انواع تربیت

تربیت سیاسی :
با توجه به اختلاف در مفهوم تربیت و سیاست ، تعاریف متفاوتی نیز از تربیت سیاسی شده است. در یک جمع بندی اجمالی می‏توان گفت : تربیت سیاسی پرورش فضایل ، دانش و مهارت‏ها‏ی مورد نیاز برای مشارکت سیاسی و آماده کردن اشخاص برای مشارکت آگاهانه در بازسازی آگاهانه جامعه خود است و اموری همچون تربیت شهروندان ، گزینش رهبران سیاسی ، ایجاد یک همبستگی سیاسی ، حفظ قدرت سیاسی ، اجتماعی کردن افراد برای نظام‏ها‏ی سیاسی ، نقد نظام سیاسی موجود و تربیت شهروندان جهانی از جمله اهدافی است که برای تربیت سیاسی ذکر کرده ‏اند .

قسمتی از پایان نامه خانم ناصری(طلبه ی مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)

انواع تربیت

تربیت بدنی

منظور از تربیت بدنی پرورش جسم می‏باشد که با فراهم آوردن وسایل مادی شامل خوراک ، پوشاک ، بهداشت واز این قبیل انجام می‏شود.اگر چه تربیت جسمانی و روحانی نمی‏تواند از یکدیگر جدا باشد زیرا حواس جسمانی مثل چشیدن بوئیدن شنیدن ، دیدن همه وهمه از حواس روحانی جدا نمی‏شود ؛ به طور مثال بوییدن وچشیدن بدون انعکاس روی روان انسان ، دیدن ، بدون عبرت وشنیدن بدون تدبر هیچ فایده‏ای و ارزشی ندارد .

قسمتی از پایان نامه خانم ناصری(طلبه ی مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)

در هم تنیدگی فرآیند تربیت و اخلاق موجب شد که مرز مشخصی در گذشته میان این دو تصویر نشود و فرآیند تربیت با اخلاق همسان پنداشته شوند و اخلاقی بودن به مثابه تربیت یافتگی انگاشته شود چنان که غزالی چنین نگاشت : معنی تربیت این است که مربی ، اخلاق بد را از آدمی ‏باز ستاند و به دور اندازد و اخلاق نیکو جای آن نهد . خواجه نصیر الدین طوسی نیز چنین نوشت : تربیت صناعتی است که از طریق آن مدارج عالیه انسانی فراهم می‏آید و پست‏ترین مراتب انسانی به کامل‏ترین رتبه خود می‏رسند . از سوی دیگر ، جالب است بدانیم بسیاری از صاحب نظران تعلیم و تربیت اسلامی‏ کمتر واژه تربیت را به کار برده اند و به جای آن از واژگان تعلیم ، تهذیب ، تزکیه ، تخلق به اخلاق ، تأدیب ، ریاضت ، تدبیر سیاست و …. ، بهره برده‏اند و این بدان جهت است که واژگان تربیت به معنای آموزش و پرورش متربی و به معنای برانگیختن و فراهم آوردن موجبات شکوفایی و رشد تمامی ‏توانایی و شئون وجودی آدمی‏ ، در گذشته اصلاً مصطلح نبوده و یا اخلاق و تربیت را آن چنان درهم تنیده می‏دانستند که تربیت بدون اخلاق را غیر قابل تحقق می‏دانستند و با این که باور داشتند تربیت بدون پرتو افکنی اخلاق امری ناصواب و بی سرانجام است .

قسمتی از پایان نامه خانم ناصری(طلبه ی مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)

اخلاق جمع «خُلق » (بر وزن قفل) و «خُلُق » (بر وزن افق) مى باشد، به گفته «راغب » در کتاب «مفردات »، این دو واژه در اصل به یک ریشه باز مى گردد، خلق به معنى هیئت و شکل و صورتى است که انسان با چشم مى بیند و خلق به معنى قوا و سجایا و صفات درونى است که با چشم دل دیده مى شود.
اخلاق مجموعه صفات روحي و باطني انسان است و به گفته بعضي از دانشمندان، گاه به بعضي از اعمال و رفتاري كه از خلقيات دروني انسان ناشي مي شود، نيز اخلاق گفته مي شود .1

1.ناصر ،مکارم شیرازی ، اخلاق در قرآن 1،قم ، مدرسه الامام علی بن ابیطالب ،1377ش ،ص24

قسمتی از پایان نامه خانم ناصری(طلبه ی مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)

