم فردی است که تا وقتی می‌توانست با مردم بحرین حرف بزند، آنها را از حرکات تند و مسلحانه منع می کرد اما حاکمان بحرین متوجه نیستند که تعرض به این عالم مجاهد، به معنای برداشتن مانع از مقابل جوانان حماسی و پرشور بحرین برای انجام هر اقدامی در مقابل حکومت است.
حضرت آیت الله خامنه ای با تأکید بر اینکه قدرتهای استکباری و عوامل آنها همواره از شناخت مردم و ایمان جامعه عاجزند و دچار محاسبات غلط می شوند، افزودند: راه صحیح، حرکت در مسیر اسلام و توکل بر خداوند متعال است و تنها، ملتی با ایمان و مجاهد و دارای عزم راسخ می تواند بر موانع غلبه کند و پیش برود.
ایشان در ادامه همگان را به بهره مندی بیش از پیش از شبهای قدر و روزهای پایانی ماه مبارک رمضان توصیه کردند و گفتند: در این شبها و سحرها که هنگامه توسل و تضرع است، باید با استمداد از ارواح متعالی از جمله ارواح شهدا و شفیع قرار دادن آنها و با حضور قلب، به گونه ای دعا کنیم که مورد توجه و اعتنای خداوند متعال قرار گیرد.
پیش از سخنان رهبر انقلاب اسلامی، حجت الاسلام والمسلمین شهیدی محلاتی نماینده ولی فقیه و رییس بنیاد شهید و امور ایثارگران با اشاره به لزوم آشنا کردن نسل جوان با ایثارگری و حماسه‌های رزمندگان، خاطرنشان کرد: تشکیل و فعال‌سازی دبیرخانه شورای عالی ترویج و توسعه فرهنگ ایثار و شهادت، تشکیل جبهه مجازی، توسعه تشکل‌های ایثارگران، اجرای طرح سپاس و تشکیل ستاد اقتصاد مقاومتی با رویکرد افزایش توانمندی در جامعه ایثارگری از اقدامات محوری بنیاد شهید بوده است.

پایگاه اطلاع رسانی مقام معظم رهبری

صلح به معنای ضد فساد و مشتقات آن صالح و مصلح و تصالح و غیره می باشد.
صلح اختصاص به از بین بردن نفرت میان مردم دارد. و به معنای خلاف فاسد به کار رفته است. صلح اسم و از مصالحه اشتقاق یافته و در مذكّر و مؤنّث یکسان به کارمي رود و «وقع الصّلح و وقعت الصّلح»صحیح است و صلاح به معنای شايسته شدن، خوب شدن.1 و در قرآن گاهى مقابل فساد آمده و گاهى با سيّئه مثل«وَ لا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلاحِها …»2, الفيّومي: صلح را به معنای موافقت گرفته است 3صلح به آشتی میان قوم نیز تعبیر شده ومترادف آن سلم و مشتقات آن اصْطَلَحُوا و صالحوا و اصَّلَحُوا و تَصالحوا و اصَّالحوا و أَصْلَح الصِّلاحُ می باشد و مصدرآن مصالَحه است.4 و همچنین از بین بردن خصومت و حالت جنگ در معانی صلح ذکر شده است. 5وبه چیزی که از فساد سالم می ماند صلح گویند6 و صلاح به كسر صاد نيز به همان معنا است و هر دو مصدر باب مفاعله هستند.
و صلح بضمّ صاد، اسم مصدر و به معنى سلم نيز آمده كه به معنى آشتى می باشد .7
صلح در اصطلاح عقدي است مشروع و براى قطع نزاع ميان مردمان وضع گردیده و از عام‌ترين عقدهاى مشروع است و ميان مسلمانان و كافران و اهل حق و ظلم و زن و شوهر و ميان کسانیکه دعوى و خصومت با يكديگر داشته باشند جاری می گردد. ازاين جهت آن را سيد الاحكام می گويند.8
کسی که مالی را به عنوان عقد صلح به دیگری می دهد مصالح و طرف دیگر که انشا را قبول می کند، متصالح گویند.صلح در ابتدا برا ی حل اختلاف مورد استفاده قرار گرفت و به تدریج برای انجام معاملات و نقل و انتقالات اموال استفاده گردید.9

