ذكر و ياد خداوند يكي ديگر از عواملي است كه در رسيدن انسان به كمال ومعنويت نقش اساسي دارد. قرآن كريم مهم ترين عامل ووسيله براي خوشي و آرامش روح را ياد خداوند مي داند و مي فرمايد:‌

«الَّذينَ ءَامَنوُا و تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُم بِذِكْرِ اللهِ ألَا بِذِكْرِ اللهِ تَطْمَئِنُّ القُلُوبُ»[1]

«آنها كه به خدا ايمان آورده و دلهايشان به ياد خدا آرام مي گيرد، آگاه شويد كه تنها ياد خدا آرام بخش دلهاست».

و همچنين خداوند در جاي ديگر مي فرمايد:‌

«يا اَيُّهَا الَّذينَ آمَنوُا اذْكُروُا اللهَ ذِكْراً كثيراً * و سَبِّحُوهُ بُكْرَهً و أَصيلاً»[2]

« اي كساني كه ايمان آورده ايد، خدا را ياد كنيد، يادي بسيار و صبح و شب او را به پاكي بستاييد».

[1] سوره رعد ، آيه 28
[2]  سوره احزاب، آيه 41 و 42

قسمتی از پایان نامه سرکار خانم سميه قهرودي(طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها) با عنوان نقش مادر در سعادت جامـعه

تقوا در مكتب اسلام از موقعيت بسيار متمايزي برخوردار مي باشد و آن به عنوان يك ارزش اصيل اخلاقي و هدف تشريع احكام و نيز بهترين توشه آخرت و بزرگترين وسيله سعادت معرفي شده است.[1] قرآن كريم پس از 11 سوگند به راحت مي فرمايد:‌

«قَدْ اَفْلَحَ مَنْ زَكّاها»[2] « به تحقيق هر كه در پاكي كوشيد رستگار شد).

و همچنين خداوند در جايي ديگر از قرآن مي فرمايد:

«… ولباسُ التَّقوي ذَلِك خَيْرٌ»[3] «جامة پرهيزگاري از هر جامعه اي بهتر است»

در آيات زيادي از قرآن كريم به بحث تقوي و پرهيزكاري پرداخته و خداوند در جاي ديگر مي فرمايد:‌

«وَلَوْ اَنَّ أَهْلَ الْقُري ءَامَنوُا و اتَّقَوْا لَفَتَحْنَاعَلَيْهِم بَرَكاتٍ…»[4]

«اگر مردم قريه ها ايمان آورده و پرهيزكاري پيشه كرده بودند قطعاً بركات آسمان وزمين را به رويشان مي گشوديم».

[1]  ثريا برزگر، راه هاي پرورش ايمان در قرآن و سنت ، صص 77-99
[2] سوره شمس ، آيه 9
[3] سوره اعراف، آيه 28
[4] سوره اعراف، آيه 96

قسمتی از پایان نامه سرکار خانم سميه قهرودي(طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها) با عنوان نقش مادر در سعادت جامـعه

ايمان به خدا، اولين چيزي است كه باعث مي شود انسان در سير تكاملي خود به سوي كمال نهائي خود يعني قرب خداي متعال گام بردارد. ايمان روح تمامي اعمال و رفتار شايسته انسان بوده و بدون ايمان نمي توان به سوي كمال حركت كرد.[1]

يك انسان بدون ايمان همچون پرسبكي است در كوران ورزش باد كه بر هيچ حالتي قرار نمي گيرد، و هيچ سمت و جهت مشخصي براي تكاپوي خود ندارد و در هيچ جايگاه آرامي نمي آرايد. انسان بي دين و ايمان، انساني فاقد بها و قيمت آشفته و خسته و وامانده سرگردان است. نه حقيقت خودش را مي شناسد و نه راز هستي اش را.[2]

واضح است كه ايمان به صورت موهبتي الهي در قلب انسان به وديعه نهاده شده كه بايد با زدودن قلب از رذايل و تاريكي ها زمينه ها را براي بيداري فراهم آورد. امام علي «عليه السلام» در مورد زياد شدن ايمان مي فرمايد:‌

«ايمان وقتي وارد قلب مي شود، در آن يك نقطه ي نوراني به وجود مي آورد و هر چقدر گسترش پيدا كند، اين نقطه ي نوراني بزرگتر مي شود تا جايي كه تمام قلب نوراني مي شود».[3]

ايمان به معناي اذعان و تصديق به چيزي و التزام به لوازم آن است. براي مثال ايمان به خدا در قرآن به معناي تصديق به يگانگي او و پيامرانش و تصديق به روز جزا وبازگشت به سوي او و تصديق به هر حكمي كه فرستادگان او آورده اند.[4]

چنانكه خداوند در قرآن كريم مي فرمايد: «قَدْ اَفْلَحَ المُؤمنونَ»[5]

« به تحقيق مومنان رستگار شدند».

[1]  سايت www.zaviye.net راه هاي رسيدن به كمال
[2]  ثريا برزگر، راه هاي پرورش ايمان در قرآن و سنت، چاپ اول، تهران، سازمان تبليغات اسلامي، شركت چاپ ونشر بين المللي، 1391، صص 77-99
[3]  ر.ك. محمد محمدي ري شهري، منتخب ميزان الحكمه، ج 1، ص 106
[4]  مقاله ، زهرا رضائيان، چندگام تا رسيدن به رستگاري، www.tebyan.net
[5]  محمد باقرموسوي همداني، ترجمه تفسير الميزان طباطبايي محمدحسين ، قم، جامعه مدرسين حوزه علميه قم دفتر انتشارات اسلامي، 1374، ج 15، ص4

قسمتی از پایان نامه سرکار خانم سميه قهرودي(طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها) با عنوان نقش مادر در سعادت جامـعه

مسير سعادت انسان، بسيار طولاني، پيچيده و پرخطر است، از همين رو هم به راهنما احتياج دارد و هم نظارت دائمي از سوي راهنما را مي طلبد؛ زيرا احتمال انحراف انسان در اين مسير بسيار زياد است لذا نمي توان پيام خدا را به انسان ابلاغ و آنگاه او را رها كرد تا مسير سخت و طولاني هدايت را به تنهايي بپيمايد. اهل بيت «عليهم السلام» در اين جا نقش حساسي اجرا مي كنند. آنها واسطه ي ميان خداوند و مردم هستند تا با راهنمايي و نظارت خود مردم را به سعادت و كمال و لقاي پروردگار برسانند.[1]

اهميت ولايت اهل بيت «عليهم السلام» به اندازه اي است كه در زيارت جامعه آمده است «سَعِدَ مَنْ والاكم، وَهَلَكَ مَنْ عاداكُمْ و…»

« خوشبخت است است، هر كه شما را ياري مي كند، و هلاك است هر كه شما را دشمن دارد، و ناكام است، هر كه انكارتان كند، و گمراه است هركه از شما جدا شود؛ درستكار است، هر كه به شما در آويزد؛ و در امان ماند، هر كه به شما پناه آورد و سالم ماند، هر كه تصديقتان كند؛ و هدايت مي شود، هر كه به شما بپيوندد، هر كه از شما پيروي كند، بهشت، پناه گاه اوست به مهر كه با شما مخالفت كند، آتش جايگاه اوست».

براساس روايات هم، دوستي اهل بيت «عليهم السلام» راز خوشبختي و راه رسيدن به سعادت بيان شده است. امام هادي «عليه السلام» در اين عبارت «زيارت جامعه»، يكي از مهم ترين و مطمئن ترين راه هاي رسيدن به خوش بختي را پذيرفتن ولايت اهل بيت «عليهم السلام» مي داند و مي فرمايد:

«سَعِدَ مَنْ والاكم، خوشبخت شد، هركه شما را ياري كرد».[2]

[1]  مقاله: مديريت محتوا، نقش حجت هاي الهي در سعادت انسان www.entezar.ir
[2] ر.ك. ميزان الحكمه، ج5، ص 2475، باب 1810، «عوامل خوشبختي و بدبختي»

قسمتی از پایان نامه سرکار خانم سميه قهرودي(طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها) با عنوان نقش مادر در سعادت جامـعه

اسلام بشر را از جنبه ي جسم و جان و از جهت معنوي و مادي مورد توجه قرار داده است سعادت انسان را در برخورداري از كمالات روحي و استفاده صحيح از تمايلات مادي مي داند، سعادت و خوشبختي يعني انسان لذت ثابت و پايدار داشته باشد و هميشه خوش باشد اما در اين دنيا امكان فراهم شدن خوشي دائمي نيست.[1] قرآن مفهوم سعادت را در جايي به كار مي برد كه انسان به خوشي ابدي نائل گردد و تنها يك بار در قران تعبير سعادت و شقاوت ديده مي شود.

«يَوْمَ يَأتِ لَاتَكَلَّمَ نَفْسٌ اِلّا بِإِذْنِهِ فَمِنْهُمْ شَقِيٌّ و سَعيدٌ»[2]

«روزي كه چون بيايد هيچ كس جزبه فرمان او سخن نگويد ومردمان بعضي بدبخت باشند و بعضي نيك بخت».

از نظر قران سعادتمند كسي است كه به نعمت هاي بهشتي و ابدي نايل شود و پايين تر از آن سعادتي نمي باشد بلكه لذت هاي زودگذر است كه توأم با رنج ها و سختي بوده و سرانجام مي گذرد. اما لذت ها و نعمت هاي بهشت هيچ سختي، رنج و گرفتاري و خستگي ندارد. خداوند مي فرمايد:‌

«… لَا يَمَسُّنَا فِيهَا نَصْبٌ وَلَا يَمسُّنَا فيهَا لُغُلوبٌ»[3]

« آن خدايي كه ما را از فضل خويش بدين سراي جاويدان در آورد، كه در آنجا رنجي به ما مي رسد و نه خستگي»

در تفسير اين آيه چنين آمده كه: در آنجا نه عوامل مشقت بار جسماني وجود دارد، نه از اسباب رنج روحي خبري است.[4]

