حضانت به فتح و کسر ولایت و سلطنت بر تربیت طفل و متعلقات تربیت می باشد.[1]

حضانت به معنی تربیت ونگهداری کودک؛ بعضی نیز حق نگهداری و تربیت کودک می دانند به طوری که با وجود پدر و مادر این حق به دیگری واگذار نمی شود.[2]

     در مورد نگهداری فرزند توسط مادر مورد اتفاق بین فقها می باشد اما در مدت آن اختلاف نظر وجود دارد.

[1]. محمد حسن، نجفی، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، تصحیح سید ابراهیم میانجی، ج31، تهران، ص283
[2].جمعی از پژوهشگران زیر نظر سید محمود، هاشمی، فرهنگ فقه ، ج 3 ، صص 309-308

قسمتی از پایان نامه سرکار خانم سمیه سادات بهرامی(طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون (سلام الله علیها) با عنوان حقوق کودک از دیدگاه فقه امامیه و مقایسه آن با فقه عامه

واقف باید عاقل باشد واین مورد اتفاق بین فقهای امامیه و اهل سنت می باشد، پس وقف مجنون صحیح نیست، همچنین وقف بچه، ممیز باشد یا غیر ممیز و وقف قاضی یا پدر بر بچه سزاوار نیست.

بعضی از فقهای امامیه گفته اند وقف صبی ممیز که به سن ده سالگی رسیده صحیح است.[1]

     بین فقهای امامیه و عامه ، مورد اتفاق است که موقوف باید در عین اینکه باقی است؛ امکان انتفاع از آن وجود داشته باشد. پس وقف چیز های خوردنی ونوشیدنی صحیح نیست زیرا آنچه از مفهوم وقف می فهمیم، این است که اصل مال حبس شود.

     بین فقهای عامه و امامیه مورد اتفاق است در اینکه اعیان ثابته مثل زمین و خانه و بستان ، وقف آنها صحیح است؛ و در مورد اعیان منقوله مثل همه فقها  وقف آن را صحیح می دانند در صورتی که امکان انتفاع از آنها باشد در حالتی که عین باقی بماند به جز ابو حنیفه که می گوید:

وقف منقول صحیح نیست.[2]

.[1]محمد جواد، مغنیه، الفقه علی المذهب الخمسه، ج 2 ص 593
[2]. محمد جواد، مغنیه ، الفقه علی المذهب الخمسه، ج 2، ص595

قسمتی از پایان نامه سرکار خانم سمیه سادات بهرامی(طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون (سلام الله علیها) با عنوان حقوق کودک از دیدگاه فقه امامیه و مقایسه آن با فقه عامه

هواپرستی عامل بیگانگی از همه اصول اخلاقی می باشد. سرانجام هواپرستی انسان را در خویشتن فرو می برد و از همه حقایق و سعادت جهان دور می سازد انسان هواپرست جز به اشباع شهوات خویش نمی اندیشد، آگاهی، گذشت، ایثار و معنویت برای او مفهومی ندارد. هواپرست همیشه گرفتار افراط است. شاید یک دلیلش این باشد که آدمی در لذت های مادی همیشه زیاده خواه می شود و از یاد خداوند غافل می شودف همین غافل شدن ازیاد خدا، منشأ تمام گرفتاری ها و بدبختی های بشر در دنیا و آخرت می شود و کسی که خدا را فراموش کند زندگی او سخت خواهد شد.[1]

هواپرستی یکی از بزرگترین موانع سعادت و کامیابی بشریت، به شمار می رود و تمام بدبختی ها و فلاکت انسانها به این دلیل است که آنها مطیع هوا و هوس می باشند.

خداوند در قرآن کریم می فرماید:

«… أَفَلاَ تَذَکَّرون»[2]«… آیامتذکر این معنی نمی شوید؟»

تفسیر این آیه نکته بسیار مهمی را خاطر نشان می سازد که خود پرستی و هواپرستی انسان را به شقاوت و ضلالت و بدبختی می کشاند و او را از جاده سعادت دور می کند.

[1]  محدثه عجم اکرامی، مهمترین ریشه های  سعادت از دیدگاه اسلام، www.tebyan.sm.ir ، تاریخ انتشار 26/5/1394
[2] سوره جاثیه ، آیه 23

قسمتی از پایان نامه سرکار خانم سميه قهرودي(طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها) با عنوان نقش مادر در سعادت جامـعه

اساساً فکر گناه دل را تیره کرده، پاکی و صفای آن را از بین می برد. اسلام نیز در صدد آن است که سرچشمه ی گناه را خشک کند و آلودگی را از نطفه خفه سازد. اسلام و رهبران بزرگوار آن پایه ی اعمال را از نظر کیفر و پاداش براندیشه افراد بنا نهاده اند. چه بسا فکر و اندیشه ی گناه انسان را از مسیر سعادت و کمال منحرف می سازد. خودگناه عواقبی به دنبال دارد که انسانها از آن غافلند، تخلف از قوانین الهی و ارتکاب گناه هم موجب بدبختی و سیه روزی در دنیا می شود و هم اینکه عذاب و شکنجه آخرت را به همراه دارد اسلام برای جلوگیری افراد از ابتلا به گناه برنامه ای را تنظیم می کند که از یک سو پیروان خود را به تقوا و پرهیزگاری دستور می دهد و از سوی دیگر از عواملی که موجب آلوده شدن انسانها به گناه شده، جلوگیری می کند.[1]

بنابراین اگر کسی در دنیا و آخرت سعادت و آسایش می خواهد باید با شیطان و نفس اماره به مبارزه برخاسته و شهوت وغضب را مهار کرده و هوا و هوس ها را لجام زده و با انتخاب راه صواب به تقویت روح بپردازد تا لیاقت درک الهامات و فیوضات الهی را پیدا کرده و به سعادت برسد.[2]

