مهریه ی زوجه ی مطلقه قبل از عروسی
در آیات 236و237 ازسوره ی بقره برای چنین طلاقی دو صورت فرض کرده است یک دسته همسرانی که هنگام عقد ازدواج برای آنها مهریه ای تعیین شده ودسته ی دیگر زنانی هستند که در هنگام عقد ازدواج مهریه ای برای آنها تعیین نشده است. حاصل معناى دو آيه اين است كه اگر كسى زنى را عقد كند و در متن عقد، مهرى را براى او مشخص نكند و آنگاه، پيش از نزديكى كردن، او را طلاق دهد، اين زن هرچند مهر ندارد ولی استحقاق متعه را دارد.
متعه عبارت است از: عطايى كه مرد طلاقدهنده براى زن طلاق داده شده خود، آن را پيشكش مىكند. در اين عطا وضعيت مالى شوهر در نظر گرفته مىشود؛ براى نمونه، مرد ثروتمند به وى گردنبندى عطا مىكند كه هزار دينار قيمت دارد. مردى كه از لحاظ وضعيت مالى متوسط است، دستبند پانصد دينارى به وى مىدهد و مردى كه تهىدست است، لباسى به او مىبخشد كه قيمت آن بيست دينار، يا كمتر و يا بيشتر است.البته احترام به شئون اجتماعى همسر، لازم است. تعابیر قرانی اشاره دارد که در هديه دادن بايد مسائل عرفى و اجتماعى را مراعات نمود .1
امّا اگر زن را عقد كند و در متن عقد، مهرى را براى او ذكر نمايد و آنگاه، پيش از نزديكى، او را طلاق دهد، به اتفاق همه فقها نصف مهر را بايد به زن بدهد.و براى مرد جايز نيست كه از دادن نصف مهر و يا مقدارى از آن، خوددارى كند، مگر اينكه زن با ميل خود آن را ببخشد.یا كسىكه عقد نكاح در دست او مىباشد.
از سوی دیگرهر چند زنی که به این ترتیب طلاق گرفته یعنی، پيش از نزديكى شوهر با وى، بيشتر از نصف مهر را استحقاق ندارد، مگر اينكه مرددر اسلام ترغیب شده بر زن تفضّل كند و تمام مهر و يا بيش از نصف مهر را به وى ببخشد. بنابراين، اختيار در دست مرد است.ودر نهایت هر دو را تشويق مىكند تا نسبت به يكديگر گذشت و چشمپوشى داشته باشند .2
قرآن به زن و مرد هر دو دستور عفو وگذشت می دهدو می فرماید : هرچند حق این است که بیان شد ولی یا زنان نسبت به حقشان(میزان نصف مهریه) گذشت داشته باشند و یا مردان همه ی مهریه را پرداخت کنندکه کسانی که عفو وگذشت کنند به تقوی نزدیکترند.لذا در ادامه ی آیه می فرماید: مکارم اخلاق و کارهای ستوده را در میان خود فراموش نکنید که سزاوار است افراد در مجتمع انسانی آن را به کار گیرندوافراد اجتماع در آن قلمرو با یکدیگر زندگی ومعاشرت کنندوهدف آیه ی شریفه این است که انسانها را تشویق کند تا به آسانی از حقوق خود صرف نظر کنندوشوهر درمورد همسرش تسهیل وتخفیف قائل شودوهمسر او نیز نسبت به شوهرش سخت گیری نکند .3
1. . محسن قرائتی ،تفسیر نور ،ج1 ، 370
2. محمد جواد مغنیه،ترجمه تفسير كاشف، ترجمه موسی دانش ،ج1،قم ،مؤسسه ی بوستان کتاب ص: 636
3.محسن قرائتی ،تفسیر نور،ج1ص376. 2. 1.
برگرفته از پایان نامه خانم رضوان اكبري(طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها)