از دیدگاه روان شناسانه خانواده، نظامی بسته است که نقش ارتباطی داخلی را ایفا می کند و دارای اعضایی است که وضعیت ها و مقام های مختلفی در خانواده و اجتماع احراز کرده و با توجه به محتوای نقش، وضعیت ها، افکارو ارتباط های خویشاوندی و…ایفای وظیفه می کنند.[1]

 در فرهنگ علوم اجتماعی خانواده چنین تعریف می شود: «اصطلاح خانواده را می توان در معنای مجموع اسلاف، اخلاف و خویشان جانبی و والدین متعلق به یک دودمان و یا جمع زوجین و فرزندان آنان که اولین سلول ویا واحد حیات طبیعی- اجتماعی است را تشکیل می دهند، به کار برد.»[2]

قسمتی از پایان نامه خانم انجمنی(طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها) با عنوان: آموزه های تربیتی تعابیر عاطفی قرآن پیرامون خانواده

[1]. محمد رضا سالاری، خانواده از دیدگاه روان شناسانه، چاپ هشتم، تهران: اتشارات سمت،1390، ص2.
[2]. آلن بیرو، فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه باقر ساروخانی، تهران: کیهان،1370، ص130.

خانواده به معنای خاندان، دودمان، اهل خانه، زن و فرزند و فامیل معنا شده است.[1]

 خانواده در فارسی معادل «اهل» در کلام عرب است. اهل الرجل: یعنی کسانی که نسبی یا دینی یا چیزی همانند آن، مثل خانه ای ، شهر و بنایی ایشان را با یکدیگر جمع و مربوط می کند و آنها را اهل و خانواده آن شخص گویند. پس اهل الرجل در اصل کسانی هستند که مسکن و خانه ای واحد، آنها را در یک جا جمع و فراهم می آورد. سپس این معنی توسعه یافته و گفته اند اهل بیت یعنی کسانی که نسبت خانوادگی وسیله جمع آن هاست و بعد اصطلاح- اهل بیت- به طور مطلق به خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم اطلاق شده است و آنها با این اصطلاح شناخته شده اند چنانکه در آیه33 سوره مبارکه احزاب :«إِنَّما يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً» آمده است. اهل الرجل به همسر مرد نیز تعبیر شده است.[2]

معنای لغوی خانواده (قسمت اول)

معنای اصطلاحی خانواده

قسمتی از پایان نامه خانم انجمنی(طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها) با عنوان: آموزه های تربیتی تعابیر عاطفی قرآن پیرامون خانواده

[1]. حسن عمید، همان، ص423.
[2]. ابوالقاسم حسین بن محمد راغب اصفهانی، همان، ص96.

عاطفه انجذابی است نفسانی که یک انسان ، نسبت به انسانی دیگر، در خود احساس می کند و می توان آن را به رابطه بین آهن و آهن ربا تشبیه نمود. انسان در چنین حالتی احساس می کند که به طرف انسان دیگری که مورد عاطفه اوست کشیده می شود.[1]

واژه عطف، در فرهنگ عرب که ریشه کلمه عاطفه در بحث ماست،نیز در مفهوم توجه و میل چیزی به چیز دیگر به کار رفته، با این تفاوت که در مفهوم اصطلاحی «عاطفه» مورد نظر ما، عطف و توجه مطلق نیست؛ بلکه، محدود به مواردی است که طرف توجه انسان، یک انسان باشد نه چیز دیگر.[2]

منظور من از عاطفه حالتی از احساس است که از طرفی دارای تحریک جسمانی معین و از طرف دیگر اختلالی نامأنوس در فرآیند خیالی می باشد. من واژهemotion) )را در ترادف با عاطفه به کار می برم و احساسات را در معنایی متفاوت با عاطفه، با آنکه مرز ثابتی ندارد.[3]

قسمتی از پایان نامه خانم انجمنی(طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها) با عنوان: آموزه های تربیتی تعابیر عاطفی قرآن پیرامون خانواده

معنای لغوی عاطفه
[1]. محمد تقی مصباح یزدی، اخلاق در قرآن، مترجم تحقیق و نگارش محمد حسین اسکندری‏، ج2، قم: انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى رحمه الله علیه ، 1378، ص216.
[2]. همان.