از عوامل زمينه ساز سعادت انسان از نظر اسلام می توان به موارد زیر اشاره نمود:

1.ولايت اهل بيت

2.ايمان به خدا

3.تقوا

4.ذكر

5.عمل صالح

6. صبر

[1]  گزيده اي از سخنان مصباح يزدي در دفتر مقام معظم رهبري ، 11/8/1390
[2]  سوره هود، آيه 105
[3]  سوره فاطر ، آيه 35
[4]  همان

قسمتی از پایان نامه سرکار خانم سميه قهرودي(طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها) با عنوان نقش مادر در سعادت جامـعه

جامعه مطلوب از نظر قرآن، جامعه با بينش، انديشه و فرهنگ است. جامعه ي معتقد به حقايق و واقعيت هاي جهان هستي بوده و گرايش به ايمان آگاهانه و مسئولانه دارد. جامعه مطلوب؛ جامعه پرستش و نيايش و زيباترين جلوه هاي عشق به سرچشمه ي جمال وكمال است.

جامعه اي كه رابطه اش با آفريدگار و تدبير گر امور هستي براساس آگاهي و ايمان و عشق مي باشد، و رابطه اش با خويشتن براساس خودسازي وآراستگي به ارزش ها و جمال و كمال معنوي بوده و باطبيعت براساس آباداني و بهره وري به عنوان وسيله رشد و نردبان كمال، و با هم نوع خود براساس عدالت واحسان، مهر و بشر دوستي و مردخواهي و رعايت حقوق، مهر وايثار عمل مي كند.[1]

بنابراين جامعه مطلوب از آرزوهاي ديرين بشر است، جامعه اي سرشار از عدالت، آرامش، صفا و صميميت كه كرامت انسان در آن تأمين مي شود. و همه اعضايش در مسير رشد مادي ومعنوي به دور از خط او لغزش گام بر مي دارند. از منظر قرآن ويژگي هاي جامعه مطلوب اموري چون عدالت، مودت و همدلي آرامش وامنيت، احسان و نيكي به هم نوع و حق محوري (خدامحوري) مي باشد.[2]

[1]  بروسن كوهن، درآمدي بر جامعه شناسي، مترجم محسن ثلاثي، نشر توتيا، 24/7/1385، ص 240
[2]  همان

قسمتی از پایان نامه سرکار خانم سميه قهرودي(طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها) با عنوان نقش مادر در سعادت جامـعه

مفهوم جامعه از لحاظ لغوي

 «لفظ جامعه» در لغت، اسم فاعل مونث از مصدر «جَمع» به معناي گردكردن، گردهم آوردن، فراهم كردن يا فراهم آوردن، و برهم افزودن است. و بنابراين، به معناي گرد آورنده، فراهم كننده يا آورنده، برهم افزاينده و در برگيرنده خواهد بود. اين واژه «عرفاً» به معناي «گروه» و علي الخصوص «گروهي از انسانها» به كار مي رود، خواه آن گروه از مردم كه در يك روستا يا دهكده يا شهر يا استان و يا كشور زندگي مي كنند، به طور مثال «جامعه ايراني» و خواه آن گروه از مردم كه داراي يك دين يا مذهب هستند مثلاً «جامعه مسيحيان» و خواه گروهي كه حرفه و شغل واحدي دارند مانند«جامعه معلمان» و خواه همه ي انسان هايي كه بر روي زمين به سر مي برند مثلاً «جامعه بشري يا جامعه بشريت»[1].

مفهوم اصطلاحي جامعه

«مجموعه اي از افراد انساني كه با نظامات و آداب و سنن و قوانين خاص به يكديگر پيوند خورده و زندگي دسته جمعي دارند، جامعه را تشكيل مي دهد».[2]

منظور از زندگي انسان به صورت دسته جمعي و اجتماعي يعني اينكه داراي ماهيت اجتماعي هستند. يك طرف نيازها، كارها و فعاليت ها، ماهيت اجتماعي دارند كه جز با تقسيم كارها و برطرف كردن نيازها با توجه به قوانين و نظام هاي خاصي امكان پذير نيست. به طور كلي مي توان گفت: كه جامعه شامل جمع كثيري از انسانها مي باشد كه به  خاطر يك سلسله اي از نيازها و خواسته هاي خود و تحت نفوذ يك سلسله از عقايد و تفكرات و آرمانها در هم ادغام شده و يك زندگي مشتركي دارند.[3]

[1]  محمد تقي مصباح يزدي، جامعه و تاريخ از ديدگاه قرآن، قم انتشارات موسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني «ره» ، 1391، ص 21
[2]  مرتضي مطهري، مقدمه اي بر جهان بيني اسلامي (جامعه و تاريخ)، ناشر: صدرا، تاريخ 1396، ص 313
[3]  بروس كوهن، مباني جامعه شناسي، مترجم غلام عباس توسلي، رضا فاضل، نشر سيميا، 9/12/1389، ص59

قسمتی از پایان نامه سرکار خانم سميه قهرودي(طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها) با عنوان نقش مادر در سعادت جامـعه