ديدگاه‌هاي متعدد و متفاوتي راجع به معناي اصطلاحي تربيت از سوي انديشمندان علوم تربيتي ، وجود دارد كه به برخي آنها اشاره مي‌گردد .
جان استوارت میل تربیت را هر تأثیری می‌داند که آدمی ‏در معرض آن است. تفاوت نمی‌کند آبشخور آن اثر گذاری ، شیء ، شخص و یا جامعه باشد . کانت ، تربیت را پرورش و تأدیب و تعلیم توأم با فرهنگ می‌داند که در پی کامیابی متربی در جامعه آینده است ؛ جامعه‌ای که به مراتب از جامعه کنونی برتر است .
محمد رشید رضا ، تربیت ، پرورش استعدادهای مادی و معنوی و توجه دادن آنهاست به سوی اهداف و کمالاتی که خداوند متعال آنها را برای آن اهداف در وجود آدمی‏قرار داده است» .
از منظر شهید مطهری ، تربیت عبارت است از پرورش دادن ؛ یعنی استعدادهای درونی‌ای را که بالقوه در یک شیء موجود است ، به فعلیت درآوردن و ایجاد تعادل و هماهنگی میان آنها تا از این راه متربی به حد اعلای کمال خود برسد. تربيت ، عبارت است از برانگيختن و فراهم آوردن موجبات رشد و پرورش و شكوفايي تمام استعدادها ، توانايي‌ها و قابليت‌هاي انسان به منظور رسيدن به كمال و سعادت مطلوب .

قسمتی از پایان نامه خانم ناصری(طلبه ی مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)

از گفته‌های زبان‌شناسان و فرهنگ واژه‌ها چنین برمی‌آید که «تربیت» مصدر باب «تفعیل» و دارای سه ریشه است :
1-ربأ،یربؤ(= فعل مهموز)2- ربی ، یربی(= فعل ناقص)3- رب ، یرب (= فعل مضاعف)
تربیت چون از «ربا ، یربو» باشد ، رشد کردن و برآمدن و قد کشیدن و بالیدن را می‌رساند. ابن منظور در لسان العرب می‌گوید : «رَبا الشی‏ءُ یَرْبُو رُبُوّاً و رِباءً : زاد و نما.» ، بیروت، یعنی چیزی رشد کرد و افزوده شد.
اگر تربیت برگرفته از «ربی، یربی» باشد، معنایش افزودن، پروراندن، برکشیدن، برآوردن، رویانیدن و تغذیه کودک است.
تربیت از ریشه «رب ، یرب» در معانی زیر آمده است : پروردن ، سرپرستی و رهبری کردن ، رساندن به فرجام ، نیکو کردن ، به تعالی و کمال رساندن ، ارزنده ساختن ، از افراط و تفریط درآوردن ، به اعتدال بردن ، استوار و متین کردن. گویا با لحاظ همین ریشه و معنای تربیت بوده که در اقرب الموارد آورده است :
« رباه یربی تربیه : جعله یربو و غذاه و هذبه» او را تربیت کرد؛ یعنی غذا داد و پیراسته‌اش کرد .
از میان سه معنای پیش گفته ، بیشتر زبان‌شناسان تربیت را با عنایت به ریشه «رب ، یرب» تعریف کرده‌اند. از باب نمونه راغب اصفهانی بر آن است که : «تربیت ، دگرگون کردن گام به گام و پیوسته هر چیز است تا آن‌گاه که به انجامی‏ که آن را سزد برسد.» و بیضاوی ، تربیت را «به کمال رساندن و ارزنده ساختن اندک اندک هر چیز» دانسته است .

قسمتی از پایان نامه خانم ناصری(طلبه ی مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)

نخبگان زن شیعی کسانی بودند که در محضر اهل بیت تربیت یافته و از پیروان و صحابه ایشان بودند .این گروه از نظر علمی ،فرهنگی ،اجتماعی و سیاسی مشهور و خدمات آن ها در عرصه های مختلف در خدمت به تشیع و اهل بیت بوده است . از آن جا که این خدمات در عصر دسترسی مستقیم به اهل بیت انجام گرفته است، شناخت این حضور و مشارکت و یادآوری آن برای مسلمانان و شیعیان و به ویژه جامعه ی زنان امری ضروری ،کاربردی و محسوس تلقی می شود .این تحقیق در صدد دست یافتن به این مهم است .

قسمتی از پایان نامه خانم سعيديان (طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)