 [3] . بنجامین جیمز سادوک، ویرجینیا آلکوت سادوک، پدرو روئیز، خلاصه روانپزشکی کاپلان و سادوک، ترجمه دکتر فرزین رضاعی، تهران: ارجمند، 1393، ص278.

العطف: درچیزی گفته می شود که یک طرف آن به طرف دیگرش تا خورده و خم شود مثل خم شدن و تا کردن زیر انداز و بالش و دو لا کردن طناب و ریسمان و از این رو به عبا و روپوش لباس که تا می شود. -عطاف- گویند. عطفا الانسان: دوپهلوی انسان از سر تا کناره های ران و پاها که در موقع خوابیدن بر زمین قرار می گیرد. ثنی عطفه: وقتی است که کسی روی خود برگرداند و دور شود. اگر با حرف (علی)متعدی شود به معنی شفقت و رغبت و تمایل است، می گویند: عطف علیه: به او توجه کرد. ثناه عاطفه رحم: عطوفت، رحم و خویشاوندی او را دو برابر و تقویت کرد. ظیبه عاطفه علی ولدها: ماده آهویی که به نوزادش توجه می کند و اگر واژه عطف با (عن) متعددی شود ضد معنی تمایل و عطوفت است مثل عبارت عطفت عن فلان: از او دوری گزیدم و بی توجهی نمودم. [1]

معنای اصطلاحی عاطفه

قسمتی از پایان نامه خانم انجمنی(طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها) با عنوان: آموزه های تربیتی تعابیر عاطفی قرآن پیرامون خانواده
[1]. ابوالقاسم حسین بن محمد راغب اصفهانی، همان، ص 572.

دیدگاه های متعدد و متفاوتی راجع به معنای اصطلاحی تربیت از سوی اندیشمندان علوم تربیتی، وجود دارد که به برخی از آنها اشاره می شود:

 جان استوارت میل، تربیت را هر تاثیری می داند که آدمی در معرض آن است. تفاوت نمی کند آبشخور آن اثر گذاری؛ شیء، شخص و یا جامعه باشد.[1]

کانت، تربیت را پرورش و تأدیب و تعلیم توأم با فرهنگ می داند که در پی کامیابی متربی در جامعه آینده است؛ جامعه ای که به مراتب از جامعه کنونی برتر است.[2]

از منظر شهید مطهری تربیت عبارت است از: «پرورش دادن، یعنی استعدادهای درونی را که بالقوه در یک شی موجود است به فعلیت درآوردن و پروردن. بنابراین با صنعت= «ساختن» به معنی اینکه شی یا اشیایی را تحت یک نوع پیراستن ها و آراستن ها قرار می دهند و یا اجزاء و اشیایی را با هم ترکیب می کنند و نظمی میانشان برقرار می سازند، متفاوت است.»[3]

تربیت عبارت است از: «بر انگیختن و فراهم آوردن موجبات رشد و پرورش و شکوفایی تمامی استعدادها، توانایی ها و قابلیت های انسان به منظور رسیدن به کمال و سعادت مطلوب.»[4]

قسمتی از پایان نامه خانم انجمنی(طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها) با عنوان: آموزه های تربیتی تعابیر عاطفی قرآن پیرامون خانواده

[1]. بهروز رفیعی، آراء دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن، ج1، چاپ دوم، تجریش، موسسه چاپ سبحان،1388ش، ص 90.
[2]. همان.
[3]. مرتضی مطهری، تعلیم و تربیت در اسلام، چاپ یازدهم، تهران: انتشارات صدرا، 1367، صص 56 و76.
[4]. محمد بهشتی، مبانی تربیت از دیدگاه قرآن، چاپ اول، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه،1387،ص35.

سن ازدواج بالا از عوامل فساد

یکی از عوامل فساد در خانواده و جامعه بالا رفتن سن ازدواج است، که اسلام برای جلوگیری از این فساد جوانان را تشویق به ازدواج در سن کم می‌نماید که اگر به دستورات اسلام در این زمینه عمل شود مقدار زیادی از این فسادها کاسته می‌شود.

  امام رضا (علیه‌السلام): جبرئیل بر پیامبر فرود آمده و گفت: ای محمد پروردگارت تو را سلام می‌رساند ومی فرماید :دوشیزگان همچون میوه روی درخت هستند میوه چون برسد برای او دارویی جز چیدن نباشد وگرنه براثر آفتاب و باد خراب می‌شود دوشیزگان نیز هرگاه به مرحله زنان برسند آنان را دارویی جز شوهر دادن نباشد  وگرنه از گمراهی و فساد ایمن نخواهند بود  پس رسول خدا بر منبر رفت و فرمان خدای عزوجل را به آگاهی مردم رساند.[1]

شوهر دادن دختر و محفوظ نمودن او به شوهر در وقت بلوغ، مستحب است.

ادامه »

“و اما حكومت إسلام كه بر عهدۀ ولىّ فقيه است، تنها عهده‌دار امور عمرانی و أمنيّت داخلى و مرزدارى و سنن و آداب اجتماعى و حفظ عادات محض نيست؛ بلكه بر عهدۀ حكومت ا سلام است كه مردم را به نماز سوق بدهد؛ يعنى إقامه ی نماز نمايد. و إيتاء زكوة كند؛ يعنى زكَوة را جمع‌آوری نموده و به مستحقّين برساند. وأمربه معروف كند؛ يعنى آنچه را كه در نزد خدا و رسول خدا- طبق آيات قرآن- معروف و ممدوح شمرده مى‌شود، مردم را به آن‌ها وادار كند؛ وازهرچه در قرآن كريم و سنّت رسول خدا ناپسند شمرده‌شده است مردم را بازدارد. اين از وظائف حكومت اسلام است؛ و استقرار حكومت ‌اسلامی ممكن نيست مگر اينكه حاكم به اين جهات اهتمام داشته و درصدد ایجاد اين شرایط برای امّت مسلمان باشد". [1]

از سوی دیگر همان‌طور که  به آن اشاره شد خانواده محوری‌ترین بخش هر جامعه‌ای محسوب می‌شود. انسان، اولین آموزش‌ها را در خانواده می‌بیند و پایه ی اخلاق فردی و اولین مراحل اجتماعی شدن او در خانواده شکل می‌گیرد. خانواده‌ها درنتیجه گرایش‌های مختلف، تربیت‌ها و اخلاق و منش زندگی خاصی را به فرزندان منتقل می‌کنند. در خانواده‌های مذهبی آنچه در مورد تربیت و پرورش فرزندان مورد توجه قرار دارد مذهب و توجه به دستورات دینی درباره تربیت است. این نوع خانواده‌ها سعی می‌کنند نحوه ی رفتار و گفتار آن‌ها به‌گونه‌ای باشد که در اثر این تربیت در آینده، دین و اوامر و نواهی آن، محور رفتار و نوع سلوک آن‌ها در زندگی‌شان باشد و در حقیقت دید آن‌ها به زندگی، اعمال و رفتار و فضای زندگی آن‌ها، که درمجموع سبک زندگی آن‌ها را تشکیل می‌دهد، متأثر از دین باشد.

[1] -همان، ص: 232‌

قسمتی از پایان نامه خانم زهره صلاحیان (طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها) با عنوان: نقش دولت اسلامی در حمایت از بنیان خانواده در فقه امامیه وحقوق جمهوری اسلامی