برگرفته از پایان نامه خانم اعظم خطیری(طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها و استاد مدارس علمیه)

1.ابو الفضل، جمال الدين، محمد بن مكرم، ابن منظور،همان کتاب، جلد دوم، چاپ سوم، ص516
2.سوره‌ اعراف‌(7)/85
3.احمد بن محمد مقرى،فيومى، المصباح المنير في غريب الشرح الكبير للرافعي، جلد‌دوم، چاپ اول، منشورات دار الرضي، قم - ايران، اول، ص 345
4.محمد مرتضى، حسينى واسطى، زبيدى، حنفى، همان ،جلد پنجم، ص 115
5.محمد ،بندر ریگی، ترجمه معجم الوسیط ، 1371،جلد اول،ص1106
6.ابن منظور ،هما ن، ج‌2، ص: 516
7.مرتضی محمد امین ،دزفولی، محقق محمد یوسف استر آبادی انصارى، ،صيغ العقود و الإيقاعات، چاپ اول ،مجمع انديشه اسلامى، قم - ايران، 1421 ه‍ ق ،ص101

8.محمد تقى، اصفهانى، مجلسى يك دوره فقه كامل فارسى،چاپ اول ، مؤسسه و انتشارات فراهانى، تهران - ايران، اول، 1400 ه‍ ق،ص103
9.مهدی شهیدی، عقود معین ،انتشارات مجد ، چاپ سوم ،1384،ص126

بین قواعد فقهی و قواعد حقوق اسلامی از نظر منطقی رابطه عموم و خصوص مطلق برقرار است؛ یعنی یک قضیه موجبه کلیه و یک قضیه سالبه جزئیه است. با این توضیح که هر قاعده حقوق اسلامی قاعده‌ فقهی است؛ مانند قاعده ضمان، موضوع ماده 307قانون مدنی، یا قاعده “ید” ، موضوع ماده 35 قانون مدنی یا قاعده علی الید، موضوع ماده 308 و 311 قانون مدنی و غیره، اما برخی از قواعد فقهی، تبدیل به قواعد حقوقی نشده¬اند؛ مانند قاعده فراغ و تجاوز وغیره، که قاعده فقهی هستند ولی قاعده حقوقی نیستند.1

برگرفته از پایان نامه خانم اعظم خطیری(طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها و استاد مدارس علمیه)

1.جهانگیر، منصور،قانون مدنی،تدوین چاپ هفتاد و پنجم، چاپخانه طیف نگار، 1390، ص 66و25و67

«هرحکم فقهی که در ابواب مختلف فقه جریان دارد و متن آن حکم شرعی را در برگیرد قاعده فقهی گویند. مانند قاعده طهارت، قاعده فقهی که برمصداق تطبیق داده می شود دارای اقسامی می باشد که عبارتند از:
الف. قواعدی که اختصاص به ابواب معاملات به معنای اخص دارد. مانند قاعده تلف وضمان خیار.
ب. قواعدی که اختصاص به باب خاصی نداشته باشد و درتمام ابواب فقه جریان دارند مانند قاعده لاضرر.
ج. قواعدی که درابواب عبادات جاری است. مانند قاعده تجاوز و فراغ.
د. قواعدی که درابواب معاملات به معنای اعم جریان دارد.
ز. قواعدی که تنها برای کشف موضوعات خارجی که تحت ادله احکام هستند مورد استفاده قرار می گیرند، مانند حجیت بینه وحجیت قول ذی الید».1
قاعده فقهی قاعده ای است که حکم محمولی آن به فعل یا ذاتی خاص متعلق نباشد بلکه بسیاری از افعال یاذوات متفرق را که عنوان حکم محمولی برآنها صادق است شامل باشد، خواه آن حکم محمولی واقعی اولی باشد از قبیل قاعده ما یضمن یا حکم ثانوی باشد از قبیل قاعده لاضرر ولاحرج که ممکن است درهمه ابواب فقه مورد پیدا کند و اجرا شود و یاحکم ظاهری باشد مانند قاعده تجاوز و فراغ.2