[1]  محدثه عجم اکرامی، مهمترین ریشه های سعادت از دیدگاه اسلام، www.tebyan.sm.ir تاریخ انتشار 26/5/1394
[2]  همان

قسمتی از پایان نامه سرکار خانم سميه قهرودي(طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها) با عنوان نقش مادر در سعادت جامـعه

   حَبس مال یُمکِنُ الاِنتفاع به مَعَ بقاء عَینه، بِقَطع التصرف فی رقبته، علی مَصرفِ مباح.[1]

     وقف بین پسر و دخترها بطور مساوی واقع می شود و مثل ارث نمی باشدکه پسر دو برابر دختر ارث ببرد.[2]

     اگر بر اولاد وقف شود، فقط شامل فرزندان صلبی می شود نه اولاد اولاد ،(بنابر قول مشهور)؛ اما بعضی گفته اند که شامل فرزند فرزند هم می شود زیرا آنها نیزحقیقتاََ فرزند می باشند.[3]

1.ابوحبیب، سعدی، القاموس الفقهی، چاپ دوم، دمشق، دارالفکر، 1408ه.ق، ص386  در نرم افزار فقه اهل البیت.
2.محمد بن مکی، عاملی، لمعه دمشقیه، چاپ اول، بیروت، دار الاسلامیه،1410ه.ق، ص 100 در نرم افزار فقه اهل البیت.
[3].سید علی، طباطبایی، ریاض المسائل، ج2،چاپ اول، قم، موسسه آل البیت علیهم السلام، 1410ه.ق، بی تا ص 30در نرم افزار فقه اهل بیت.

قسمتی از پایان نامه سرکار خانم سمیه سادات بهرامی(طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون (سلام الله علیها) با عنوان حقوق کودک از دیدگاه فقه امامیه و مقایسه آن با فقه عامه

بین فقهای امامیه و عامه اتفاق نظر است در اینکه ، وصیت صبی غیر ممیز جایز نیست از جمله:

الف)نظر امامیه در مورد وصیت طفل:
      محقق«حلی» می فرماید: وصیت کودک به تنهایی صحیح نیست و اگر بالغی را ضمیمه آن کند صحیح است ولی صبی نمی تواند تصرف کند مگر بعد از بلوغش.[1]

     شیخ «مفید» می فرماید: زمانی که صبی به ده سالگی برسد وصیت در امور معروف و نیک، جایز است وگرنه وصیت جایز نمی باشد.[2]

نظر اهل سنت در مورد موصی:
مالکیه:
 

      موصی دو شرط دارد :

1.آزاده باشد: پس وصیت برده صحیح نیست.

2.ممیز باشد: پس وصیت مجنون و صغیر، در مدت زمانی که هنوز قدرت تشخیص ندارد ، صحیح نمی باشد اما بلوغ را شرط نمی داند.[3]

شافعیه :
     در موصی شرط است که عاقل باشد، پس وصیت مجنون صحیح نیست  و اگرصبی فاقد تمیز باشد وصیت او صحیح  نمی باشد اما بلوغ نیز شرط نمی باشد؛ از این مطلب می توان فهمید که وصیت صبی ممیز صحیح است.[4]

حنابله:
     در موصی شرط است که عاقل باشد، آزاده و مختار باشد پس وصیت صبی و مجنون و بیهوش صحیح نیست.[5]

.[1] جعفربن حسن نجم الدین، حلی،شرائع السلام فی مسائل الحلال و الحرام،ج2 ،ص202
 .[2]محمد بن محمد بن نعمان عکبری، المقنعه، چاپ اول ، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، 1413ه .ق ص 667 در نرم افزار فقه اهل بیت
[3]. عبدالرحمن، جزیری، سید محمد غروی، الفقه علی المذهب اربعه، ج 3 ، چاپ اول، بیروت ، دار الثقلین، 1419ه.ق، ص375 در نرم افزار فقه اهل البیت.
.[4] همان، ص 380
.[5] همان، ص382

قسمتی از پایان نامه سرکار خانم سمیه سادات بهرامی(طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون (سلام الله علیها) با عنوان حقوق کودک از دیدگاه فقه امامیه و مقایسه آن با فقه عامه

اصولاً تنگی زندگی بیشتر به جهت کمبود معنوی است، زیرا خداوند به طور صریح در آیات قرآن بیان می کند که همه را پاک آفریده و اسباب سعادت و تکامل را در اختیار همگان قرار داده است. ولی با اینحال گروهی با اعمال خود دوزخ را برای خود فراهم می کنند و سرانجام شوم و تاریک را برای خود تدارک می بینند و گروهی با اعمال نیکف بهشت و رضایت حق تعالی را برای خود به دست می آورند و سرانجام رستگار می شوند یاد خدا مایه آرامش جان، تقوا و شهامت است و فراموش کردن یاد خدا مایه ی اضطراب و ترس و نگرانی است.[1]

خداوند در قرآن کریم می فرماید:

«وَمَن أَعرَضَ عَن ذِکرِی فَإِنَّ لَهُ و مَعِیشَهَ ضَنَکاً و نَحشُرُهُ و یَومَ القِیَامَهِ أَعمی»[2]

« و هرکس از یاد من اعراض کند همانا (در دنیا) معیشتش تنگ شود و روز قیامتش نابینا محشور کنیم»

[1]  فاطمه حسینی، موانع سعادت، کانون قرآن و عترت، دانشگاه علوم پزشکی، تاریخ انتشار 6/10/1390 www.mihanblog.coms
[2] سوره طه، آیه124

قسمتی از پایان نامه سرکار خانم سميه قهرودي(طلبه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون سلام الله علیها) با عنوان نقش مادر در سعادت جامـعه