برگرفته از پایان نامه خانم اعظم خطیری(طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها و استاد مدارس علمیه)

1.مجتبی، ملکی اصفهانی، فرهنگ اصطلاحات اصول ، چاپ اول، ناشر مر کز بین المللی 1390،ص340
2.ابوالحسن، محمدی، قاعده فقهی، چاپ هشتم، بهار 1385،ص14

قاعده حقوقی
به قاعدهای که الزام آور و رعایت آن از طرف دولت تضمین شده است و کلی و عمومی می باشد و مقید به شخص معینی نمی گردد و برای تنظیم روابط اجتماعی به کار می رود قاعده حقوقی گویند.1
قاعده فقهی
«قاعده فقهی بر قاعده ای اطلاق می گردد که از ادله شرعی استخراج و استنباط شده وبرمصادیق آنکه مجموعه ای از احکام فقهی است منطبق می گردد. همچون انطباق کلی طبیعی بر افراد و مصادیق آن.2

برگرفته از پایان نامه خانم اعظم خطیری(طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها و استاد  مدارس علمیه)

1.ناصر ،کاتوزیان ،مقدمه علم حقوق ، ص54
2.قواعد فقهی مدنی، اسدالله لطفی ص3

يَوْمَ الْحَجِّ الْأَكْبَرِ

روز بزرگ حجّ (روز عيد قربان يا روز حج بزرگ)

التوبة : 3 وَ أَذانٌ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ إِلَى النَّاسِ يَوْمَ الْحَجِّ الْأَكْبَرِ أَنَّ اللَّهَ بَري‏ءٌ مِنَ الْمُشْرِكينَ وَ رَسُولُهُ فَإِنْ تُبْتُمْ فَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَ إِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّكُمْ غَيْرُ مُعْجِزِي اللَّهِ وَ بَشِّرِ الَّذينَ كَفَرُوا بِعَذابٍ أَليمٍ

و (نيز اين آيات) اعلامى است از جانب خداوند و فرستاده او به (عموم) مردم در روز بزرگ حجّ (روز عيد قربان يا روز حج بزرگ، حج سال نهم هجرى كه مشركان و مسلمانان با هم حج گزاردند) كه خدا و فرستاده او از مشركان بيزارند (هيچ تعهدى با آنها ندارند) پس (اى مشركان) اگر توبه كنيد (و اسلام آوريد) براى شما بهتر است، و اگر روى برتابيد بدانيد كه شما (نه با مقابله و نه با فرار) ناتوان‏كننده خدا نيستيد. و (اى پيامبر) كسانى را كه كفر ورزيدند به عذابى دردناك بشارت ده!

الْفَزَعُ الْأَكْبَرُ

وحشت بزرگ در روز قیامت

الأنبياء : 103 لا يَحْزُنُهُمُ الْفَزَعُ الْأَكْبَرُ وَ تَتَلَقَّاهُمُ الْمَلائِكَةُ هذا يَوْمُكُمُ الَّذي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ

آن وحشت بزرگ آنان را غمگين نمى‏كند و فرشتگان (با تبريك و تهنيت) به استقبالشان مى‏آيند (و مى‏گويند) اين همان روز شماست كه (در دنيا) به آن وعده داده مى‏شديد.

الْعَذابِ الْأَكْبَرِ

عذاب بزرگتر در آخرت

السجدة : 21 وَ لَنُذيقَنَّهُمْ مِنَ الْعَذابِ الْأَدْنى‏ دُونَ الْعَذابِ الْأَكْبَرِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ

و حتما آنها را از عذاب نزديكتر (دنيا مانند قحطى و مرض و شكست) قبل از عذاب بزرگتر (آخرت) مى‏چشانيم، شايد بازگردند.

الْعَذابَ الْأَكْبَرَ

عذاب بزرگتر در آخرت

الغاشية : 24 فَيُعَذِّبُهُ اللَّهُ الْعَذابَ الْأَكْبَرَ

پس خداوند او را به عذاب بزرگتر عذاب خواهد كرد.

دکتر حق شناس استاد مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها